Đào tạo y khoa ở Việt Nam: Không đứng cùng sân chơi thế giới.

Không giống ai

Trao đổi với phóng viên, GS.TS Lê Ngọc Thành, Hiệu trưởng Trường ĐH Y dược (ĐH Quốc gia Hà Nội) thốt lên rằng, đào tạo y khoa tại Việt Nam “không giống ai”. Trước khi đến với giáo dục, GS Ngọc Thành làm quản lý bệnh viện. Bảy năm qua được trao gần như toàn quyền để phát triển Trường ĐH Y Dược, ông nhận thấy đào tạo bác sĩ y khoa của Việt Nam đang không đứng cùng sân chơi với thế giới.

GS Ngọc Thành cho biết, hiện trên thế giới có một số “trường phái” đào tạo y khoa nổi tiếng. Ví dụ, đào tạo theo mô hình của Pháp, thời gian đào tạo bác sĩ đa khoa là 9 năm, học tiếp 2-3 năm thành bác sĩ chuyên khoa, tổng thời gian khoảng 11-12 năm. Mô hình của Mỹ, sinh viên cần hoàn thành 4 năm ĐH với chương trình tiền y khoa (pre‑med). Sau đó, sinh viên phải vượt qua kì thi đầu vào để được xét tuyển vào các trường y, học tiếp 4 năm chương trình MD (Medical Doctor), với 2 năm lí thuyết và 2 năm thực hành lâm sàng. Giai đoạn tiếp theo, sinh viên tiếp tục thực tập nội trú (residency) kéo dài từ 3 - 7 năm tùy chuyên ngành. Ở Nhật Bản, thời gian đào tạo y khoa chuyên ngành thường kéo dài từ 11-13 năm.

Hiện nay, ngành y khoa của Việt Nam tuyển sinh trực tiếp từ bậc THPT. Sinh viên trải qua 6 năm học bác sĩ đa khoa bao gồm đào tạo khoa học cơ bản, tiền lâm sàng và đào tạo lâm sàng. Sau khi tốt nghiệp, người học có thể theo 2 hướng: Học 18 tháng thực hành trong các bệnh viện để có chứng chỉ hành nghề bác sĩ đa khoa (khám ban đầu); học tiếp 3 năm bác sĩ nội trú để trở thành bác sĩ chuyên khoa hoặc lựa chọn học tiếp lên chuyên khoa I, chuyên khoa II. Tuy nhiên, không chỉ bác sĩ đa khoa, những người hành nghề khám chữa bệnh tại Việt Nam đều phải có từ 3-12 tháng thực hành để được cấp giấy phép hành nghề.

Như vậy, thời gian đào tạo bác sĩ chuyên khoa của Việt Nam ngắn hơn các nước và có sự “vênh” đáng kể về lộ trình đào tạo. Do đó, để hội nhập quốc tế, GS Lê Ngọc Thành đề xuất nhập khẩu chương trình đào tạo từ các nước tiên tiến. Theo ông, Singapore, Thái Lan, Đài Loan (Trung Quốc) cũng nhập khẩu chương trình đào tạo y khoa.

“Tôi ủng hộ nhập khẩu mô hình của Pháp nhưng đầu vào cần linh hoạt (như mô hình của Mỹ). Chúng tôi đã đề nghị Bộ Y tế và đã có những ý kiến đồng thuận về việc “nhập khẩu” giáo trình, chương trình giảng dạy bác sĩ từ Pháp. Tại Pháp cũng đã có trường y khoa sẵn sàng chuyển giao cho chúng ta chương trình và giáo trình của họ”, GS Lê Ngọc Thành nói. Do mô hình đào tạo của Việt Nam không giống quốc gia nào nên các trường trên thế giới cũng không công nhận văn bằng của Việt Nam.

Vấn đề quan trọng nữa với bác sĩ để hội nhập với quốc tế bên cạnh chuyên môn là ngoại ngữ. Việc này còn tạo lợi thế các trường ĐH y của Việt Nam có thể đào tạo theo đơn đặt hàng của nước ngoài. Ví dụ Trường ĐH Y dược (ĐH Quốc gia Hà Nội) năm nay mở 4 lớp đào tạo thạc sĩ cho học viên Ấn Độ và dạy bằng tiếng Anh.

Bắt đầu nhập khẩu

Tại Trường ĐH Y Hà Nội, GS.TS Nguyễn Hữu Tú, Hiệu trưởng Nhà trường cho biết, mất 10 năm để đổi mới chương trình đào tạo bác sĩ y khoa. Trong đó 4 năm chuẩn bị, 6 năm đào tạo vừa làm vừa rút kinh nghiệm (vừa đủ thời gian đào tạo 1 khóa bác sĩ y khoa). Theo GS Tú, chương trình đổi mới đào tạo bác sĩ y khoa không đơn thuần là thay đổi nội dung giáo trình, mà là sự cải cách toàn diện về tư duy, phương pháp giảng dạy, đánh giá và tổ chức đào tạo.

Trường ĐH Y Hà Nội đã mạnh dạn lựa chọn mô hình đào tạo tiên tiến của Úc làm nền tảng, đồng thời xây dựng một chương trình mang bản sắc riêng, phù hợp với bối cảnh y tế Việt Nam. Để hiện thực hóa điều đó, tập thể cán bộ, giảng viên đã “bắt đầu lại từ đầu”, như học tập các nguyên lý giáo dục y học hiện đại, thiết kế khung chương trình, thử nghiệm và điều chỉnh liên tục trong quá trình triển khai.

Dự án đổi mới giáo dục y khoa của Trường ĐH Y Dược TPHCM theo xu hướng của giáo dục y khoa hiện đại trên thế giới được khởi động từ năm 2010. Dự án dài hạn nhằm đổi mới chương trình đào tạo y khoa 6 năm dựa trên chuẩn năng lực và tích hợp. Chương trình được chuẩn bị và xây dựng với sự hỗ trợ của Bộ Y tế và Ngân hàng Thế giới, cố vấn kỹ thuật từ các chuyên gia của ĐH Harvard (Mỹ), ĐH Geneva (Thụy Sĩ) và ĐH Texas Tech University Health Science Center El Paso (Mỹ). Chương trình đào tạo đổi mới toàn diện đã bắt đầu đưa vào giảng dạy từ năm 2016.