FDI thế hệ mới: Cơ hội vàng cho các khu công nghiệp Việt Nam hướng tới tăng trưởng bền vững

Phát biểu tại Diễn đàn “Hoàn thiện chính sách thu hút làn sóng FDI thế hệ mới vào các KCN”, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó trưởng ban Chính sách, chiến lược Trung ương, cho biết khu vực FDI trong gần 40 năm đổi mới đã trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu, đóng góp hơn 20% GDP, 25%-28% ngân sách, hơn 70% giá trị xuất khẩu và tạo hơn 5,1 triệu việc làm.

Trong giai đoạn 2021–2025, tổng FDI thực hiện đạt hơn 158 tỷ USD, vượt mục tiêu Nghị quyết 50-NQ/TW. Các KCN ngày càng đóng vai trò trung tâm thu hút FDI thế hệ mới nhờ hạ tầng đồng bộ và môi trường kinh doanh được kiểm soát, với vốn FDI trong KCN chiếm khoảng 40% tổng vốn đăng ký tăng thêm.

Ông Hiển nhấn mạnh Nghị quyết 50/NQ-TW (2019) đánh dấu bước ngoặt từ “thu hút” sang “hợp tác”, hướng tới FDI công nghệ cao, R&D, xanh, có giá trị gia tăng cao và liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước. Hiện Việt Nam có khoảng 478 KCN, đóng vai trò then chốt trong tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế: đóng góp FDI vào tổng đầu tư xã hội giảm, chất lượng và lan tỏa vốn FDI thấp, liên kết với doanh nghiệp trong nước yếu, nội địa hóa chỉ 20-25%, trình độ công nghệ chưa cao, và phụ thuộc vào FDI trong xuất khẩu. Thể chế, cơ chế chính sách và hạ tầng để thu hút FDI thế hệ mới vẫn còn nhiều hạn chế, thủ tục hành chính phức tạp, cơ chế ưu đãi chưa cạnh tranh, nhân lực và hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu.

Bước vào giai đoạn mới, dự thảo Nghị quyết Đại hội Đảng XIII nhấn mạnh “thu hút có chọn lọc các dự án FDI; tập trung vào công nghiệp công nghệ cao, phát thải thấp; thúc đẩy kết nối FDI với khu vực kinh tế trong nước; chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực; xây dựng hệ sinh thái và tăng cường chuỗi liên kết doanh nghiệp FDI - doanh nghiệp trong nước”.

Ông Hiển đề xuất cách tiếp cận đồng bộ và quyết liệt hơn: hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách, cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho AI, công nghệ số, năng lượng xanh; ưu đãi đầu tư dựa trên chi phí R&D, đào tạo, khấu hao và kết quả đầu ra; phát triển KCN chuyên sâu, thông minh, sinh thái; nâng cấp hạ tầng, đất sạch và nguồn nhân lực chất lượng cao; xây dựng cơ chế sàng lọc đầu tư minh bạch; hỗ trợ giảm phát thải và thúc đẩy công nghệ sạch.

Ông Hiển nhấn mạnh, với quyết tâm chính trị, sự đồng lòng xã hội và chiến lược đúng đắn, Việt Nam có thể tận dụng hiệu quả dòng vốn FDI thế hệ mới, biến KCN thành trung tâm sản xuất tiên tiến, bền vững, góp phần vào mục tiêu phát triển lâu dài của đất nước.