Chọn nhà thầu Trung Quốc hồi sinh tuyến đường sắt huyết mạch 37.000 tỷ đồng trên 'lục địa đen'

Tập đoàn xây dựng nhà nước Trung Quốc, đơn vị từng thi công tuyến đường sắt Tanzania–Zambia (Tazara), vừa quay trở lại với dự án này bằng cam kết đầu tư 1,4 tỷ USD (khoảng 36.941 tỷ đồng) để nâng cấp và vận hành tuyến đường, trong bối cảnh tuyến Tazara ngày càng có ý nghĩa địa kinh tế đối với Bắc Kinh.

Theo thỏa thuận được ký hôm 29/9, Tổng công ty Xây dựng Công trình Dân dụng Trung Quốc (CCECC) sẽ rót 1,1 tỷ USD ban đầu và tái đầu tư thêm 238 triệu USD để cải tạo tuyến đường sắt dài 1.860km, nối vùng khai thác đồng của Zambia với cảng Dar es Salaam của Tanzania.

Đây là tuyến vận chuyển then chốt đối với đồng và cobalt kết nối với Ấn Độ Dương, trong bối cảnh Trung Quốc và phương Tây cạnh tranh kiểm soát các hành lang thương mại chiến lược ở châu Phi.

Tazara hiện chỉ vận hành một phần công suất và đang xuống cấp nghiêm trọng. Việc cải tạo không chỉ mang lại cho Trung Quốc một lựa chọn thay thế các cảng đang quá tải ở Nam Phi, mà còn tạo lợi thế cho Tazara trước những tuyến cạnh tranh như Hành lang Lobito do Mỹ hậu thuẫn hay Hành lang Nacala được Nhật Bản hỗ trợ.

Bộ Giao thông và Hậu cần Zambia cho biết, thỏa thuận bao gồm cải tạo đoạn đường sắt từ Dar es Salaam đến New Kapiri Mposhi (tỉnh Trung Zambia), nâng cấp các xưởng chính và bảo dưỡng tuyến hiện hữu. Ngoài ra, tuyến đường sắt sẽ được bổ sung 34 đầu máy, 16 toa chở khách và 760 toa hàng nhằm tăng công suất vận chuyển khoáng sản.

Theo hợp đồng, CCECC được nhượng quyền khai thác trong 30 năm theo mô hình xây dựng – vận hành – chuyển giao (BOT), trong đó 3 năm đầu dành cho tái thiết, 27 năm sau vận hành để thu hồi vốn.

Bộ trưởng Giao thông và Hậu cần Zambia Frank Tayali nhấn mạnh dự án không chỉ nhằm khôi phục hạ tầng mà còn thúc đẩy hội nhập khu vực, tăng trưởng kinh tế và thịnh vượng chung. Bộ trưởng Giao thông Tanzania Makame Mbarawa cũng khẳng định dự án sẽ tạo việc làm và mang lại lợi ích kinh tế cho người dân.

Tuyến Tazara do CRCC xây dựng giai đoạn 1970 – 1976, được Trung Quốc cấp vốn vay không lãi suất sau khi phương Tây từ chối tài trợ. Đường sắt này từ lâu vẫn giữ vị trí đặc biệt trong quan hệ Trung – Phi.

Theo chuyên gia Tim Zajontz (Đại học Stellenbosch), Tazara đã chuyển từ một dự án viện trợ sang một “bài toán kinh doanh được cân nhắc kỹ lưỡng” cho Trung Quốc, bởi tuyến đường giúp Bắc Kinh kiểm soát lối vận chuyển các mỏ đồng, cobalt và mangan lớn nhất thế giới.

Theo SCMP