Dòng sông bắt nguồn từ đỉnh núi cao hơn 1.000m là một trong hai con sông lớn nhất Tây Nguyên, chảy qua 3 tỉnh với lưu vực rộng tới 13.000km2

Sông Ba còn gọi là sông Đà Rằng (theo tiếng Chăm cổ tức là con sông lau sậy) bắt nguồn từ đỉnh núi Ngọc Rô (Kon Tum), ở độ cao 1.549m so với mặt nước biển; sông dài 388km chảy qua 3 tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Phú Yên rồi đổ ra biển Đông tại cửa Đà Diễn (TP. Tuy Hòa).

Đây là một trong hai con sông lớn nhất Tây Nguyên có lưu vực rộng tới 13.000km2. Sông Ba không chỉ gắn liền với văn hóa bao đời của người Kinh, Ba Na, Jrai,…, mà còn là nguồn sống của hàng triệu người dân xung quanh, nơi cung cấp nguồn nước sinh hoạt và nguồn nước phục vụ sản xuất cho nhiều địa phương ở phía đông nam của tỉnh Gia Lai và các huyện miền núi của tỉnh Phú Yên.

Trên thượng nguồn, sông Ba có tên là Ea Pa rồi La Pa, tiếng Ba Na là nước nhiều, suối lớn; khi xuôi về đến đập Đồng Cam (xã Hòa Hội, huyện Phú Hòa) lại có thêm tên Đà Rằng, từ tên Ea Đrăng tiếng Chăm là con sông lau sậy.

Phụ lưu sông Ba có sông Ayun từ núi Krông Hdung (Gia Lai) ở độ cao 1.220m, dài 192km; sông Ayun nhập với sông Ba phía trên thị trấn Cheo Reo. Sông Krông Hnăng bắt nguồn từ núi Chư Tung (Gia Lai) ở độ cao 1.250m, độ dài 130km; nhập với sông Ba tại ranh giới tỉnh Gia Lai và Phú Yên.

Sông Hinh bắt nguồn từ núi Chư H'mu (Đắk Lắk) ở độ cao 2.051m, dài 88km; nhập với sông Ba phía trên thị trấn Củng Sơn. Sông Ba như cây đại thụ, có rất nhiều cành nhánh. Dòng sông còn là mạch sống cho những cánh rừng đại ngàn, đem lại sự trù phú cho nhiều vùng đất, nuôi sống hàng triệu con người.

Từ thời xa xưa, những di tích Chămpa như Đồng Miếu, Thành Hồ, Tháp Nhạn bên bờ sông Ba ở Phú Yên cho thấy dòng sông này rất quan trọng với người dân nơi đây. Những tác phẩm thơ ca, nhạc họa, kiến trúc,... Kho tàng văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào các dân tộc anh em cũng xuất phát từ hai bên dòng sông nổi tiếng này.

Trên dòng sông Ba có 3 cầu chính: cầu Đà Rằng trên quốc lộ 1 (Tuy Hòa - Phú Yên), cầu Sông Ba trên quốc lộ 19 (An Khê - Gia Lai) và cầu Lệ Bắc trên quốc lộ 25 (Gia Lai). Các cây cầu trên dòng sông Ba được xây dựng trước năm 1975, là những chứng tích của lịch sử, đi qua bom đạn chiến tranh, nhưng vẫn sừng sững hiên ngang nối đôi bờ.

Ngày nay, sông Ba qua địa phận Phú Yên có các cầu được xây dựng mới, đó là cầu Sông Ba trên quốc lộ 19C từ Sơn Hòa đi Sông Hinh, cầu Dinh Ông nối Tây Hòa với Phú Hòa, cầu Đà Rằng mới trên tuyến tránh quốc lộ 1, cầu Đà Rằng và cầu Hùng Vương nối đôi bờ TP. Tuy Hòa.

Mỗi cây cầu được xây dựng trên dòng sông này trong những giai đoạn lịch sử khác nhau, nhưng đều cùng chung sứ mệnh đó là đem lại niềm vui cho đôi bờ, như một nét son lung linh trên dòng sông Ba. Trong tương lai, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam cũng có cầu bắc qua sông Ba.

>> Dòng sông dài 82km ở phía bắc Việt Nam được ví như chiếc lông chim khổng lồ, lưu lượng nước chênh lệch tới 1.000 lần