EU siết nhập khẩu thép, doanh nghiệp Việt chịu tác động kép: Hạn ngạch giảm gần một nửa, thuế tăng lên 50%
Trước loạt biện pháp bảo hộ từ EU, hàng tỷ USD xuất khẩu thép của Việt Nam đang đứng trước nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề.
Ngày 7/10/2025, Ủy ban Châu Âu (EC) đã chính thức đệ trình một quy định mới nhằm siết chặt mức độ bảo hộ nhập khẩu trong ngành công nghiệp thép. Theo đó, hạn ngạch thuế quan miễn thuế đối với 28 loại thép và sản phẩm thép sẽ bị cắt giảm gần một nửa, trong khi mức thuế ngoài hạn ngạch tăng gấp đôi, lên tới 50%.
EC lý giải rằng đây là biện pháp nhằm giải quyết tình trạng dư thừa công suất sản xuất thép trên toàn cầu, đồng thời bảo vệ ngành thép nội khối trước áp lực cạnh tranh từ bên ngoài. Cơ quan này muốn các quy định mới có hiệu lực trước khi biện pháp bảo vệ hiện hành hết hạn vào ngày 30/6/2026.
Cụ thể về kế hoạch, EC sẽ giảm tổng hạn ngạch miễn thuế hàng năm từ 30,5 triệu tấn xuống còn 18,3 triệu tấn. Nếu lượng nhập khẩu vượt hạn ngạch, mức thuế 50% sẽ được áp dụng. Ngoài ra, các biện pháp phòng vệ thương mại khác của EU, như thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp, vẫn sẽ tiếp tục được duy trì đối với các sản phẩm trong phạm vi áp dụng.
Những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nhất gồm Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Hàn Quốc, Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Vương quốc Anh và Ukraine, đây đều là các nhà cung cấp lớn cho thị trường thép châu Âu.
Châu Âu hiện là một trong những thị trường xuất khẩu thép trọng điểm của Việt Nam. Trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam xuất khẩu 5,66 triệu tấn thép với kim ngạch đạt 3,7 tỷ USD, trong đó EU là thị trường lớn thứ 2 chỉ sau ASEAN, chiếm 1,1 triệu tấn, trị giá khoảng 771 triệu USD. Trước đó, năm 2024, EU chiếm tới 23% thị phần xuất khẩu thép của Việt Nam, tương đương hơn 2 tỷ USD.
Do đó, chính sách mới của EU được đánh giá sẽ tạo ra tác động kép đối với ngành thép Việt Nam.
Trước hết, các doanh nghiệp thép Việt Nam sẽ gặp khó khăn khi tiếp cận thị trường châu Âu. Việc cắt giảm 40% hạn ngạch miễn thuế đồng nghĩa khối lượng thép được phép xuất khẩu vào EU sẽ sụt giảm đáng kể. Các lô hàng vượt hạn ngạch sẽ phải chịu thuế nhập khẩu 50%, khiến thép Việt Nam mất lợi thế cạnh tranh về giá so với hàng sản xuất tại EU.
Thứ hai, trong bối cảnh cả EU và Mỹ đều dựng lên hàng rào thuế quan cao, lượng thép dư thừa từ các quốc gia có công suất lớn như Trung Quốc và Ấn Độ có thể bị “chuyển hướng” sang các thị trường khác, trong đó có Việt Nam. Điều này làm gia tăng áp lực cạnh tranh ngay tại thị trường nội địa, đồng thời ảnh hưởng tới hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam tại các khu vực khác.
Không chỉ đối mặt với nguy cơ từ hạn ngạch và thuế quan, thời gian qua EU còn liên tục mở rộng điều tra chống bán phá giá với các sản phẩm thép từ Việt Nam.
Gần đây nhất, EU đã công bố kết luận điều tra đối với thép cán nóng Việt Nam, áp mức thuế 12,1% với hầu hết doanh nghiệp, ngoại trừ Tập đoàn Hòa Phát (HPG) được miễn do chứng minh không bán phá giá. Trong khi đó, Formosa Hà Tĩnh cùng nhiều doanh nghiệp khác phải chịu mức thuế 12,1%, dẫn đến nguy cơ mất dần thị phần tại châu Âu.
Tới ngày 18/9/2025, EC tiếp tục khởi xướng điều tra chống bán phá giá với sản phẩm thép cuộn cán nguội nhập khẩu từ Ấn Độ, Nhật Bản, Đài Loan, Thổ Nhĩ Kỳ và Việt Nam, với cáo buộc các doanh nghiệp tại 5 quốc gia này bán hàng dưới giá nội địa, tạo biên độ phá giá “đáng kể”.
Những động thái dồn dập này cho thấy EU đang đẩy mạnh chính sách bảo hộ thương mại, đặc biệt đối với các quốc gia có sản lượng lớn và cạnh tranh mạnh về giá. Trong bối cảnh đó, ngành thép Việt Nam buộc phải tái định hướng chiến lược, không thể chỉ dựa vào lợi thế giá rẻ, mà cần đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng và gia tăng giá trị sản phẩm để thích ứng với “cuộc chơi” mới trên thị trường toàn cầu.
