Chưa từng có trong lịch sử IMF: Mỹ âm thầm giúp đồng minh trả nợ, ông Trump bị chỉ trích gay gắt

Theo phân tích chi tiết của tờ Financial Times, "quyền rút vốn đặc biệt" (SDR - Special Drawing Rights) của Mỹ tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã giảm 870 triệu USD vào tháng trước. SDR là loại tài sản dự trữ quốc tế do IMF phát hành, có thể được các quốc gia thành viên sử dụng để thanh toán các khoản nợ hoặc quy đổi sang các đồng tiền mạnh như USD, euro và các loại tiền tệ chủ chốt khác.

Đáng chú ý, trong cùng kỳ này, tài khoản SDR của Argentina đã tăng tương ứng cùng mức, đúng vào thời điểm nước này phải thanh toán khoản nợ 840 triệu USD cho IMF vào ngày 1 tháng 11. Sự trùng hợp về thời gian và số tiền này đã dấy lên nhiều câu hỏi về mối liên hệ giữa hai giao dịch.

Các giao dịch SDR nêu trên diễn ra song hành với gói hỗ trợ tài chính quy mô lớn mà Washington đang triển khai cho Buenos Aires. Gói hỗ trợ này bao gồm thỏa thuận hoán đổi tiền tệ (currency swap) trị giá 20 tỷ USD và các biện pháp can thiệp thị trường nhằm ổn định đồng peso đang chịu áp lực mạnh.

Chương trình hỗ trợ này, được chính quyền Tổng thống Trump khởi động trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ quan trọng của Argentina vào tháng 10, đã vấp phải làn sóng chỉ trích gay gắt trong nước. Nhiều nghị sĩ và chuyên gia cho rằng động thái này có thể gây rủi ro lớn cho tiền thuế của người dân Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh Argentina có lịch sử vỡ nợ nhiều lần.

Đáng chú ý, các nông dân trồng đậu nành ở Mỹ - những người đang gặp khó khăn nghiêm trọng do Trung Quốc cắt giảm mạnh nhập khẩu sau khi Tổng thống Trump áp đặt thuế quan - cũng lên tiếng phản đối mạnh mẽ. Họ cho rằng việc viện trợ cho Argentina, một trong những nhà sản xuất và xuất khẩu đậu nành lớn nhất thế giới, thực chất là hỗ trợ một đối thủ cạnh tranh trực tiếp trên thị trường toàn cầu.

Bộ Tài chính Mỹ đã từ chối bình luận về các giao dịch SDR này khi được yêu cầu làm rõ. Trong khi đó, Bộ Kinh tế Argentina không phản hồi yêu cầu bình luận từ các tờ báo lớn, còn Ngân hàng Trung ương Argentina (BCRA) cũng từ chối đưa ra bất kỳ ý kiến chính thức nào.

Cơ chế cụ thể đằng sau thỏa thuận hoán đổi tiền tệ 20 tỷ USD - được thiết kế nhằm giúp Buenos Aires tiếp cận nguồn USD cần thiết - vẫn chưa được công bố chi tiết. Nhiều chuyên gia phân tích tài chính quốc tế cho rằng có khả năng cao Washington đã chuyển SDR cho Argentina như một bộ phận trong gói thỏa thuận hỗ trợ tổng thể, nhằm giúp nước này vượt qua khó khăn tài chính trước mắt.

Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent trong tuyên bố vào ngày 11/11 cho biết: "Chúng tôi đã cung cấp một hạn mức tín dụng, một phần nhỏ đã được giải ngân và chúng tôi đã thu được lợi nhuận từ khoản vay này". Tuy nhiên, ông không tiết lộ thêm chi tiết về quy mô cụ thể và các điều khoản kèm theo.

Gabriel Caamanõ, chuyên gia kinh tế tại công ty tư vấn Outlier có trụ sở tại Buenos Aires, đã tiến hành phân tích dựa trên các biến động trong bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương. Ông ước tính khoảng 2,7 tỷ USD trong hạn mức hoán đổi tiền tệ đã được Argentina rút ra. Theo phân tích của ông Caamanõ, một phần đáng kể trong số tiền này đã được sử dụng để thanh toán các khoản nợ đến hạn với IMF. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng chính quyền Argentina hoàn toàn không công bố bất kỳ thông tin chính thức nào về các giao dịch tài chính này, khiến việc xác minh trở nên khó khăn.

IMF, với tư cách là chủ nợ, cũng từ chối xác nhận hay phủ nhận liệu Argentina có hoàn thành đúng hạn nghĩa vụ thanh toán nợ vào ngày 1 tháng 11 hay không, với lý do tuân thủ quy định bảo mật thông tin của các quốc gia thành viên.

Sự thiếu minh bạch bao trùm xoay quanh thỏa thuận Mỹ - Argentina đã làm dấy lên mối lo ngại sâu sắc trong giới chuyên gia tài chính và chính sách quốc tế.

"Đây là một nỗ lực hỗ trợ tài chính khổng lồ và đầy rủi ro", Mark Sobel, cựu quan chức cấp cao của Bộ Tài chính Mỹ, hiện đang giữ chức Chủ tịch tổ chức tư vấn OMFIF (Official Monetary and Financial Institutions Forum) tại Mỹ, nhận định. "Vấn đề đáng lo ngại là hiện tại, chúng tôi biết rất ít về nó - từ cơ chế vận hành đến các điều khoản ràng buộc."

Ông Sobel cho biết thêm rằng việc Mỹ bán hoặc chuyển giao SDR của mình cho một quốc gia khác sẽ là điều "cực kỳ bất thường và hiếm thấy" trong lịch sử hoạt động của IMF. Ông cảnh báo rằng tiền lệ này có thể mở ra những hệ lụy phức tạp cho hệ thống tài chính quốc tế.

Theo dữ liệu chính thức được công bố bởi IMF, Hoa Kỳ nắm giữ khoảng 127 tỷ SDR trong tháng 10. Trong tháng này, lượng SDR mà Mỹ nắm giữ đã giảm chính xác 640,8 triệu, trong khi số dư SDR của Argentina tăng tương ứng 640,8 triệu - một sự tăng vọt đáng kể từ mức dưới 30 triệu trước đó.

Về mặt kỹ thuật, Bộ Tài chính Mỹ có thể quy đổi SDR sang USD thông qua cơ chế giao dịch với Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Tuy nhiên, dữ liệu chi tiết từ Fed cho thấy cơ chế này không được kích hoạt trong suốt tháng 10, điều này cho thấy các đơn vị SDR không được chuyển đổi thành USD trong giai đoạn này. Điều này củng cố thêm giả thuyết rằng SDR có thể đã được chuyển trực tiếp sang Argentina.

Bất chấp các nỗ lực hỗ trợ từ các đối tác thân thiết và cộng đồng quốc tế, dự trữ ngoại hối của Argentina vẫn duy trì ở mức thấp đáng báo động. Tình hình này diễn ra ngay cả sau khi IMF đã giải ngân 15 tỷ USD - tương đương ba phần tư số tiền trong gói cứu trợ mới trị giá 20 tỷ USD được phê duyệt vào đầu năm nay.

Các chuyên gia kinh tế dự báo rằng dự trữ ngoại hối của Argentina sẽ tiếp tục chịu áp lực nặng nề trong những tháng tới. Nguyên nhân chính đến từ các khoản thanh toán nợ đến hạn với IMF từ các gói vay trước đó, cộng với khối lượng lớn nợ khu vực tư nhân cần được hoàn trả. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về khả năng bền vững của các biện pháp hỗ trợ hiện tại và triển vọng phục hồi kinh tế dài hạn của Argentina.

Tham khảo Financial Times