Bị cảnh báo 3 năm liên tiếp, nguồn cung một loại nông sản quan trọng của thế giới đang trở thành 'bài toán khó'

Thị trường lúa mì toàn cầu có thể sắp bước vào một giai đoạn thắt chặt nguồn cung mới, khi triển vọng thu hoạch tại Nga và Ukraine – hai quốc gia chiếm khoảng 30% xuất khẩu lúa mì toàn cầu – trở nên kém khả quan cho niên vụ 2025-26.

Dù nguồn cung xuất khẩu trong niên vụ 2024-25 đã được cải thiện nhờ việc hạ dự báo nhập khẩu của Trung Quốc, sự phục hồi này có thể chỉ là tạm thời. USDA từng dự đoán tỷ lệ tồn kho so với sử dụng (SU) của lúa mì toàn cầu trong nhóm nước xuất khẩu lớn sẽ chạm mức thấp nhất 17 năm (14,56%) vào tháng 2. Tuy nhiên, cập nhật tháng này đã nâng con số này lên 15,89%, mức cao thứ hai trong 6 năm qua. Dù vậy, đây vẫn là tỷ lệ thấp hơn mức trung bình dài hạn trên 18% của cuối thập niên trước.

Tuy nhiên, xu hướng SU giảm vẫn liên tục được cảnh báo trong ba năm gần đây, và có thể trở lại trong niên vụ 2025-26, nhất là khi các ước tính sơ bộ cho thấy Ukraine sẽ có vụ thu hoạch tệ nhất trong 13 năm – chỉ 17,9 triệu tấn, giảm 23% so với năm trước. Nguyên nhân chính là thời tiết khô hạn trong thời điểm gieo trồng và lợi nhuận thấp khiến nông dân cắt giảm diện tích canh tác.

Nga hiện dự báo sản lượng dao động từ 79,7 đến 82,5 triệu tấn – mức tương đương năm ngoái. Dù điều kiện thời tiết thuận lợi trong thời gian tới có thể cải thiện sản lượng, nhưng các dấu hiệu ban đầu cho thấy xu hướng giảm sản lượng lúa mì tại khu vực Biển Đen có khả năng quay trở lại, đặc biệt khi Ukraine được dự báo chỉ xuất khẩu chưa đến một nửa so với mức kỷ lục trước đây.

Biển Đen có thể tiếp tục kìm hãm nguồn cung lúa mì toàn cầu đến năm 2026. Ảnh minh hoạ

>> Trung Quốc tìm ra bí quyết đẩy bật năng suất một loại quả, chiếm tới 60% sản lượng toàn cầu

Từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine vào năm 2022, xuất khẩu nông sản – đặc biệt là từ Ukraine – đã chịu nhiều gián đoạn. Dù Nga tuyên bố các lệnh trừng phạt gián tiếp cản trở thương mại nông sản và phân bón, số liệu cho thấy nước này đã xuất khẩu lượng lúa mì cao kỷ lục trong hai niên vụ 2022-23 và 2023-24, nhờ vào vụ mùa bội thu và giá bán cạnh tranh. Tuy nhiên, do vụ mùa nhỏ hơn trong năm 2024, xuất khẩu lúa mì của Nga dự kiến sẽ giảm xuống mức thấp nhất trong ba năm.

Dù các cuộc đàm phán ngừng bắn giữa Nga và Ukraine đang diễn ra, bất kỳ thỏa thuận nào hiện tại cũng khó có thể tác động đến sản lượng vụ 2025-26 vì phần lớn diện tích đã được gieo trồng.

Tình hình ở một số khu vực khác cũng đáng chú ý. Mỹ dự kiến giảm 1,6% diện tích trồng lúa mì niên vụ 2025-26, trong đó giống lúa mì xuân giàu đạm sẽ xuống mức thấp nhất trong 55 năm. Tại Argentina, nếu chính sách miễn thuế xuất khẩu tạm thời được gia hạn, sản lượng lúa mì có thể đạt mức kỷ lục. Trong khi Canada có kế hoạch tăng diện tích trồng lúa mì, trong khi khô hạn tại Australia có thể khiến sản lượng giảm 16%. Còn liên minh châu Âu dự báo năng suất lúa mì mềm sẽ tăng 8% so với năm ngoái.

Argentina, Australia, Canada, EU và Mỹ hiện chiếm khoảng 54% tổng xuất khẩu lúa mì toàn cầu – những quốc gia này sẽ là tâm điểm theo dõi vào ngày 12/5, khi USDA công bố dự báo sơ bộ cho niên vụ 2025-26.

>> 32.300 tấn 'vàng nâu' Việt Nam được Mỹ chốt đơn trong 3 tháng đầu năm