‘Thành phố iPhone’ im ắng lạ thường, đại gia Foxconn chạy khỏi Trịnh Châu: Việt Nam sẽ hưởng lợi?

“Thành phố iPhone” mất dần sức hút, Việt Nam là “thỏi nam châm” hấp dẫn với Apple

Du Khang (Yukang), một cụm khu nhà ở, nhà hàng và siêu thị ở ngoại ô thành phố Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, miền Trung Trung Quốc, từng là trung tâm sầm uất của lực lượng lao động nhập cư nước này.

Thông thường, các tuyến phố ở đây tấp nập các chuyên viên tuyển dụng lao động cho siêu nhà máy gần đó do Foxconn Technologies điều hành. Foxconn chính là nơi lắp ráp hầu hết những chiếc iPhone được bán ra trên khắp thế giới cho gã khổng lồ công nghệ Mỹ Apple.

Nhưng khu phố Du Khang lại yên tĩnh đến kỳ lạ vào những ngày trước Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 vừa qua. Rất ít việc làm được quảng cáo và nhiều người di cư đã rời đi sớm để trở về quê nhà.

>> Ông lớn Foxconn, Hana Micron, Luxshare chiếm hơn 50% kim ngạch xuất khẩu tháng 1/2025 của Bắc Giang

Trung tâm tuyển dụng địa phương của Foxconn gần như vắng tanh, chỉ có hai người tìm việc đến phỏng vấn trong chuyến thăm kéo dài 30 phút của phóng viên nhật báo South China Morning Post (SCMP).

Các đại lý địa phương phàn nàn rằng Foxconn đang cắt giảm việc tuyển dụng tại Trịnh Châu và chuyển việc làm ra nước ngoài, khiến họ khó kiếm tiền hơn.

Du Khang là nạn nhân của sự thay đổi sâu sắc đang diễn ra trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khi Apple mất thị phần tại Trung Quốc và Foxconn chuyển hoạt động sản xuất khỏi các trung tâm xuất khẩu của “đất nước tỷ dân” trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung Quốc đang leo thang.

Nhà máy khổng lồ của Foxconn tại Trịnh Châu từ lâu đã là “xương sống” của nền kinh tế địa phương và là biểu tượng cho sự trỗi dậy của thành phố này như một cường quốc sản xuất.

Với diện tích 5,6 triệu m² và sử dụng tới 300.000 người trong mùa cao điểm, cơ sở sản xuất này thường được gọi là “Thành phố iPhone” và là trung tâm lắp ráp điện thoại di động Apple lớn nhất thế giới.

>> Siêu cường châu Á chuyển mình: Từng lao đao vì Apple rời đi, 'thành phố iPhone' bỗng chốc hồi sinh nhờ xe điện

Theo thông cáo báo chí từ Khu Kinh tế Sân bay Trịnh Châu, nơi đặt cơ sở này, kể từ khi thành lập vào năm 2010, riêng “Thành phố iPhone” đã chiếm khoảng 80% giá trị thương mại nước ngoài của Trịnh Châu.

Tuy nhiên, siêu nhà máy đó dường như đang mất đà tăng trưởng khi Apple và Foxconn đa dạng hóa hoạt động thoát khỏi Trung Quốc bằng cách tăng cường sản xuất tại Ấn Độ, Việt Nam và các quốc gia khác trên khắp các khu vực Nam Á và Đông Nam Á.

Động thái này một phần là do căng thẳng thương mại ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và phương Tây, tác động đến các công ty đa quốc gia trong nhiều ngành công nghiệp.

Theo số liệu của Chính phủ Trung Quốc, năm 2023, số lượng lao động được các công ty nước ngoài tuyển dụng tại “nền kinh tế lớn thứ hai thế giới” đã giảm 15%. Đây là mức giảm nhanh nhất được ghi nhận kể từ khi Trung Quốc bắt đầu công bố dữ liệu vào năm 1990.

Nhà máy ở Trịnh Châu cũng đang phải vật lộn để phục hồi sau sự gián đoạn nghiêm trọng xảy ra vào cuối năm 2022, khi hàng nghìn công nhân Foxconn rời khỏi nhà máy này vì lo ngại lệnh phong tỏa do đại dịch Covid-19 xảy ra.

Năm sau đó, khối lượng lô hàng điện thoại thông minh từ tỉnh Hà Nam, bao gồm cả Trịnh Châu, đã giảm 14,5% so với cùng kỳ năm trước, theo dữ liệu của hải quan địa phương.

Siêu nhà máy Foxconn tại Trịnh Châu đã duy trì một lực lượng lao động lớn cho các hoạt động thường xuyên và có xu hướng thuê nhân công tạm thời trong thời gian cao điểm sản xuất, chẳng hạn như trước khi ra mắt loạt iPhone mới.

Hiện vẫn chưa rõ số lượng công nhân chính xác được Foxconn tuyển dụng tại Trịnh Châu là bao nhiêu. Cả Foxconn và Apple đều không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận về vấn đề này thông qua email của tờ SCMP.

Mùa tuyển dụng khác thường sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ

Ở Du Khang, những người lao động nhập cư dường như đang từ bỏ “Thành phố iPhone”. Một nhân viên địa phương họ Hàn cho biết cô chỉ nghe phong thanh về việc chỉ có 5 hoặc 6 người mỗi ngày đang tìm việc tại nhà máy Foxconn tại Trịnh Châu, chủ yếu là những người đang tuyệt vọng vì tiền.

Khi phóng viên tờ SCMP đến văn phòng của cô Hàn vào buổi trưa, một chiếc loa phóng thanh được đặt bên ngoài đang phát đi phát lại không ngừng nghỉ thông điệp “tìm kiếm công nhân thời vụ”. Cô Hàn đang ở bên trong văn phòng và ngủ trưa lúc đó.

“Có lẽ mọi người sẽ quay lại sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán”, người phụ nữ này nói sau khi bị đánh thức.Tuy nhiên, nhiều người đã không quay trở lại làm việc ở “Thành phố iPhone” sau kỳ nghỉ Tết Âm lịch.

Những ngày sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán thường là mùa cao điểm tuyển dụng tại các nhà máy Trung Quốc. Nhưng mọi nhân viên điều phối lao động tại Du Khang mà phóng viên tờ SCMP phỏng vấn đều cho biết số lượng người di cư tìm kiếm việc làm tạm thời tại “Thành phố iPhone” vẫn ở mức thấp, nhất là khi so với cùng kỳ năm ngoái.

Một số đại lý đã đưa ra những bình luận tương tự với tờ Post trong suốt năm 2024, đổ lỗi cho việc thiếu người tìm việc là do nhà máy có ít chỗ trống hơn.

“Họ không tuyển dụng nhiều người (như trước) vào năm ngoái,” anh Triệu, một đại lý địa phương cho biết. “Tôi đoán là vì Foxconn đã chuyển một số dây chuyền sản xuất ra khỏi Trung Quốc, họ chỉ quay trở lại việc tuyển thêm nhân viên vào năm ngoái trước khi dòng iPhone mới nhất được ra mắt thị trường”.

Mặc dù “Thành phố iPhone” đã có một mùa bận rộn trước khi ra mắt dòng iPhone 16 của Apple vào tháng 8 năm 2024, nhưng khối lượng xuất khẩu chiếc điện thoại thông minh này của tỉnh Hà Nam (Trung Quốc) năm ngoái vẫn giảm 8,7% so với cùng kỳ năm 2023. Giá trị xuất khẩu này thậm chí đã giảm tới 13,4%.

Do việc xuất khẩu điện thoại thông minh chiếm gần 1/4 tổng giá trị thương mại nước ngoài của Hà Nam, nên sự sụt giảm sản lượng tại “Thành phố iPhone” có nghĩa là lĩnh vực thương mại trong tỉnh này chỉ tăng trưởng khiêm tốn 1,2% vào năm ngoái.

Tệ hơn nữa, Apple đã mất thị phần tại thị trường Trung Quốc vào tay các đối thủ trong nước như Huawei Technologies. Theo công ty nghiên cứu Canalys, vào năm 2024, thị phần của Apple đã giảm xuống còn 15% so với mức 19% của 1 năm trước đó.

Trên toàn cầu, thị phần của Apple cũng giảm nhẹ xuống còn 23% trong quý IV năm 2024, mặc dù “gã khổng lồ công nghệ Mỹ” vẫn bỏ xa đối thủ cạnh tranh lớn nhất của họ là Samsung, “đại gia Hàn Quốc” đạt mức 16% thị phần thế giới..

Theo hãng truyền thông địa phương Henan Daily, Foxconn kỳ vọng sản lượng tại “Thành phố iPhone”sẽ tăng đột biến trong những tháng tới do chương trình đổi hàng cũ lấy hàng mới của Chính phủ Trung Quốc phát động nhằm khuyến khích mọi người mua thiết bị điện tử mới, cũng như nhu cầu chi tiêu của người tiêu dùng nói chung đang phục hồi.

Nhưng trên nền tảng tuyển dụng của Foxconn, các bài đăng việc làm mới nhất vào thứ Bảy (8/2) vừa qua chỉ cung cấp cho công nhân tạm thời mức lương theo giờ là 23 nhân dân tệ (hơn 80 nghìn đồng), thấp hơn đáng kể so với mức thu nhập 28 nhân dân tệ (gần 98 nghìn đồng) vào tháng 8 năm ngoái.

Theo South China Morning Post/The Star

>> Apple lần đầu tiên cân nhắc sản xuất iPhone tại một quốc gia Đông Nam Á