“Thị trường sinh ra là để đánh lừa mọi người mọi lúc mọi nơi” - Jessive Livermore.
Theo CNN, nguyên nhân của những sai lầm khi đầu tư là các nhà đầu tư thường sẽ phản ứng theo tình huống của thị trường và bị ảnh hưởng nhiều bởi cảm xúc chứ không hoàn toàn lựa chọn theo lý trí. Chính vì vậy, nhiều người đôi khi sẽ vướng vào những quyết định đầu tư kém khôn ngoan.
Do đó, dựa trên hàng thập kỷ nghiên cứu về lĩnh vực tài chính hành vi, nhà tâm lý học, chuyên gia tài chính hành vi và quản lý tài sản Daniel Crosby đã đưa ra kết luận rằng các nhà đầu tư dễ dàng trở thành nạn nhân của 4 thành kiến. Nhưng nếu hiểu rõ về 4 vấn đề này, bạn có thể thực hiện các bước để tránh khỏi hoặc khai thác ngược lại chúng và đầu tư thành công
Đề cao cái tôi
Ai cũng có lòng tự trọng, lòng tự trọng ấy sẽ phần nào tạo ra sự tự tin vào khả năng cũng như phán đoán của bản thân. Hơn nữa, những người tin tưởng vào bản thân có thể trở nên kiên cường và đạt được thành công trong sự nghiệp.
“Những người tự tin thường hạnh phúc và thành công hơn so với nhóm còn lại. Quan trọng hơn, một cái tôi mạnh mẽ có thể giúp bạn đương đầu với thất bại, thất vọng và mất mát”, nhà tâm lý học Crosby cho biết.
Tuy nhiên, ông Crosby cho rằng sự tự tin thái quá trong đầu tư nhiều khi có thể phản tác dụng và dẫn đến mất tiền. Với ông, những người tự tin thái quá thường muốn tìm thông tin xác nhận những gì họ tin tưởng hơn là suy xét đến những thông tin trái ngược. Chính bởi đó, các nhà đầu tư này thường sẽ cố thủ theo niềm tin sai lầm của bản thân.
Ngoài ra, những người này cũng thường ảo tưởng về khả năng chống lại thị trường, thay vì dựa trên thực tế để quyết định.
Đầu tư bảo thủ
Đầu tư luôn đi kèm với rủi ro nhưng mọi người lại thường muốn gắn bó với những thứ quen thuộc hoặc “đầu tư vào những gì đã biết”.
Ông Crosby lấy ví dụ về một người làm việc trong ngành công nghệ, mua nhà ở San Francisco và đầu tư chủ yếu vào cổ phiếu công nghệ.
Kết quả cuối cùng là người phụ nữ này phụ thuộc quá nhiều vào thị trường của lĩnh vực công nghệ, vì cô dành phần lớn thời gian và tiền bạc để đầu tư cho lĩnh vực này và công việc cũng phụ thuộc vào ngành này.
Khi lĩnh vực công nghệ bị ảnh hưởng, những nhà đầu tư giống người phụ nữ này sẽ là đối tượng nhạy cảm nhất và gặp nhiều khó khăn về tài chính lẫn công việc khi khoản đầu tư chuyển biến xấu.
Khuynh hướng chú ý
Con người thường có xu hướng chú ý đến những tin tức tiêu cực hoặc sự kiện kịch tính, hiếm khi xảy ra hơn là những sự kiện thường xuyên. Điều này là rất phổ biến với mọi người, tuy nhiên nó thường sẽ bóp méo nhận thức của nhà đầu tư về tình hình rủi ro.
Hơn nữa, tình trạng quá tải thông tin hoặc quá tập trung vào một thông tin có thể dẫn đến những phân tích sai lầm hoặc thiên vị. Ông Crosby khuyên rằng các nhà đầu tư nên rèn luyện bản thân để có một cái nhìn bao quát hơn và tránh sự nhiễu loạn thông tin.
Đầu tư cảm tính
Điều cuối cùng là vấn đề các nhà đầu tư hay gặp phải nhất, quá nuông chiều theo cảm xúc khi đầu tư. Cảm xúc và trực giác có thể bảo vệ và hướng dẫn con người trong một số tình huống khó khăn. Tuy nhiên, chính chúng cũng khiến con người dễ hành động hấp tấp theo cảm tính mà quên đi những việc thực sự nên làm.
Chính vì vậy, các nhà đầu tư quá cảm tính thường sẽ mất tiền nhiều hơn so với những người khác.
Khi nỗi sợ hãi bộc phát, họ có thể hoang mang và bán tháo tài sản, hoặc nếu quá phấn khởi và lạc quan, họ có thể cảm nhận sai mức độ rủi ro thực sự phải gánh chịu.
Một số chiến lược cho các nhà đầu tư
Qua 4 điều trên, nhà tâm lý học Crosby cũng đưa ra một số lời khuyên để các nhà đầu tư có thể tránh được việc "mất tiền oan":
Điều chỉnh thông tin: Theo ông Crosby, nhà đầu tư đừng nên kiểm tra tài khoản hàng ngày và đắm mình trong các con số, đừng quá vui mừng vì tình hình lãi hay lỗ cho đến khi các khoản tiền thực sự về tay. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư cũng không nên để các sự kiện tiêu cực ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư.
Đa dạng góc nhìn và hãy khiêm tốn: Không ai có thể đoán trước được tương lai, vì thế không ai có đủ thông tin để đặt cược 100% vào một loại tài sản nào đó.
Đa dạng hóa danh mục: Đa dạng hóa danh mục chính là đang giúp nhà đầu tư quản lý rủi ro. Khi thị trường đi xuống, bất cứ ai cũng khó tránh khỏi việc mất tiền. Nhưng trong một thị trường bình ổn, đa dạng hóa những khoản đầu tư sẽ giúp mọi người tránh khỏi phần lớn tổn thất nếu có bất cứ sự việc tiêu cực nào xảy ra.
Sử dụng cảm xúc để tạo lợi thế tài chính: Một nghiên cứu mà Crosby trích dẫn cho thấy các bậc phụ huynh có khả năng tiết kiệm được gấp đôi khi đó là khoản tiền dành cho con cái họ. Vì thế, cảm xúc đôi khi là động lực cho các nhà đầu tư.
Giao dịch trên thị trường luôn tiềm ẩn rất nhiều những cạm bẫy về mặt tâm lý có thể khiến các nhà đầu tư mắc sai lầm. Bởi vậy, việc kiểm soát được cảm xúc của mình trong mọi trường hợp xảy ra sẽ là điều mà bạn cần đặc biệt lưu tâm để việc đầu tư có hiệu quả tốt nhất.
