Thị trường vàng Việt Nam: Vượt sóng biến động trong thời kỳ tái cấu trúc

Ngày 24/11, Báo Kinh tế & Đô thị đã phối hợp với Hội Mỹ nghệ, Kim hoàn TP. Hà Nội tổ chức Diễn đàn “Thị trường vàng Việt Nam: Thuận lợi và thách thức trong giai đoạn mới”.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng vừa có hiệu lực hơn một tháng, mở ra cơ hội nhìn nhận những chuyển động đầu tiên trên thị trường, đồng thời đặt ra nhiều thách thức cần giải quyết.

Thị trường vàng Việt Nam: Cơ hội và thách thức trong bối cảnh mới

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị phát biểu khai mạc diễn đàn, nhấn mạnh rằng cải cách thể chế là điều kiện cần nhưng chưa đủ để thị trường vàng vận hành hiệu quả. Thị trường vàng chỉ có thể phát triển ổn định khi ba trụ cột – thể chế, hạ tầng thị trường và hành vi của các chủ thể tham gia – cùng chuyển động đồng bộ.

Thực tế triển khai Nghị định 232 sau hơn một tháng cho thấy nhiều nút nghẽn vẫn tồn tại: Thiếu nguồn cung cục bộ, xếp hàng mua vàng, chênh lệch giá vàng miếng và vàng nhẫn giữa trong nước và quốc tế vẫn ở mức cao. Điều này phản ánh rằng việc xây dựng kiến trúc thị trường mới là vấn đề quan trọng hơn các quy định riêng lẻ.

Trong bức tranh tái cơ cấu kinh tế, vàng là một thị trường “hai mặt”: vừa cần kiểm soát để hạn chế đầu cơ, thao túng, buôn lậu, vừa phải được thiết kế để huy động nguồn lực vàng trong dân – một tài sản tích lũy lớn nhưng chưa tham gia nhiều vào nền kinh tế.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi đặt ra nhiều câu hỏi then chốt: Vì sao chênh lệch giá vẫn duy trì cao? Mức độ cạnh tranh và cấu trúc doanh nghiệp đã đủ minh bạch chưa? Vai trò của ngân hàng thương mại trong huy động vàng cần được thiết kế như thế nào? Và làm sao để niềm tin vào đồng Việt Nam đủ mạnh để dịch chuyển hành vi đầu tư của người dân?

Trên cơ sở đó, diễn đàn đề xuất bốn nhóm giải pháp chính:

- Hoàn thiện cơ chế điều hành dựa trên dữ liệu thời gian thực về cung – cầu, khối lượng giao dịch, mức độ tập trung thị phần; thiết lập ngưỡng cảnh báo sớm khi chênh lệch giá vượt biên độ hợp lý.

- Phát triển hạ tầng thị trường và mô hình tổ chức hiện đại, nghiên cứu kỹ mô hình sàn giao dịch vàng vật chất, cơ chế ký quỹ, giám sát giao dịch, phòng ngừa rủi ro hệ thống.

- Tăng cường giải pháp chống buôn lậu, đầu cơ, thao túng giá thông qua ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn.

- Huy động vàng trong dân thông qua các sản phẩm tài chính an toàn, minh bạch, bảo đảm quyền lợi nhà đầu tư, thay vì cất giữ vật chất, đồng thời củng cố niềm tin vào đồng nội tệ.

Vàng không chỉ là hàng hóa: An ninh tài chính và niềm tin người dân

Giá vàng thế giới từ đầu năm tới nay đã tăng 62% so với năm 2024, trong khi giá vàng trong nước tăng tới 84% so với cùng kỳ. Tâm lý lo ngại thiếu hàng và sợ bỏ lỡ cơ hội đầu tư khiến người dân đổ xô đi mua vàng.

Theo ông Vũ Hùng Sơn, Chủ tịch HĐQT CTCP Vàng bạc đá quý Bảo Tín Mạnh Hải và là Tổng Thư ký Hiệp hội Kinh doanh Vàng, thị trường vàng Việt Nam hiện đang trải qua giai đoạn biến động mạnh, khi cả người dân và doanh nghiệp đều đối mặt với những trở ngại chưa từng có. Tình trạng xếp hàng mua vàng chỉ phản ánh phần nổi của khó khăn, còn thực tế phía sau là sự thiếu hụt kéo dài nguồn cung nguyên liệu chính thức.

Ông Vũ Hùng Sơn cho biết, trong suốt 13 năm qua, doanh nghiệp kinh doanh vàng gần như không có cơ chế tiếp cận nguồn nguyên liệu vàng chính thức. Việc không thể nhập khẩu vàng theo cơ chế minh bạch buộc các doanh nghiệp phải sử dụng nguồn vàng “trôi nổi”, chấp nhận rủi ro để duy trì sản xuất và đảm bảo cung ứng ra thị trường.

Nguồn cung hạn chế không chỉ đẩy giá vàng trong nước lên cao mà còn khiến người dân khó tiếp cận sản phẩm. Toàn bộ hệ thống cửa hàng phải đầu tư máy móc hiện đại để kiểm tra chất lượng vàng, thay vì chỉ dựa vào kinh nghiệm thủ công như trước đây. Đây là nghịch lý đáng lo ngại với một ngành nghề có giá trị gia tăng rất cao.

Ông Kiều Đình Cảnh, Phó Chi cục Chi cục Quản lý thị trường – Sở Công Thương Hà Nội cho biết, vàng hiện nay không còn là mặt hàng thông thường mà đã trở thành yếu tố nhạy cảm với an ninh tài chính – tiền tệ quốc gia. Hà Nội là “điểm nóng” của các hành vi gian lận vàng, từ giả mạo tuổi vàng, vàng không rõ nguồn gốc, niêm yết một giá bán một giá, đến lợi dụng chênh lệch để đầu cơ, thổi giá.

Theo thống kê, năm 2024, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã kiểm tra và xử lý 107 vụ vi phạm liên quan vàng, xử phạt hơn 1,36 tỷ đồng, tịch thu nhiều sản phẩm vàng và trang sức giả mạo nhãn hiệu. Sang năm 2025, chỉ một vụ kinh doanh vàng miếng không phép đã bị xử phạt tới 819 triệu đồng, cho thấy xu hướng siết chặt kiểm tra, kiểm soát.

Ông Kiều Đình Cảnh nhấn mạnh, công tác kiểm tra, kiểm soát không chỉ dừng lại ở xử phạt vi phạm mà còn là nhiệm vụ giữ kỷ cương thương mại, ổn định thị trường vàng và hỗ trợ mục tiêu điều hành vĩ mô trong giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ. Việc siết chặt kiểm tra, yêu cầu niêm yết công khai, kiểm soát nguồn gốc, chất lượng vàng giúp giảm gian lận, hạn chế đầu cơ và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng.

Nhìn về tương lai, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội sẽ tiếp tục nâng cao năng lực nghiệp vụ, phối hợp liên ngành, tăng cường kiểm tra thực chất, đặc biệt đối với các sản phẩm vàng trang sức giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện đúng quy định.

Chi cục Quản lý thị trường cam kết tiếp tục chủ động nắm bắt diễn biến thị trường, xử lý nghiêm mọi hành vi vi phạm, góp phần xây dựng thị trường vàng minh bạch, ổn định và bền vững, đồng thời củng cố niềm tin cho người tiêu dùng, hướng tới tiệm cận các chuẩn mực quốc tế và đóng góp tích cực cho sự phát triển chung của nền kinh tế.