Bán xăng sinh học E10: Cần tránh 'vết xe đổ' như xăng E5

Lo thời gian triển khai gấp

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến để trình Chính phủ ban hành lộ trình áp dụng nhiên liệu sinh học với mục tiêu chuyển sang sử dụng xăng E10 (pha 10% ethanol vào xăng khoáng) trên toàn quốc từ ngày 1/1/2026. Đây được xem là bước tiến mới trong quá trình chuyển dịch năng lượng xanh sau gần một thập kỷ kể từ khi đưa chính thức đưa vào sử dụng xăng sinh học E5 RON 92.

Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam - cho rằng, theo tính toán của tổ chức nghiên cứu trên thế giới, chỉ riêng việc sử dụng xăng E10, lượng khí phát thải đã giảm tới hơn 30%.

Trên thực tế, Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam kiến nghị hơn chục năm nay là phải sử dụng xăng dầu tiêu chuẩn cao tại các thành phố lớn, nhưng đến nay các địa phương vẫn ì ạch triển khai. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, theo ông Bảo việc triển khai sử dụng nhiên liệu sinh học áp dụng đồng bộ cả nước cần phải có lộ trình cụ thể, rõ ràng để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị tối thiểu là 6 tháng.

Cùng với đó, Nhà nước cần có quy định ngừng lưu hành các loại xăng chất lượng thấp, nhằm tránh lặp lại kịch bản trước đây xăng E5 được triển khai nhưng mức giá chênh lệch không cao, thiếu hấp dẫn nên người dùng ưu tiên chọn sản phẩm RON95 hơn xăng sinh học.

Giám đốc một doanh nghiệp xăng dầu tại TPHCM thẳng thắn bày tỏ: “Việc triển khai xăng E10 cần chuẩn bị kỹ lưỡng, nếu không dễ rơi vào vết xe đổ như với xăng E5”.

Theo vị này, doanh nghiệp từng tham gia chuỗi cung ứng xăng E5, nhưng sau 3 năm phải dừng vì không thể bù lỗ. Bởi chi phí logistics ethanol sinh học cao hơn nhiều so với vận chuyển xăng khoáng thông thường do dễ cháy, hút ẩm, phải bảo quản riêng biệt. Trong khi đó, mức chiết khấu cho doanh nghiệp phân phối lại thấp, không tạo động lực kinh doanh.

Hiện nay hệ thống kho bể chứa của các đầu mối chưa đạt chuẩn để tồn trữ ethanol ở mức an toàn. Nếu bắt buộc chuyển sang E10 mà không đầu tư lại hạ tầng thì chẳng khác gì “đổ rượu mạnh vào chum nước mưa”.

Thống kê cho thấy, sau hơn 10 năm triển khai xăng sinh học E5, đến nay xăng E5 vẫn chiếm tỷ trọng thấp hơn RON 95, bất chấp nhiều thời điểm có chính sách khuyến khích. Người tiêu dùng không mặn mà, doanh nghiệp bán lẻ không tha thiết, trong khi các nhà máy sản xuất ethanol từng đầu tư hàng nghìn tỷ đang “sống dở chết dở”.

Một thương nhân phân phối xăng dầu cho rằng, Bộ Công Thương cần sớm công bố dự thảo quyết định thay thế quyết định 53 của Thủ tướng để lấy ý kiến công khai, tập trung sửa đổi một số quy định bất cập liên quan đến thị trường xăng dầu và chất lượng sản phẩm, về quản lý kinh doanh xăng dầu, quy chuẩn đối với xăng E10...

Theo vị này, hiện nay các doanh nghiệp vẫn chưa nắm bất kỳ thông tin gì về lộ trình chuyển đổi sử dụng nhiên liệu sinh học, ngoài mốc thời gian dự kiến là 1/1/2026. Trong khi đó, lộ trình áp dụng chỉ còn khoảng 5 tháng, rất gấp. "Đây là điều khiến các doanh nghiệp băn khoăn và e sợ không thể theo kịp", vị này cho hay.

Cần đánh giá kỹ, tránh để thị trường bị "sốc"

Trước việc Bộ Công Thương lên kế hoạch triển khai xăng E10, Tổng công ty Dầu Việt Nam - CTCP (PVOIL) cho biết sẽ thí điểm bán xăng sinh học E10 RON95 tại các cửa hàng xăng dầu trên địa bàn TP. Hà Nội và TP. Hải Phòng từ 1/8 nhằm giúp khách hàng dần làm quen với loại nhiên liệu mới, tránh gây cú sốc trong quá trình chuyển đổi. Sau giai đoạn thí điểm, PVOIL sẽ tiếp tục nâng cấp, chuyển đổi và phát triển điểm bán xăng E10; sẵn sàng thực hiện lộ trình sử dụng xăng E10 từ ngày 1/1/2026.

Ông Cao Hoài Dương - Chủ tịch Hội đồng quản trị PVOIL - cho biết, PVOIL đã đầu tư các cơ sở pha chế xăng sinh học ở các kho, kể cả kho đầu mối cũng như kho trung chuyển. Dự kiến doanh nghiệp sẽ thay thế hoàn toàn xăng khoáng bằng xăng E10, PVOIL đã có sự chuẩn bị từ sớm để sẵn sàng cho quá trình chuyển đổi này.

Đối với hệ thống pha chế, lãnh đạo PVOIL cho hay đang tiến hành nâng cấp và cải tạo các trạm pha chế xăng E5 hiện nay tại các điểm kho chiến lược trên cả nước, đáp ứng nhu cầu kinh doanh xăng E10 RON95. Các hạng mục bao gồm sửa chữa bồn chứa, cải tiến hệ thống pha trộn và cập nhật công nghệ hiện đại để đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật của xăng E10.

“Việc sở hữu hệ thống kho cảng trải dài cả nước và mạng lưới gần 900 cửa hàng xăng dầu phủ khắp các tỉnh, thành phố sẽ giúp PVOIL nhanh chóng đưa xăng E10 đến người tiêu dùng”, ông Dương bày tỏ.

Ông Trần Ngọc Năm - Phó Tổng giám đốc Petrolimex - cho biết việc kinh doanh xăng E10 đòi hỏi sự chuẩn bị nghiêm túc về hạ tầng, công nghệ, bồn chứa chuyên dụng cho cồn nhiên liệu và sự phối hợp chặt chẽ từ các nhà máy lọc dầu.

Petrolimex cũng đề xuất Bộ Công Thương sớm có chỉ đạo về tiến độ triển khai, để các thương nhân đầu mối chủ động đầu tư và chuyển đổi hệ thống kỹ thuật đồng thời kiến nghị điều chỉnh một số tiêu chuẩn kỹ thuật của tiêu chuẩn Việt Nam hiện tại cho phù hợp với nguồn xăng khoáng trên thị trường quốc tế và tương đồng với yêu cầu tiêu chuẩn kỹ thuật trong khu vực.

PGS, TS. Bùi Quang Tuấn - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam - cho rằng, việc triển khai sản phẩm năng lượng mới trên thị trường thường có tác động rất lớn, vì ảnh hưởng đến thói quen tiêu dùng của hàng chục triệu người dân. Do đó, cần phải để cho thị trường thử nghiệm trước 6-12 tháng để làm quen, chấp thuận và đánh giá kỹ tác động kỹ thuật - kinh tế - xã hội, rồi mới tính lộ trình mở rộng.

“Việt Nam cần năng lượng sạch, đó là điều không phải bàn. Nhưng cách đưa xăng E10 ra thị trường cần thay đổi căn bản, không chỉ là thay đổi hàm lượng ethanol, mà phải thay đổi tư duy thực thi chính sách - minh bạch, khoa học, thị trường và cách truyền thông đến người tiêu dùng”, ông Tuấn nói.

>>Thí điểm kinh doanh xăng sinh học E10 từ 1/8