Chính sách thuế không còn hấp dẫn, đâu là yếu tố giữ chân Samsung, LG ở lại Việt Nam?

Trong bối cảnh những đề xuất hoặc thảo luận gần đây về việc Mỹ có thể áp mức thuế 23% lên một số nhóm hàng xuất khẩu từ Việt Nam, câu chuyện này đang làm dấy lên nhiều lo ngại trong cộng đồng doanh nghiệp và giới chuyên gia. Liệu con số này có thực sự khả thi? Và tác động của nó đến các ngành hàng chủ lực của Việt Nam sẽ ra sao?

Chia sẻ tại Diễn đàn đầu tư Việt Nam 2025, chiều 3/6, ông Lê Hoài Anh, Giám đốc điều hành Quỹ Affinity Equity Partners, cho rằng, không thể áp một mức thuế chung 23% cho tất cả các nhóm hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Ông ví dụ: “Ngay cả Tổng thống Trump cũng từng nói không đánh thuế để đưa ngành dệt may, giày dép, gia công về Mỹ. Những ngành này chiếm khoảng 40-50% xuất khẩu của Việt Nam. Do vậy, mức thuế cho các ngành đó sẽ ở mức phải chăng, phù hợp với tính cạnh tranh, không thể áp dụng đồng loạt 23%.”

Chuyên gia nhấn mạnh, nếu mức thuế của Việt Nam tương đương hoặc thấp hơn các nước khác, điều đó không những không làm giảm tính cạnh tranh mà còn có thể mang lại lợi thế cho hàng Việt Nam trên thị trường Mỹ. Ngành dệt may và giày dép Việt Nam hiện chiếm tỷ trọng xuất khẩu lớn sang Mỹ và đang hưởng lợi từ việc các nhà sản xuất dịch chuyển khỏi Trung Quốc. Khi Mỹ không áp thuế cao lên nhóm ngành này, các doanh nghiệp dệt may, giày dép trong nước có thể tận dụng cơ hội để mở rộng thị phần.

Theo ông Lê Hoài Anh, bản chất không nằm ở mức thuế tuyệt đối, mà là sự thay đổi trong môi trường ưu đãi khiến các tập đoàn đa quốc gia phải tính toán lại bài toán hiệu quả đầu tư.

>>> Chuyên gia Phan Đức Hiếu: 'Không thể trông chờ Nghị quyết 198 nếu không sửa 30 luật liên quan'

Ngược lại, mức thuế 25% dành cho các sản phẩm điện tử, điện thoại di động được áp dụng một cách rõ ràng và nghiêm ngặt, bất kể là Apple chuyển sản xuất về Mỹ hay không. Điều này đồng nghĩa với việc tất cả các tập đoàn lớn như Samsung, LG… đều phải chịu mức thuế cao tương tự nếu sản xuất hàng ngoài lãnh thổ Mỹ.

Tuy nhiên, ông Lê Hoài Anh cho hay, điểm then chốt là các công ty như Samsung đã có cơ sở sản xuất lớn tại Việt Nam. Nếu mức thuế áp dụng với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam không cao hơn so với các nước khác, thì việc di chuyển nhà máy ra khỏi Việt Nam trở nên thiếu lý do và kém hiệu quả về chi phí. Nói cách khác, Việt Nam đang giữ được vị thế hấp dẫn trong mắt các tập đoàn điện tử hàng đầu thế giới nhờ mức thuế cạnh tranh tương đương hoặc tốt hơn các đối thủ.

"Đối với các tập đoàn đa quốc gia như Samsung hay LG, lý do khiến họ cân nhắc rút khỏi Việt Nam không nằm ở việc thuế quan tăng lên, mà chính là ưu đãi thuế không còn hấp dẫn như trước", ông Lê Hoài Anh nhận định.

Vị này phân tích: Trong suốt 10 năm qua, nhiều tập đoàn điện tử lớn đã được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp ở mức rất thấp, thậm chí miễn thuế hoàn toàn trong một thời gian dài. Tuy nhiên, hiện nay, khi thời hạn ưu đãi thuế theo các cam kết trước đây sắp kết thúc, chính phủ Việt Nam đang đứng trước bài toán: Nên tiếp tục gia hạn hay điều chỉnh chính sách để phù hợp với các cam kết quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh OECD thúc đẩy áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu

Nếu Việt Nam không duy trì được lợi thế cạnh tranh này, các tập đoàn như Samsung hay LG hoàn toàn có thể dịch chuyển một phần dây chuyền sang các quốc gia mới nổi khác như Ấn Độ, Indonesia hay thậm chí là Mexico - nơi đang tích cực chào mời bằng những chính sách ưu đãi táo bạo hơn như hình thức hoàn thuế, hỗ trợ tài chính trực tiếp, hoặc hạ tầng "đo ni đóng giày" cho doanh nghiệp.

"Đây mới chính là bài toán cạnh tranh thật sự mà Việt Nam cần sớm có lời giải nếu muốn giữ chân các nhà đầu tư chiến lược", vị chuyên gia nhấn mạnh.

Việt Nam hợp tác thiện chí và chủ động có thể giúp tháo gỡ vướng mắc thuế và thúc đẩy quan hệ song phương bền vững, hiệu quả hơn.

>>>Sức ép thuế quan Mỹ: Apple, Foxconn bám trụ tại Việt Nam - Samsung, LG và Intel tính đường rút

Thận trọng và lạc quan: Những lý do Việt Nam có thể 'thoát hiểm'

Ông Lê Hoài Anh cho rằng, Việt Nam không nên quá bi quan về thuế quan Mỹ, vì có những yếu tố tích cực đang hội tụ: Thứ nhất, lợi ích chiến lược Mỹ – Việt: Quan hệ đối tác chiến lược đang mở ra cơ hội cho cả hai phía.

"Các tập đoàn Mỹ như Trump Organization vừa rồi có dự án ở Hưng Yên 1,5 tỷ USD, sắp tới có dự án ở Thủ Thiêm, một loạt những công ty năng lượng lớn đang đầu tư mạnh mẽ vào Việt Nam. Đó là lợi ích thực tế, không thể bỏ qua khi Mỹ ra quyết định về thuế", ông dẫn chứng.

Thứ hai, vị trí địa chính trị quan trọng: Mỹ không muốn một Việt Nam yếu kém, đó là sự thật không chỉ vì lợi ích thương mại, mà còn vì vai trò ổn định khu vực. Sự tăng trưởng bền vững của Việt Nam là nhân tố quan trọng với chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Mỹ. Nói cách khác, thúc đẩy ổn định kinh tế Việt Nam không chỉ là một hành động thiện chí mà còn là chiến lược “win-win” mà tất cả các bên từ Mỹ, Việt Nam đến các nước lân cận đều có lợi.

"Đây là lý do tôi cho rằng, dù chính sách thuế sắp tới có thể sẽ không còn ưu đãi như trước, nhưng cũng không đến mức khiến chúng ta phải bi quan. Ngược lại, nếu Việt Nam đạt được một thỏa thuận thuế quan với Mỹ trong thời gian tới, điều đó có thể mang lại nhiều yếu tố tích cực, cả về kinh tế lẫn chính trị", vị chuyên gia nhận định.

Ai cũng biết rằng Mỹ từng ưu tiên đàm phán thuế với những đối tác quan trọng như Hàn Quốc và Nhật Bản, nhưng đến nay vẫn chưa đạt được kết quả cụ thể. Với Anh, hai bên chỉ mới thiết lập được một khung khái quát, trong khi Anh lại là quốc gia xuất siêu vào thị trường Mỹ, một yếu tố khiến Mỹ dè dặt hơn trong việc “xuống thang” thuế quan.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam và Ấn Độ nổi lên là hai đối tác có nhiều khả năng đạt được thỏa thuận thuế quan với Mỹ. Tuy nhiên, nếu xét về tiến độ, năng lực đàm phán và thiện chí hợp tác, Việt Nam thậm chí có thể vượt lên trước Ấn Độ.

Chính vì vậy, theo ông Hoài Anh, không loại trừ khả năng Mỹ sẽ chọn Việt Nam như một "case study" – một hình mẫu thành công để chứng minh hiệu quả của học thuyết đàm phán và chính sách thương mại mà ông Trump khởi xướng. Nếu điều đó xảy ra, Việt Nam không chỉ có cơ hội duy trì mức thuế phù hợp, mà còn được củng cố thêm hình ảnh là một đối tác thiện chí, chủ động và đáng tin cậy trên trường quốc tế.

"Tóm lại, tôi cho rằng dù có những thách thức, nhưng đây vẫn là thời điểm để lạc quan. Sự hợp tác thiện chí và chủ động của Việt Nam hoàn toàn có thể dẫn tới một kết quả tích cực, không chỉ giúp tháo gỡ nút thắt về thuế, mà còn mở ra cánh cửa cho mối quan hệ song phương bền vững và hiệu quả hơn.

>>> Ông Trump đe dọa khiến Apple, Samsung 'đứng ngồi không yên'