Chưa từng có trong lịch sử, quốc gia châu Á bất ngờ vượt Nga-Trung về GDP bình quân đầu người

Mới đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) công bố Kazakhstan đã trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về GDP bình quân đầu người, vượt qua cả Nga và Trung Quốc. IMF dự báo kinh tế nước này sẽ tăng trưởng 3% trong năm 2025 theo báo cáo cập nhật.

Theo số liệu IMF, GDP bình quân đầu người năm 2025 của Kazakhstan đạt 14.770 USD, so với 14.260 USD ở Nga và 13.690 USD tại Trung Quốc. Trong khu vực Trung Á, Turkmenistan xếp sau với 13.340 USD, tiếp đến là Uzbekistan (3.510 USD), Kyrgyzstan (2.750 USD) và Tajikistan (1.430 USD).

Kazakhstan cũng đứng đầu trong Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS), vượt xa Georgia (9.570 USD) và Armenia (8.860 USD).

IMF cũng ghi nhận lạm phát thấp nhờ chính sách của Ngân hàng Quốc gia và Chính phủ trong việc giữ ổn định kinh tế. Đồng tenge duy trì tỷ giá ổn định, ngân sách cân bằng. Theo Kazinform, nhà bình luận Aisultan cho biết Kazakhstan đang giữ được nền kinh tế ổn định với lạm phát thấp, đồng tiền vững giá và ngân sách cân đối.

Kazakhstan không chỉ nổi bật về tài chính mà còn vươn lên ở vận tải, logistics, tiền số, du lịch, công nghệ, giáo dục, y tế, trí tuệ nhân tạo và dịch vụ xã hội. Khu vực kinh tế thực tăng trưởng 8%, trong đó vận tải và xây dựng là động lực chính.

Hạ tầng vận tải tăng 22,7%, nhờ xuất khẩu ngũ cốc và bột mì tăng 35,2% (11,8 triệu tấn). Với 35 tỷ USD đầu tư cho hạ tầng, Kazakhstan đang hướng tới trở thành trung tâm trung chuyển Á – Âu. Khối lượng hàng hóa qua “Hành lang Trung” dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2027, mở ra cơ hội lớn cho phát triển cảng biển, cảng cạn và logistics đường sắt.

Thành công của Kazakhstan chủ yếu nhờ nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, xuất khẩu năng lượng và nguyên liệu, cùng quá trình chế biến và sản xuất sản phẩm giá trị cao. Việc tận dụng tài nguyên song song với phát triển ngành công nghiệp chế biến đã thúc đẩy tăng trưởng, thu hút vốn đầu tư nước ngoài và nâng cấp hạ tầng, theo Astana Times.

Liên minh châu Âu (EU) hiện là nhà đầu tư lớn nhất và cũng là đối tác thương mại số một của Kazakhstan, chiếm 37% kim ngạch xuất khẩu và 27,9% tổng thương mại năm 2023, theo Euractiv. Ông Roman Vassilenko – cựu Thứ trưởng Ngoại giao, nay là Đại sứ Kazakhstan tại Brussels cho biết kim ngạch thương mại giữa Kazakhstan và EU đạt 44,2 tỷ USD trong giai đoạn tháng 1–11/2024, tăng 17,7% so với cùng kỳ năm 2023.

Kazakhstan sở hữu một trong những trữ lượng dầu, khí, uranium và khoáng sản lớn nhất thế giới. Đây là lý do nước này trở thành đối tác quan trọng của nhiều quốc gia EU, trong đó có Pháp.

Xuất khẩu năng lượng và nguyên liệu vẫn là động lực then chốt, song Chính phủ đã thúc đẩy đa dạng hóa bằng cách phát triển công nghiệp chế biến và tăng tỷ trọng sản phẩm giá trị cao. Tổng thống Tokayev đã nhiều lần khẳng định đa dạng hóa kinh tế là ưu tiên hàng đầu cho năm 2025.

Nỗ lực đa dạng hóa đã mang lại kết quả rõ rệt: Lĩnh vực chế biến nguyên liệu tăng trưởng 6,1% từ tháng 1–7/2025. Trong nửa đầu năm nay, các ngành phi dầu mỏ đạt tăng trưởng GDP 6,3% – mức cao nhất trong 14 năm.

Chính phủ kiên trì cải cách nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, thu hút đầu tư nước ngoài và phát triển hạ tầng. Kazinform đánh giá Kazakhstan đang trở thành điểm đến hấp dẫn khi vừa tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư, vừa hiện đại hóa nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt ở vận tải, logistics và công nghệ.

Chi tiêu cho giáo dục, y tế và hạ tầng xã hội cũng giúp nâng cao đời sống, từ đó cải thiện năng suất lao động và mở rộng thị trường tiêu dùng nội địa, theo Aisultan.

Trong khi đó, ông David Livingstone – Giám đốc khách hàng toàn cầu của Citi – nhận định với Astana Times: “Nỗ lực đa dạng hóa và tập trung vào chuyển đổi số của Kazakhstan đang mở ra những hướng tăng trưởng mới, đặc biệt ở dịch vụ tài chính và thương mại”.

Với sự quan tâm ngày càng lớn của các cường quốc, Kazakhstan được dự báo sẽ tiếp tục bùng nổ. Vị trí chiến lược ở Trung Á giúp nước này trở thành mắt xích then chốt kết nối châu Âu với châu Á, cũng như Nga với Ấn Độ. Việc tham gia các sáng kiến như “Vành đai và Con đường”, cùng hợp tác chặt chẽ với Nga, Trung Quốc, EU và nhiều đối tác khác đã mở rộng cơ hội kinh tế.

Đa dạng hóa, số hóa và dòng vốn FDI mạnh mẽ đang đưa Kazakhstan tiến tới tăng trưởng phi dầu mỏ, đồng thời tạo nền tảng cho phát triển xanh.