Trung Quốc 'giáng đòn' trực diện vào 'hạt vàng' đem lại nguồn thu khổng lồ cho Mỹ, ông Trump tức giận lên tiếng

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thẳng thắn thể hiện lập trường không hài lòng về việc Bắc Kinh từ chối mua đậu tương của Mỹ - một điểm nóng căng thẳng mới trong quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Ông Trump nói sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào cuối tháng này bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC). Vị Tổng thống Mỹ đang chịu áp lực ngày càng lớn từ các Nghị sĩ Cộng hòa đại diện cho các khu vực nông nghiệp trọng điểm, những người kêu gọi ông tìm cách tháo gỡ bế tắc với Trung Quốc về việc mua bán đậu tương, bởi sự trì hoãn này đang gây thiệt hại nặng cho nông dân Mỹ.

“Trong bốn tuần nữa, tôi sẽ gặp Chủ tịch Tập của Trung Quốc và đậu tương sẽ là một chủ đề quan trọng. Nông dân trồng đậu tương của đất nước chúng ta đang chịu thiệt hại vì Trung Quốc, chỉ vì lý do ‘đàm phán’, không chịu mua”, ông Trump viết trên mạng xã hội hôm thứ Tư (1/10).

Ngay sau phát biểu này, giá hợp đồng tương lai đậu tương tăng tới 1,9% trước khi hạ nhiệt, đánh dấu mức biến động trong ngày lớn nhất kể từ 21/8.

Ông Trump cáo buộc người tiền nhiệm Joe Biden đã không “thực thi” thỏa thuận mua đậu tương vốn nằm trong giai đoạn một của thỏa thuận thương mại với Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Ông cũng nhắc lại đề xuất dùng nguồn thu từ thuế quan để tài trợ cho một gói hỗ trợ – chưa công bố chi tiết – dành cho nông dân đang gặp khó khăn.

“Mọi chuyện rồi sẽ ổn thỏa. TÔI YÊU NHỮNG NGƯỜI YÊU NƯỚC CỦA CHÚNG TA, VÀ MỖI NGƯỜI NÔNG DÂN ĐỀU LÀ NHƯ VẬY!. HÃY ĐỂ ĐẬU TƯƠNG VÀ CÁC LOẠI NÔNG SẢN KHÁC TRỞ NÊN VĨ ĐẠI MỘT LẦN NỮA!”, ông Trump viết.

Với tư cách là nước nhập khẩu đậu tương lớn nhất thế giới, Trung Quốc có ảnh hưởng khổng lồ đối với thị trường toàn cầu. Giờ đây, Bắc Kinh đang lặp lại chiến thuật quen thuộc – ngừng mua đậu Mỹ – vốn từng được áp dụng trong cuộc chiến thương mại đầu tiên dưới thời ông Trump, khi hai bên cố duy trì một thỏa thuận đình chiến mong manh.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, tính đến ngày 18/9, Trung Quốc chưa đặt mua bất kỳ chuyến hàng nào trong vụ mùa mới – lần đầu tiên kể từ khi có số liệu năm 1999. Năm ngoái, Mỹ chiếm khoảng 1/5 lượng đậu tương nhập khẩu của Trung Quốc, trị giá hơn 12 tỷ USD, tương đương hơn một nửa tổng giá trị xuất khẩu đậu tương của Mỹ.

Hiện Mỹ và Trung Quốc đang trong giai đoạn hòa hoãn thương mại kéo dài đến tháng 11, trong đó hai bên hạ bớt thuế quan đối ứng và một số biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Đầu tháng này, ông Trump đã điện đàm với ông Tập để chuẩn bị cho cuộc gặp trực tiếp tại APEC cuối tháng 10, dự kiến thương mại sẽ là trọng tâm chính.

Tuyên bố của ông Trump được đưa ra chỉ một ngày sau khi các Thượng Nghị sĩ Cộng hòa bày tỏ thất vọng sau cuộc gặp với Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc David Perdue, khi được thông báo rằng Bắc Kinh chưa có kế hoạch nối lại việc mua nông sản Mỹ trong tương lai gần. Theo họ, hiện chưa có giải pháp khả thi ngoài một gói cứu trợ tạm thời cho nông dân.

Tuy nhiên, kế hoạch của ông Trump dùng tiền thu được từ thuế quan để hỗ trợ nông dân có thể gặp rủi ro. Các tòa án cấp dưới đã phán quyết rằng việc ông áp thuế dựa trên quyền hạn khẩn cấp là không hợp pháp. Nếu Tòa án Tối cao giữ nguyên phán quyết này, Chính phủ Mỹ có thể phải trả lại hàng chục tỷ USD cho các doanh nghiệp.

Các cộng đồng nông nghiệp Mỹ – lực lượng cử tri nòng cốt từng bỏ phiếu cho ông Trump trong cuộc bầu cử 2024 – đang đối mặt với khó khăn kinh tế trong nhiệm kỳ thứ hai của ông, khi thị trường xuất khẩu bị thu hẹp bởi các cuộc chiến thương mại, còn các chương trình hỗ trợ Liên bang cũng bị cắt giảm. Tình hình này đang tạo ra nguy cơ chính trị đối với Đảng Cộng hòa trước thềm cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ vào năm sau.