VinSpeed xin vay 49 tỷ USD lãi suất 0% để làm đường sắt cao tốc Bắc - Nam, đại biểu Quốc hội lên tiếng

Liên quan đến đề xuất của Công ty VinSpeed về việc đầu tư trực tiếp tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cho rằng đây là phương án cần được đánh giá tích cực và khuyến khích, miễn là nhà đầu tư đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chất lượng, công năng và tính lan tỏa của dự án.

“Nếu có một nhà đầu tư tư nhân sẵn sàng nhận làm công trình với tiêu chuẩn chất lượng, công năng hoạt động, tính chất lan tỏa tương tự đầu tư công thì không có lý do gì không giao cho họ” - ông Hoàng Văn Cường, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh.

Theo ông Cường, việc một doanh nghiệp trong nước như VinSpeed chủ động đề xuất đầu tư một dự án hạ tầng mang tính xương sống quốc gia là tín hiệu tích cực. Đây không chỉ là đóng góp vào phát triển hạ tầng mà còn mở ra cơ hội nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt, tạo đà lan tỏa cho nhiều lĩnh vực sản xuất, công nghệ khác trong nước.

Tuy nhiên, ông nhấn mạnh, việc tư nhân tham gia không đồng nghĩa Nhà nước “buông tay”. Dự án vẫn phải chịu sự giám sát chặt chẽ về mục tiêu phát triển ngành, khai thác, vận hành, cũng như bảo đảm các tiêu chuẩn kỹ thuật theo định hướng quốc gia.

“Dù ai đầu tư thì dự án đường sắt tốc độ cao cũng không thể được xem là một công trình riêng lẻ, mà phải đặt trong tổng thể chiến lược phát triển đất nước. Tư nhân làm vẫn phải tuân thủ định hướng và nguyên tắc do Nhà nước đặt ra” - ông nói.

Đề xuất vay ưu đãi 49 tỷ USD: Có thể xem là phương án tiết kiệm cho ngân sách

Đáng chú ý, VinSpeed đề xuất được vay 80% tổng mức đầu tư (hơn 49 tỷ USD) từ Nhà nước với lãi suất 0% trong vòng 35 năm. Trả lời câu hỏi liệu đề xuất này có khả thi về pháp lý và tài chính hay không, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng cần có góc nhìn thực tế.

Ông phân tích, đầu tư hạ tầng, nhất là đường sắt, thường không đem lại hiệu quả tài chính trực tiếp, nhưng lại tạo ra giá trị lan tỏa lớn cho nền kinh tế. Nếu Nhà nước phải đầu tư công toàn bộ, việc thu hồi vốn là rất xa vời, thậm chí có thể không thu hồi được.

"Thay vào đó, nếu có doanh nghiệp tư nhân sẵn sàng làm thay Nhà nước, chỉ đề nghị được vay vốn và cam kết hoàn trả, thì về mặt ngân sách, đây lại là một phương án tiết kiệm hơn. Tiền Nhà nước vẫn được hoàn trả, chứ không mất hẳn như đầu tư công" - ông Cường nhận định.

Trước lo ngại việc đồng ý cho VinSpeed vay ưu đãi vượt khung quy định có thể tạo tiền lệ không công bằng với các doanh nghiệp khác, ông Cường cho rằng cần đặt vấn đề trong đúng hoàn cảnh.

“Không thể đánh đồng với đầu tư thương mại thông thường. Đây là một dự án lẽ ra Nhà nước phải đầu tư, nhưng nay doanh nghiệp tư nhân xin làm, xin vay thay vì nhận cấp vốn. Đó là sự chia sẻ gánh nặng cho ngân sách, cần được nhìn nhận tích cực” - đại biểu Quốc hội nêu ý kiến.

Tuy nhiên, ông Cường lưu ý cần có cơ chế kiểm soát rõ ràng: “Cho vay cũng như đầu tư công, vẫn phải kiểm soát dòng tiền có đi đúng vào công trình hay không. Khác ở chỗ, tư nhân tự quyết chi phí, vật tư; còn Nhà nước chỉ giám sát kết quả và chất lượng cuối cùng”.

“

Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam trị giá khoảng 67 tỷ USD đã được Quốc hội thông qua theo hình thức đầu tư công, do Nhà nước làm chủ đầu tư. Tuy nhiên, VinSpeed - công ty mới thành lập thuộc Vingroup và gia đình tỷ phú Phạm Nhật Vượng bất ngờ đề xuất chuyển sang mô hình đầu tư tư nhân trực tiếp.

Theo đề xuất, VinSpeed cam kết rút ngắn thời gian thi công còn 5 năm và giảm tổng vốn đầu tư xuống 61 tỷ USD (chưa tính chi phí giải phóng mặt bằng). Trong đó, doanh nghiệp đề nghị Nhà nước cho vay hơn 49 tỷ USD với lãi suất 0% trong 35 năm; phần còn lại hơn 12 tỷ USD sẽ tự thu xếp.

>> Chấp nhận 98% khả năng thua lỗ, Vingroup xin làm đường sắt tốc độ cao 67 tỷ USD để đổi lấy điều gì?