Đầu tư công và thị trường nội địa: Bệ đỡ cho giá thép trước áp lực từ thép Trung Quốc giá rẻ

Sau một năm 2024 đầy biến động, ngành thép và vật liệu xây dựng bước vào năm 2025 với nhiều kỳ vọng nhưng cũng không ít thách thức. Động lực tăng trưởng chính đến từ sự phục hồi của thị trường bất động sản, sự thúc đẩy của các dự án đầu tư công và nhu cầu ngày càng tăng từ các công trình hạ tầng trọng điểm.

Tuy nhiên, rủi ro từ sự cạnh tranh của thép giá rẻ Trung Quốc, sự bất ổn trong nền kinh tế toàn cầu và khả năng thực thi chính sách đầu tư công sẽ là những yếu tố then chốt quyết định xu hướng giá cả. Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp trong ngành cần tìm cách thích ứng, tận dụng lợi thế từ chính sách hỗ trợ trong nước để duy trì tăng trưởng bền vững.

Bức tranh thị trường thép toàn cầu: Dư cung và áp lực từ Trung Quốc

Theo báo cáo từ Shinhan Securities, sản lượng thép toàn cầu năm 2024 giảm 1,4% YoY, chỉ đạt 1.694 triệu tấn, đánh dấu năm thứ ba liên tiếp suy giảm. Nguyên nhân chính đến từ nhu cầu yếu tại các thị trường lớn như Mỹ và EU, nơi chính sách tiền tệ thắt chặt và bất ổn địa chính trị khiến đầu tư xây dựng sụt giảm. Ngược lại, Ấn Độ (+5,9% YoY) và ASEAN (+4,5% YoY) trở thành hai điểm sáng khi nhu cầu thép vẫn duy trì tăng trưởng.

Thị phần sản xuất thép toàn cầu năm 2024: Trung Quốc dẫn đầu với áp lực dư cung. Nguồn: WSA, Shinhan Securities Vietnam.

Tại Trung Quốc, dù vẫn chiếm 54,8% tổng sản lượng thép toàn cầu, ngành thép nước này đang đối mặt với tình trạng dư cung nghiêm trọng. Xuất khẩu thép Trung Quốc năm 2024 đã tăng 22,6% YoY, đạt 101,15 triệu tấn, gây áp lực lớn lên giá thép toàn cầu. Tuy nhiên, Shinhan Securities dự báo xuất khẩu thép Trung Quốc có thể giảm trong năm 2025 khi nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ và EU, áp dụng các biện pháp thuế chống bán phá giá.

Biến động sản lượng thép Trung Quốc theo tháng: Sản xuất và xuất khẩu năm 2024. Nguồn: Bloomberg, Shinhan Securities Vietnam.

Về giá nguyên liệu đầu vào, giá quặng sắt trong năm 2024 tiếp tục giảm 5% YoY, xuống 90 USD/tấn, trong khi giá than cốc giảm 4% YoY, còn 140 USD/tấn. Điều này giúp các doanh nghiệp sản xuất thép tiết kiệm chi phí, nhưng đồng thời cũng có thể tạo áp lực giảm giá bán trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu vẫn dư thừa.

Xu hướng giá quặng sắt và than cốc toàn cầu: Động lực tăng biên lợi nhuận ngành thép (2020-2025). Nguồn: Bloomberg, Shinhan Securities Vietnam.

Thị trường thép Việt Nam: Hưởng lợi từ nhu cầu nội địa

Theo báo cáo từ KBSV Research, sản lượng tiêu thụ thép nội địa trong năm 2024 đã tăng 19% YoY, phản ánh sự phục hồi của ngành xây dựng. Trong năm 2025, nhu cầu tiêu thụ thép toàn ngành dự báo tăng 14% YoY, trong đó thép xây dựng tăng 13% YoY, thép cuộn cán nóng (HRC) tăng 9% YoY.

Sản lượng tiêu thụ thép xây dựng, HRC, tôn mạ và thép ống: Tốc độ phục hồi vượt bậc trong 10 tháng đầu năm 2024. Nguồn: VSA, FiinProX, KBSV.

Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi ba yếu tố chính. Thứ nhất, giải ngân đầu tư công được đẩy mạnh. Báo cáo từ ABS Research cho biết trong năm 2025, Chính phủ dự kiến giải ngân 791 nghìn tỷ đồng (+17% YoY), tập trung vào các dự án trọng điểm như Cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 (3.000 km đường cao tốc) và Sân bay Long Thành giai đoạn 1, tạo động lực lớn cho nhu cầu tiêu thụ thép.

Tình trạng giải ngân vốn đầu tư công tại Việt Nam giai đoạn 2018-2024: Kế hoạch và thực hiện. Nguồn: Shinhan Securities Vietnam.

Thứ hai, thị trường bất động sản hồi phục mạnh. Báo cáo của CBRE cho biết nguồn cung căn hộ tại Hà Nội và TP.HCM dự báo tăng 21%/năm trong 2025-2026, tạo thêm động lực cho ngành xây dựng và vật liệu.

Dự báo nguồn cung căn hộ tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh giai đoạn 2019-2026. Nguồn: CBRE, KBSV.

Thứ ba, các biện pháp chống bán phá giá (CBPG) đối với thép nhập khẩu từ Trung Quốc sẽ giúp cải thiện tình trạng cạnh tranh không lành mạnh, tạo cơ hội cho các doanh nghiệp thép nội địa.

Giá thép: Dự báo tăng trưởng hay tiếp tục chịu áp lực?

Theo KBSV Research, giá thép nội địa Việt Nam năm 2025 dự kiến đi ngang hoặc tăng nhẹ 5% YoY, nhờ vào sự phục hồi của thị trường bất động sản và đầu tư công. Shinhan Securities nhận định giá thép HRC và thép thanh tại Trung Quốc đã chạm đáy vào tháng 8/2024 và đang trên đà phục hồi nhờ dư cung hạ nhiệt.

Cùng với đó, giá nguyên liệu đầu vào giảm sẽ giúp các doanh nghiệp thép thượng nguồn như Hòa Phát (HPG), Hoa Sen (HSG) Nam Kim (NKG) có biên lợi nhuận tốt hơn. Tuy nhiên, các nhà sản xuất tôn mạ có thể gặp khó khăn do giá HRC biến động mạnh.

Ngành vật liệu xây dựng: Đầu tư công tiếp tục là bệ đỡ chính

Ngoài thép, các vật liệu xây dựng khác như xi măng, gạch, đá xây dựng cũng được hưởng lợi từ đầu tư công. Theo ABS Research, giá vật liệu đầu vào chiếm tới 70% chi phí xây dựng, khiến các doanh nghiệp phụ thuộc lớn vào sự biến động của giá nguyên liệu.

Bên cạnh đó, KBSV Research cho biết giá PVC resin, nguyên liệu chính cho ngành ống nhựa, đã chạm đáy 10 năm và có thể hồi phục trong năm 2025. Điều này sẽ làm tăng chi phí sản xuất nhưng cũng mở ra cơ hội tăng trưởng nhờ nhu cầu tiêu thụ gia tăng.

Theo KBSV Research, mảng xây dựng dân dụng sẽ hồi phục mạnh mẽ trong năm 2025 nhờ số lượng dự án bất động sản được cấp phép tăng 21% YoY. Chính phủ cũng đang đẩy nhanh quá trình giải phóng mặt bằng thông qua Luật Bất động sản (sửa đổi) và Luật Đất đai (sửa đổi), giúp cải thiện nguồn cung dự án và tiến độ thi công.

Tuy nhiên, rủi ro lớn nhất của ngành xây dựng vẫn là tiến độ giải ngân vốn đầu tư công chưa đồng đều và giá nguyên liệu đầu vào biến động. Nếu giải ngân vốn tiếp tục bị trì hoãn, doanh nghiệp xây dựng có thể gặp khó khăn trong việc đảm bảo tiến độ và lợi nhuận.

>> Nga – Ukraine, Biển Đỏ và Mỹ: Bộ ba biến số thay đổi cục diện vận tải dầu khí toàn cầu