Vụ điều tra lẩn tránh thuế thép HRC khổ rộng từ Trung Quốc: Hòa Phát và Formosa 'tuyên chiến', Bộ Công Thương tiếp tục vào cuộc

Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) vừa thông báo ban hành Bản câu hỏi điều tra gửi tới các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu nước ngoài trong khuôn khổ vụ việc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số sản phẩm thép cán nóng (HRC) có xuất xứ từ Trung Quốc. Đây được xem là bước tiến tiếp theo trong quy trình điều tra.

Theo tìm hiểu, HRC nhập khẩu từ Trung Quốc hiện đang chịu thuế chống bán phá giá (CBPG) ở mức 19,38% - 27,83% theo mã vụ việc AD20. Tuy nhiên, AD20 chỉ áp dụng với HRC khổ hẹp (dưới 1.880mm). Lợi dụng khoảng trống này, nhiều nhà nhập khẩu đã chuyển sang nhập HRC khổ rộng hơn 1.880mm để lẩn tránh thuế, sau đó đưa về Việt Nam cắt nhỏ lại và sử dụng như HRC khổ hẹp.

Do đó, lượng HRC khổ rộng từ Trung Quốc nhập vào Việt Nam tăng mạnh kể từ khi AD20 chính thức có hiệu lực từ tháng 3/2025. Chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, lượng nhập khẩu tăng gấp 18 lần cùng kỳ 2024, do giá bán từ Trung Quốc (khoảng 490 USD/tấn) thấp hơn đáng kể so với Hòa Phát (526 USD/tấn) và Formosa (519 - 528 USD/tấn).

Trước diễn biến trên, Hòa Phát (HPG) và Formosa Hà Tĩnh đã gửi đơn kiến nghị lên Bộ Công Thương, cho rằng có dấu hiệu lẩn tránh thuế CBPG và đề nghị mở rộng phạm vi áp thuế để ngăn chặn tình trạng này. Hồ sơ của hai doanh nghiệp được cơ quan chức năng xác nhận hợp lệ vào tháng 9/2025 và Bộ Công Thương đã chính thức khởi xướng điều tra ngày 27/10/2025.

Theo quy định, quá trình điều tra sẽ kéo dài không quá 9 tháng. Trong thời gian này, Bộ Công Thương sẽ thu thập dữ liệu, thẩm tra, đánh giá tác động và xác định liệu có tồn tại hành vi lẩn tránh hay không.

Chứng khoán Vietcap nhận định, nếu thuế CBPG được mở rộng sang HRC khổ rộng, hai nhà sản xuất lớn là HPG và Formosa nhiều khả năng hưởng lợi kép khi vừa cải thiện sản lượng tiêu thụ trong nước, vừa có điều kiện tăng giá bán nhờ giảm áp lực cạnh tranh từ hàng nhập giá rẻ. Ở chiều ngược lại, nhóm doanh nghiệp sản xuất tôn mạ có thể chịu tác động tiêu cực nhẹ do HRC là nguyên liệu đầu vào chủ lực, khiến chi phí sản xuất có nguy cơ tăng lên.