Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát: Chúng tôi vẫn chưa nhận được bất kỳ đơn đặt hàng nào cho thép ray
"Chính phủ có nghị định về đặt hàng, nhưng nói thật là đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được một đợt đặt hàng nào cho thép ray,” ông Thắng thẳng thắn chia sẻ.
Ngành thép vướng bài toán 'con gà, quả trứng'
Chiều 2/10, tại Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam (Vietnam New Economy Forum – VNEF), ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hòa Phát, cho hay, Việt Nam hiện đứng thứ 12 thế giới và đứng đầu Đông Nam Á về sản xuất thép. “Thực ra chúng ta đã là một cường quốc sản xuất thép trên thế giới rồi”, ông nhấn mạnh.
Tuy nhiên, bức tranh thực tế lại cho thấy ngành thép trong nước chủ yếu tập trung vào thép xây dựng, trong khi thép chế tạo, thép hợp kim hay thép cường độ cao, tức những loại thép nền tảng cho cơ khí, đóng tàu, năng lượng, đường sắt lại sản xuất được rất ít.
Nguyên nhân, theo ông Thắng, là bởi thép là ngành thâm dụng vốn rất lớn, chỉ những tập đoàn quy mô lớn mới có khả năng đầu tư vào khâu thượng nguồn. Tại Việt Nam hiện nay, chỉ có Hòa Phát (Dung Quất) và Formosa Hà Tĩnh sở hữu tổ hợp đủ năng lực sản xuất thép chế tạo.
Ông Thắng chỉ ra một nghịch lý: Nhu cầu thép chế tạo trong nước còn quá nhỏ bé so với quy mô sản xuất công nghiệp. “Hòa Phát đã tiếp cận nhiều doanh nghiệp trong Hiệp hội Cơ khí, họ rất cần nhiều loại thép khác nhau. Nhưng khi hỏi kỹ thì mỗi năm họ chỉ cần 10–20 tấn, trong khi một mẻ thép của Hòa Phát thường là 300 tấn. Nếu sản xuất riêng cho họ thì phải vài ba năm họ mới dùng hết,” ông dẫn chứng.
Từ thực tế này, Tổng Giám đốc Hòa Phát cho rằng ngành thép đang mắc kẹt trong bài toán "con gà – quả trứng": Nếu không có công nghiệp nền đủ mạnh, thị trường tiêu thụ thép chế tạo sẽ không đủ lớn. Nhưng nếu không có sẵn nguồn thép chế tạo trong nước, ngành cơ khí và công nghiệp nền lại khó có thể phát triển.
'Nếu Chính phủ không mua của Hòa Phát thì sao?'
Trước bài toán đó, Hòa Phát lựa chọn cách đi trước một bước. Một trong những dự án lớn mà tập đoàn triển khai là nhà máy sản xuất thép ray đường sắt, sản phẩm lần đầu tiên được sản xuất tại Việt Nam.
“Trước nay, chưa có doanh nghiệp nào ở Việt Nam sản xuất được thép ray đường sắt, kể cả đường sắt thường chứ chưa nói tới đường sắt tốc độ cao,” ông Thắng nói.
Quá trình triển khai dự án này cũng gặp không ít băn khoăn từ phía nhà đầu tư và ngân hàng, khi họ đặt câu hỏi: “Nếu Chính phủ không mua của Hòa Phát thì sao?”.
Ông Thắng khẳng định: “Chúng tôi có một niềm tin rất mạnh mẽ. Nếu Hòa Phát sản xuất được sản phẩm đạt chất lượng và có chi phí hợp lý, Chính phủ sẽ đặt hàng doanh nghiệp trong nước. Đó là niềm tin đầu tiên thôi thúc chúng tôi đầu tư nhà máy này.”
Tuy nhiên, đến thời điểm này, Hòa Phát vẫn chưa nhận được bất kỳ đơn đặt hàng nào cho sản phẩm thép ray. "Chính phủ có nghị định về đặt hàng, nhưng nói thật là đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được một đợt đặt hàng nào,” ông Thắng thẳng thắn chia sẻ.
Dù vậy, tập đoàn vẫn kiên định với kế hoạch. Hiện nhà máy thép ray đang được triển khai quyết liệt và dự kiến đầu năm 2027 sẽ vận hành.
Từ câu chuyện thực tế của Hòa Phát, ông Nguyễn Việt Thắng kiến nghị Chính phủ cần có chính sách đặt hàng cụ thể và rõ ràng hơn để doanh nghiệp trong nước tự tin đầu tư.
“Chúng tôi vẫn đầu tư, nhưng mong muốn Chính phủ có chính sách rõ ràng hơn. Đặt hàng cụ thể thế nào, chi phí, giá cả, tiến độ ra sao thì doanh nghiệp mới yên tâm đồng hành lâu dài,” ông Thắng nhấn mạnh.
