Tỷ phú Lý Gia Thành bán cảng Panama cho Mỹ: Nước cờ ôm trọn 485.000 tỷ đồng hay sẽ ‘mắc kẹt’ giữa 2 siêu cường?
Tỷ phú Hồng Kông Lý Gia Thành đang vướng vào căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc liên quan đến Kênh đào Panama. Chính phủ Trung Quốc phản đối kế hoạch của CK Hutchison Holdings do ông Lý sở hữu, khi tập đoàn muốn bán hai cảng tại kênh đào này cho một liên danh có sự tham gia của công ty Mỹ BlackRock.
Bối cảnh của thương vụ cảng biển tại Kênh đào Panama
Một công ty con của CK Hutchison hiện vận hành hai trong số năm cảng quan trọng gần Kênh đào Panama, nơi chiếm khoảng 3% tổng thương mại hàng hải toàn cầu. Panama đã cấp quyền khai thác các cảng này cho CK Hutchison từ năm 1998 và gia hạn hợp đồng thêm 25 năm vào năm 2021.
Tuy nhiên, căng thẳng chỉ bùng lên khi ông Trump bắt đầu quan tâm đến Kênh đào Panama. Ngoài ra, ông cũng phàn nàn về mức phí sử dụng kênh đào và đưa ra tuyên bố sai sự thật rằng Trung Quốc đang kiểm soát tuyến đường thủy này. Từ lâu, việc Trung Quốc mở rộng ảnh hưởng tại Mỹ Latinh thông qua các dự án hạ tầng lớn đã là mối lo ngại của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa tại Mỹ.
Trước áp lực ngày càng gia tăng từ chính quyền ông Trump, CK Hutchison đã công bố thỏa thuận bán 43 cảng tại 23 quốc gia, trong khi vẫn giữ lại các cơ sở tại Trung Quốc đại lục và Hồng Kông (Trung Quốc). Các nhà phân tích nhận định CK Hutchison đã đạt được mức giá bán hấp dẫn: 19 tỷ USD tiền mặt (hơn 485.000 tỷ đồng) – gần tương đương với toàn bộ giá trị thị trường của tập đoàn trước khi thương vụ được công bố.
Hai ngày sau khi thông tin về thương vụ được đưa ra, ông Trump phát biểu trước Quốc hội Mỹ rằng chính quyền của ông đã "bắt đầu giành lại quyền kiểm soát Kênh đào Panama" và đề cập trực tiếp đến thỏa thuận này.
Phản ứng của Trung Quốc
Vào giữa tháng 3, chính quyền Trung Quốc yêu cầu các doanh nghiệp nhà nước tạm dừng hợp tác mới với các công ty liên quan đến ông Lý Gia Thành và gia đình, theo các nguồn tin thân cận. Ngoài ra, nhiều cơ quan của Trung Quốc, bao gồm Cục Quản lý Giám sát Thị trường Nhà nước (SAMR), đã mở cuộc điều tra về thương vụ này nhằm xem xét các nguy cơ an ninh và khả năng vi phạm luật chống độc quyền, theo các nguồn tin thân cận.
Thực tế, Bắc Kinh có ít khả năng tác động đến thương vụ này, vì từ nhiều thập kỷ qua, ông Lý Gia Thành đã dần giảm sự phụ thuộc của tập đoàn vào thị trường Trung Quốc đại lục. Hiện nay, chỉ 12% doanh thu của CK Hutchison - tập đoàn hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, viễn thông, cảng biển và dịch vụ tiện ích - đến từ Trung Quốc đại lục và Hồng Kông (Trung Quốc).
Ngoài ra, với khoản tiền mặt 19 tỷ USD từ thương vụ, CK Hutchison sẽ phải cân nhắc giữa rủi ro mất đi cơ hội hợp tác với các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc trong tương lai và lợi ích tài chính trước mắt.
Lý Gia Thành là ai? Ông đã xây dựng tài sản của mình như thế nào?
Ông Lý Gia Thành (96 tuổi) hiện là người giàu thứ hai tại Hồng Kông, với khối tài sản ước tính 30,4 tỷ USD. Phần lớn tài sản của ông đến từ cổ phần tại CK Hutchison và công ty bất động sản CK Asset Holdings, chiếm khoảng 40% tổng giá trị tài sản ròng. Ngoài ra, ông còn sở hữu cổ phần tại nhiều doanh nghiệp khác, bao gồm công ty dầu khí Cenovus Energy (Canada) và Zoom Video Communications.
Sau khi cha qua đời, ông Lý buộc phải bỏ học sớm và khởi nghiệp với một công ty sản xuất hoa nhựa, trước khi chuyển sang lĩnh vực bất động sản. Ở thời kỳ đỉnh cao, cứ bảy căn hộ tư nhân tại Hồng Kông thì có một căn do công ty Cheung Kong của ông phát triển.
Hành trình vươn lên từ nghèo khó để trở thành tỷ phú của ông Lý Gia Thành phản ánh tốc độ phát triển mạnh mẽ của Hồng Kông. Với tài năng kinh doanh xuất chúng, hình ảnh của ông còn mang tính biểu tượng cho vai trò của Hồng Kông như một cầu nối giữa Trung Quốc và phương Tây.
