Chỉ vài giờ nữa, số phận của 'bom nợ' từng là ông lớn bất động sản số 1 Trung Quốc sẽ được định đoạt

China Vanke, từng là nhà phát triển bất động sản lớn nhất Trung Quốc trước khi lao vào cuộc khủng hoảng bất động sản chưa từng có, đang đối mặt với một trong những thời khắc mang tính bước ngoặt nhất kể từ khi được thành lập vào thập niên 1980.

Các chủ nợ nắm giữ trái phiếu nội địa của Vanke sẽ hoàn tất bỏ phiếu trong ngày 22/12 đối với một loạt đề xuất, xoay quanh một câu hỏi then chốt: liệu họ có cho Vanke – doanh nghiệp đang gánh khoảng 50 tỷ USD nợ có lãi – thêm thời gian để tránh rơi vào tình trạng vỡ nợ hay không?

Nếu không đạt được sự chấp thuận, đây sẽ là dấu mốc mở ra một giai đoạn mới trong cuộc khủng hoảng bất động sản Trung Quốc - vốn đã chứng kiến hơn 130 tỷ USD nợ bị vỡ - cùng hàng loạt thương vụ tái cơ cấu và thanh lý tại các doanh nghiệp khác, bao gồm cả những “ông lớn” như Country Garden Holdings và China Evergrande.

Cụ thể, các trái chủ sở hữu lô trái phiếu trị giá 2 tỷ NDT (284 triệu USD) của Vanke có thời hạn đến 10 giờ sáng (theo giờ địa phương) để bỏ phiếu về việc cho phép doanh nghiệp hoãn thanh toán gốc thêm 12 tháng, hoặc gia hạn đến ngày 28/1 để tiếp tục đàm phán điều khoản. Vanke đã không thanh toán khoản nợ này khi đến hạn ngày 15/12, khiến trái phiếu rơi vào thời gian ân hạn kéo dài đến hết ngày 19/12.

Nếu kết thúc ngày mà không có khoản thanh toán hay thỏa thuận gia hạn, các chủ nợ có thể đẩy doanh nghiệp – hiện sở hữu khoảng 160 tỷ USD tài sản và hơn 125.000 nhân viên – vào tình trạng vỡ nợ.

Điều đó sẽ khiến Vanke trở thành doanh nghiệp bất động sản lớn tiếp theo của Trung Quốc không thể thực hiện nghĩa vụ nợ trong bối cảnh khủng hoảng lan rộng, vốn bắt nguồn từ năm 2020 khi chính quyền áp dụng bộ tiêu chí “3 lằn ranh đỏ” nhằm siết đòn bẩy tài chính của các chủ đầu tư.

Một vụ vỡ nợ của Vanke cũng sẽ khép lại giai đoạn mà nhà đầu tư còn nuôi hy vọng các doanh nghiệp địa ốc có thể tự xoay xở để trả nợ. Thay vào đó, thị trường sẽ bước sang chương mới, nơi hầu hết chủ nợ đều phải chấp nhận “cùng chung một con thuyền”, tìm cách giảm thiểu thiệt hại trong các cuộc tái cơ cấu phức tạp – nhiều trường hợp đã kéo dài nhiều năm.

Dù kết quả ra sao, những cuộc đàm phán nợ đầy khó khăn của Vanke đang phơi bày thách thức lớn đối với Chính phủ Trung Quốc trong nỗ lực phục hồi nền kinh tế, vốn chịu tác động nặng nề từ tâm lý tiêu dùng suy yếu sau nhiều năm giá nhà lao dốc. Giới hoạch định chính sách lâu nay vẫn tìm cách cân bằng giữa việc hỗ trợ thị trường bất động sản và tránh trực tiếp giải cứu từng doanh nghiệp riêng lẻ.

Được thành lập vào đầu những năm 1980, khi Trung Quốc bắt đầu mở cửa kinh tế, Vanke lớn mạnh nhờ phát triển các khu căn hộ cho tầng lớp trung lưu trẻ đang tìm kiếm lối sống hiện đại. Trong nhiều năm, tập đoàn hưởng lợi từ sự hậu thuẫn của cổ đông Nhà nước lớn nhất là Shenzhen Metro Group – nguồn “phao cứu sinh” quan trọng đối với doanh nghiệp.

Tuy nhiên, sự hỗ trợ này bị đặt dấu hỏi trong những tháng gần đây, sau khi đơn vị vận hành tàu điện ngầm phát tín hiệu sẽ siết chặt điều kiện cho vay. Động thái đó đã kích hoạt làn sóng bán tháo mạnh đối với chứng khoán của Vanke, đẩy giá xuống vùng rủi ro cao.

Có trụ sở tại Thâm Quyến, Vanke đã phải vật lộn với áp lực thanh khoản ngày càng lớn trong ít nhất 2 năm qua, khi đà suy thoái kéo dài của thị trường bất động sản làm xói mòn niềm tin của người mua nhà và giới tài chính.

Doanh nghiệp báo lỗ tổng cộng 28 tỷ NDT trong 3 quý đầu năm nay, sau khi ghi nhận mức lỗ kỷ lục 49,5 tỷ NDT cho cả năm ngoái. Giới phân tích cảnh báo doanh số bán theo hợp đồng của Vanke có nguy cơ tiến sát kịch bản xấu nhất, với mức giảm hơn 40% trong năm 2025. Theo chuyên gia Kristy Hung, điều này có thể khiến doanh nghiệp hụt hơn 100 tỷ NDT doanh thu so với năm 2024.

Doanh nghiệp đang gặp khó này cũng phát đi tín hiệu rằng họ đang tiến gần hơn tới một kế hoạch tái cơ cấu toàn diện. Trong các cuộc trao đổi trực tiếp với một số chủ nợ ngân hàng gần đây, Vanke đã đề nghị hoãn trả lãi và xin thêm thời gian để xây dựng phương án xử lý nợ tổng thể.

Một vụ vỡ nợ đối với trái phiếu nhân dân tệ có thể kích hoạt hiệu ứng dây chuyền đối với những khoản vay và trái phiếu khác thông qua các điều khoản vỡ nợ chéo. Theo Barclays, khoảng 45% trong tổng số 50 tỷ USD nợ của Vanke không có tài sản bảo đảm, khiến doanh nghiệp đặc biệt dễ tổn thương nếu bước vào quá trình tái cơ cấu.

“Nếu không đạt được thỏa thuận với trái chủ, chúng tôi cho rằng Vanke sẽ tìm cách tái cơ cấu toàn diện với cả chủ nợ trong nước và quốc tế”, ông Jeff Zhang, chuyên gia phân tích tại Morningstar, nhận định. “Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng huy động vốn của các doanh nghiệp cùng ngành, đặc biệt là nhóm không có sở hữu Nhà nước”.