Chứng khoán Trung Quốc tăng gần 1.000 tỷ USD vốn hóa, chuyên gia lập tức cảnh báo

Chỉ trong một tháng vừa qua, thị trường chứng khoán trong nước đã tăng thêm gần 1.000 tỷ USD vốn hóa. Chỉ số Shanghai Composite vươn lên mức cao nhất trong một thập kỷ, trong khi CSI 300 đã tăng hơn 20% so với mức đáy của năm nay. Tất cả diễn ra trong bối cảnh hầu hết các chỉ báo kinh tế gần đây - từ xu hướng tiêu dùng, giá nhà cho đến lạm phát - đều phát đi tín hiệu cảnh báo đối với giới đầu tư.

Đà leo dốc của thị trường được hậu thuẫn bởi dòng tiền dồi dào chảy vào chứng khoán trong bối cảnh thiếu kênh đầu tư thay thế. Tuy nhịp tăng ổn định giúp giảm bớt nguy cơ điều chỉnh đột ngột, nhiều chuyên gia vẫn cảnh báo dấu hiệu bong bóng đang manh nha.

Nomura Holdings lưu ý rủi ro từ “lạc quan tếu” (irrational exuberance), trong khi TS Lombard nhận định thị trường hiện là cuộc giằng co giữa “phe bò” và “phe gấu” trong bức tranh kinh tế vĩ mô.

“Thị trường có thể đang đặt kỳ vọng – đúng hoặc sai – rằng kinh tế vĩ mô sẽ khởi sắc. Tuy nhiên, đà tăng khó bền vững nếu lạm phát cứ quanh mức 0% và doanh nghiệp mất dần khả năng định giá do nhu cầu trong nước yếu”, ông Homin Lee, Chiến lược gia vĩ mô cấp cao tại Lombard Odier Ltd. (Singapore), nhận định.

Một vòng xoáy giảm phát đang làm suy yếu khả năng định giá của doanh nghiệp tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Điều này trở thành nguyên nhân chính khiến giới đầu tư nghi ngờ về độ bền vững của đợt tăng hiện tại.

Giá tiêu dùng gần như đi ngang trong tháng 7, giá sản xuất giảm tháng thứ 34 liên tiếp, và chỉ số giảm phát GDP tiếp tục âm. Dù Bắc Kinh đã triển khai chiến dịch cắt giảm công suất dư thừa và hạn chế cuộc chiến giá cả, tác động vẫn hạn chế.

Ước tính lợi nhuận 12 tháng tới của các doanh nghiệp thuộc chỉ số CSI 300 đã giảm 2,5% so với đỉnh của năm nay. Cạnh tranh giá gay gắt đã khiến lợi nhuận của các doanh nghiệp như JD.com và Geely Automobile sụt giảm.

Bức tranh u ám này khiến giới đầu tư kỳ vọng Bắc Kinh sẽ tăng cường hỗ trợ. Tuy nhiên, các biện pháp chính sách được triển khai cho thấy giới chức vẫn tránh xa gói kích thích quy mô lớn, thay vào đó là tiếp cận thận trọng hơn.

Theo Nomura, đà tăng của chứng khoán cũng khiến phản ứng chính sách trở nên phức tạp, bởi các biện pháp kích thích tăng trưởng có nguy cơ làm phình to bong bóng thị trường.

Giới quan sát cũng so sánh tình hình hiện nay với giai đoạn bùng nổ – sụp đổ năm 2015, khi giao dịch ký quỹ bùng nổ khiến chứng khoán tăng vọt, trước khi bị siết chặt và dẫn tới cú sập lịch sử.

Dù đà tăng lần này diễn ra chậm rãi hơn nhiều so với cú bứt phá một thập kỷ trước, tình trạng kinh tế bấp bênh cùng giá sản xuất sụt giảm vẫn khiến nhiều người liên tưởng đến bối cảnh cũ. Khi đó, cũng giống như “cơn sốt AI” hiện nay, loạt công nghệ mới từ chương trình “Internet Plus” đến dữ liệu lớn từng thổi bùng làn sóng hưng phấn trên thị trường.

Dư nợ ký quỹ hiện ở mức 2,1 nghìn tỷ nhân dân tệ (292 tỷ USD), so với 2,3 nghìn tỷ nhân dân tệ tại đỉnh năm 2015. Đà tăng của chứng khoán Trung Quốc thường có mối liên hệ chặt chẽ với thanh khoản cũng như dư nợ ký quỹ.

“Thanh khoản dồi dào trên thị trường cùng với sự trở lại dần dần của tâm lý đầu cơ khiến chúng tôi nhớ đến thời kỳ cuồng nhiệt cách đây một thập kỷ. Tất nhiên, vẫn còn quá sớm để so sánh”, ông Hao Hong, Giám đốc đầu tư tại Lotus Asset Management Ltd., nhận định.

Dù vậy, vẫn có những cơ sở để tin rằng đợt tăng hiện tại có thể kéo dài. Nhịp gia tăng tỷ trọng cổ phiếu diễn ra chậm rãi hơn so với một số chu kỳ trước. Trong những ngày gần đây, đà tăng cũng lan rộng ra nhiều nhóm ngành hơn, cho thấy động lực bền vững hơn.

“Hiện có lượng tiền gửi lớn hơn, các doanh nghiệp công nghệ mạnh mẽ hơn, và các chính sách can thiệp trực tiếp vào thị trường nhiều hơn: Tất cả đều vượt trội so với cách đây một thập kỷ”, ông Zhu Zhenxin, Giám đốc nghiên cứu tại Asymptote Investment Research (Bắc Kinh) phân tích.

Dẫu vậy, bối cảnh kinh tế vĩ mô bất định khiến nhiều chuyên gia trở nên thận trọng. Bà Jasmine Duan, chiến lược gia đầu tư cấp cao tại RBC Wealth Management Asia, cho biết đang tránh xa các lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng bởi giảm phát hoặc cạnh tranh khốc liệt khiến biên lợi nhuận suy yếu.

“Thị trường giá lên của Trung Quốc giống một ‘chiếc hộp bí ẩn’ hơn là một câu chuyện tăng trưởng thông thường. Rủi ro lớn nhất là khi tâm lý hưng phấn hạ nhiệt, nhà đầu tư có thể tháo chạy rất nhanh”, bà Hebe Chen, chuyên gia phân tích tại Vantage Markets (Melbourne) nhận định.