Xuất khẩu Việt Nam: Thách thức và cơ hội trong bối cảnh chính sách thương mại mới của Mỹ

Ngày 27/12, tại tọa đàm “Phòng vệ thương mại: góc nhìn từ các vụ việc điều tra với ngành hàng tấm pin năng lượng mặt trời”, ông Đỗ Ngọc Hưng, tham tán thương mại Hoa Kỳ, đã đưa ra những nhận định quan trọng về tình hình thương mại song phương trong bối cảnh Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ chính thức nhậm chức vào ngày 20/1/2025. Ông Hưng cho rằng thời gian tới sẽ mang lại nhiều khó khăn cho các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ, bao gồm cả Việt Nam.

Hoa Kỳ rất tích cực trong việc sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại với tấm pin năng lượng nhập khẩu. Ảnh minh hoạ

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế toàn cầu 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu. Đặc biệt, thuế suất có thể lên tới 60% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, 25% đối với Mexico và Canada. Đối với EU, các chính sách thuế sẽ được áp dụng nếu khối này không gia tăng nhập khẩu năng lượng từ Hoa Kỳ. Những chính sách này cho thấy thuế quan sẽ tiếp tục là vũ khí chính trong chiến lược thương mại của chính quyền mới.

Việt Nam, với thặng dư thương mại 102 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2024, chỉ đứng sau Trung Quốc và Mexico, dự kiến sẽ chịu nhiều áp lực trong thời gian tới. Tuy nhiên, ông Hưng nhấn mạnh rằng hàng xuất khẩu của Việt Nam chủ yếu mang tính bổ trợ, không cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa Hoa Kỳ, nhờ vào cơ cấu ngoại thương đặc thù.

Cơ hội đi kèm thách thức

Không chỉ thuế quan, Hoa Kỳ dự kiến tăng cường áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại, với số lượng vụ việc có thể tăng 40% so với nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Đây là điều khó tránh khỏi, vì các biện pháp này được WTO cho phép trong những điều kiện nhất định.

Ông Hưng nhìn nhận rằng phòng vệ thương mại không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để Việt Nam nâng cao vị thế trong giao dịch quốc tế. Nếu các doanh nghiệp hợp tác đầy đủ và cung cấp thông tin kịp thời, mức thuế áp dụng có thể được giảm xuống, thậm chí thấp hơn các đối thủ cạnh tranh. “Nếu tận dụng tốt, đây sẽ là cơ hội để tăng xuất khẩu sang Hoa Kỳ và mở rộng thị trường,” ông khẳng định.

Doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động

Để ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ, doanh nghiệp xuất khẩu cần sẵn sàng với tinh thần chủ động.

Trước tiên, doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ quy định phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ, nắm rõ quy trình, các mốc thời gian để chuẩn bị và nộp tài liệu theo yêu cầu. Các tài liệu kế toán, chứng từ cần được lưu trữ khoa học, sẵn sàng trích xuất khi cần. Đồng thời, cần liên tục cải tiến, nâng cao giá trị sản phẩm bằng cách tăng hàm lượng chất xám và tỷ lệ nội địa hóa để giảm phụ thuộc vào cạnh tranh giá cả.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên đa dạng hóa nguồn nguyên liệu, tránh phụ thuộc vào nguyên liệu từ các quốc gia bị Hoa Kỳ coi là mục tiêu điều tra, đồng thời gia tăng nhập khẩu từ Hoa Kỳ để cân bằng cán cân thương mại.

Doanh nghiệp cần tăng cường hợp tác với hiệp hội ngành hàng, cơ quan quản lý trong nước và cơ quan thương vụ tại Hoa Kỳ để cập nhật thông tin và có chiến lược phù hợp.

Ông Hưng cũng cho rằng các cơ quan nhà nước Việt Nam nên xem xét triển khai các thỏa thuận thương mại với Hoa Kỳ, bao gồm cam kết mua hàng từ Hoa Kỳ để giảm áp lực thặng dư thương mại. Ngoài ra, cần chú trọng ngăn chặn tình trạng gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp thông qua các cơ chế như Đề án 824 của Cục Phòng vệ thương mại và Nghị quyết 119/2019.

Trong bối cảnh thương mại toàn cầu nhiều biến động, việc chuẩn bị kỹ lưỡng, chủ động ứng phó với các biện pháp phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ không chỉ giúp doanh nghiệp vượt qua thách thức mà còn mở ra cơ hội gia tăng xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh. Đây là thời điểm để các doanh nghiệp Việt Nam khẳng định bản lĩnh và xây dựng vị thế trên thị trường quốc tế.

>>Việt Nam thu gần 1 tỷ USD từ một mặt hàng quen thuộc với người nông dân