GDP rơi tự do: Ngành du lịch khủng hoảng, kinh tế Thái Lan đánh mất động lực tăng trưởng cuối cùng

Du lịch lao dốc, GDP Thái rơi tự do

Chuyện ngành du lịch của Thái Lan lao dốc đã được truyền thông ghi nhận rộng rãi sau khi lượng khách du lịch đến nước này sụt giảm mạnh, và tình hình có thể còn tồi tệ hơn khi chính sách thuế quan của ông Trump chính thức có hiệu lực vào tháng 7.

Tuy nhiên, phần sau đó - tác động kinh tế từ việc giảm thu nhập từ du lịch - vẫn chưa được phân tích kỹ lưỡng. Trước tiên, cần hiểu rằng Thái Lan có bốn động lực tăng trưởng chính: (1) đầu tư, (2) tiêu dùng, (3) xuất khẩu và (4) du lịch. Nhiều người đồng thuận rằng ba động lực đầu tiên đã suy yếu từ lâu, khiến tốc độ tăng trưởng GDP của Thái Lan thuộc nhóm thấp nhất trong khu vực ASEAN.

Yếu tố duy nhất ngăn nền kinh tế rơi vào khủng hoảng sâu là du lịch – lĩnh vực đã phục hồi mạnh kể từ khi đại dịch Covid kết thúc. Số lượng khách du lịch đã gần đạt mức trước dịch, và dự kiến sẽ tăng 7,5% trong năm nay, đạt 38,2 triệu lượt khách quốc tế. Nếu không có sự bùng nổ từ du lịch, kinh tế Thái Lan lẽ ra đã ghi nhận tăng trưởng âm trong cả năm 2023 và 2024.

Đáng tiếc, tình hình đã thay đổi đột ngột từ tháng 2 năm 2025. Số lượng du khách đến, sau khi tăng 26,7% trong năm 2024, đã giảm lần lượt 6,9%, 8,8% và 7,6% từ tháng 2 đến tháng 4. Đây là lần sụt giảm đầu tiên trong vòng 5 năm.

Kết quả du lịch đáng thất vọng là nguyên nhân chính dẫn đến việc hạ dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 xuống 1 điểm phần trăm. Mức tăng trưởng 2,8% ban đầu nay đã bị cơ quan kế hoạch quốc gia – Hội đồng Phát triển Kinh tế và Xã hội Quốc gia (NESDC) – điều chỉnh giảm còn 1,8%. Cả IMF và Ngân hàng Thế giới đều đồng thuận và hạ dự báo xuống lần lượt 1,8% và 1,6%. Một tổ chức nghiên cứu trong nước thậm chí còn bi quan hơn, dự báo tăng trưởng chỉ đạt 1,4%.

Hệ lụy kinh tế và ngân sách nhà nước

Một số báo cáo đã cố gắng lý giải nguyên nhân đằng sau sự sụt giảm nghiêm trọng này trong ngành du lịch, như thay đổi hành vi du khách Trung Quốc hay sự suy giảm năng lực cạnh tranh. Tuy nhiên, ông Chartchai Parasuk (nhà kinh tế tự do) cho rằng điều đáng bàn hơn là hậu quả của việc giảm tăng trưởng GDP – một khía cạnh chưa được đề cập rõ ràng.

Việc tăng trưởng GDP giảm từ 2,8% xuống 1,8% đồng nghĩa nền kinh tế mất đi 186 tỷ baht giá trị. Trong bối cảnh nền tài khóa đang bị chi phối bởi nợ công, điều này sẽ tạo ra ba tác động chính: (1) giảm thu ngân sách, (2) giảm chi tiêu tiêu dùng và (3) gia tăng nợ xấu trong hệ thống tài chính.

Dự toán ngân sách năm tài khóa 2025 được xây dựng trên giả định GDP tăng trưởng 3,3%, tương ứng với mức tăng thu ngân sách 3,6%. Mặc dù không có mô hình chi tiết để tính chính xác, nhưng ông Chartchai Parasuk ước tính tổn thất tối thiểu về thu ngân sách khoảng 50 tỷ baht.

Đây có thể là lý do khiến chính phủ thiếu tiền mặt và tỏ ra thận trọng trong chi tiêu. Chương trình phát tiền mặt 10.000 baht đã bị hoãn vô thời hạn và thay bằng các dự án không yêu cầu giải ngân ngay lập tức. Theo ông, quan điểm cho rằng chính phủ vẫn có thể vay nếu chi phí đã được phê duyệt trong ngân sách là không đúng – bởi vì vấn đề thực tế là thiếu tiền mặt.

Hiện tại, thanh khoản thị trường eo hẹp, điều kiện vay không thuận lợi, và thay vì phát hành trái phiếu, chính phủ đã buộc phải rút 300 tỷ baht từ tài khoản cân đối ngân sách tại Ngân hàng Trung ương Thái Lan – tức là “tài khoản tiết kiệm quốc gia”. Tính đến tháng 3/2025, số dư chỉ còn 227 tỷ baht, so với 526 tỷ baht vào đầu năm tài khóa.

Theo thông tin mà ông Chartchai Parasuk có được, ngân sách năm tài khóa 2025 (từ tháng 10/2025 đến tháng 9/2026) vẫn được xây dựng dựa trên giả định GDP tăng 2,8%. Nếu áp dụng mức tăng trưởng thực tế 1,8%, cần thiết phải cắt giảm ngân sách để phù hợp với nguồn thu thực tế. Đây là vấn đề lớn khi người dân đang trông đợi vào vai trò kích thích kinh tế của chính phủ. Song theo ông, chính phủ hiện đã cạn tiền. Và nếu có ai phản biện, xin hãy lý giải vì sao chính phủ lại phải rút tiền tiết kiệm trong khi vẫn còn quyền vay thông qua phát hành trái phiếu.

>> Cáo buộc Bắc Kinh gây bất ổn khu vực, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth kêu gọi các đồng minh châu Á tăng cường phối hợp quân sự và nâng chi tiêu quốc phòng.

Tiêu dùng suy yếu và hy vọng mong manh

Ông Chartchai Parasuk bày tỏ lo ngại lớn hơn: không chỉ là mất khả năng kích thích kinh tế, mà còn là mất khả năng ứng phó với các sự kiện thiên tai bất ngờ như động đất, lũ lụt – vốn là lý do tồn tại của quỹ tiết kiệm quốc gia.

Một niềm hy vọng khác cũng đang tắt dần – đó là tiêu dùng trong nước. Trong năm 2024, tiêu dùng tư nhân đã đóng góp 2,5% vào mức tăng trưởng GDP 2,5%, tức là nếu không có tiêu dùng, GDP đã không tăng.

Tuy nhiên, trong quý I/2025, mức đóng góp này đã giảm còn 1,5% – phản ánh khách du lịch chi tiêu ít hơn. Ông dự đoán đà tiêu dùng sẽ tiếp tục yếu đi trong các quý tiếp theo và có thể đẩy nền kinh tế rơi vào suy thoái kỹ thuật. Việc tiêu dùng bất ngờ sụt giảm là dễ hiểu – vì đơn giản là “không còn tiền để chi tiêu”.

Theo ông, hy vọng cuối cùng là tránh được khủng hoảng tài chính. Không ai muốn lặp lại ký ức đau đớn từ khủng hoảng 1997. Việc GDP giảm thêm 1% không chỉ khiến 186 tỷ baht biến mất khỏi thị trường tiêu dùng, mà còn là 186 tỷ baht không thể dùng để trả nợ.

Trong năm 2024, khách du lịch nước ngoài đã mang vào Thái Lan 1,4 nghìn tỷ baht – một dòng vốn quan trọng cho thị trường tiền tệ. Nếu dòng tiền này giảm 10% trong năm nay, tương đương 140 tỷ baht, ông Chartchai Parasuk cảnh báo sẽ xảy ra một chuỗi vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp.

Các công ty lớn nhỏ sẽ không thể xoay dòng vốn trong nước để đảo nợ cho trái phiếu đến hạn. Khi chính phủ còn phải chật vật xoay tiền, các doanh nghiệp càng không khá hơn. Và khủng hoảng thiếu tiền mặt có thể nổ ra ngay trong quý III – thời điểm hơn 200 tỷ baht trái phiếu đến hạn tái cấp vốn. Ngân hàng Trung ương Thái Lan không thể can thiệp, vì theo luật, họ không được phép hỗ trợ thị trường nợ tư nhân.

Trong khi đó, theo đánh giá của ông Chartchai Parasuk, chính phủ hiện quá hỗn loạn và thiếu nguồn lực để quản lý tình hình nghiêm trọng này. Như một doanh nhân Thái nổi tiếng từng nói: “Đây là giai đoạn khó khăn nhất trong 40 năm". Và ông hoàn toàn đồng tình.

Thái Lan xoay trục du lịch sang thị trường Australia

Tổng cục Du lịch Thái Lan (TAT) tăng cường tập trung vào các thị trường chặng ngắn giàu tiềm năng để giảm thiểu rủi ro từ thị trường Trung Quốc đang trì trệ, với mục tiêu đạt kỷ lục 950.000 lượt khách du lịch từ thị trường Châu Đại Dương, trong đó bao gồm cả Australia.

Bà Pattaraanong Na Chiangmai, Phó Tổng cục trưởng phụ trách thị trường quốc tế khu vực châu Á và Nam Thái Bình Dương của TAT, cho biết do dự báo về lượng khách Trung Quốc đã được điều chỉnh giảm từ 8 triệu xuống còn 6,9 triệu lượt, TAT đang đẩy mạnh các thị trường khác có tiềm năng tăng trưởng tốt.

Theo số liệu từ TAT, trong bốn tháng đầu năm nay, lượng khách từ Australia đã tăng 16% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 273.961 lượt. Trong năm 2024, Thái Lan đã đón 877.651 lượt khách từ khu vực Châu Đại Dương, bao gồm 775.010 khách từ Australia và 96.733 khách từ New Zealand.

Bà Pattaraanong cho biết TAT kỳ vọng sẽ đạt mức kỷ lục 950.000 lượt khách từ khu vực này trong năm nay, trong đó có 850.000 khách từ Australia, nhờ các văn phòng đại diện ở nước ngoài đang đẩy mạnh quảng bá các đường bay mới và nhắm đến các phân khúc khách du lịch mới.

Ông Pichaya Saisaengchan, Giám đốc văn phòng TAT tại Sydney, cho biết mặc dù người Australia vẫn có xu hướng đi du lịch nước ngoài khoảng hai lần mỗi năm như thường lệ, họ sẽ có xu hướng hạn chế chi tiêu hoặc lựa chọn nơi lưu trú rẻ hơn do kinh tế trong nước trì trệ và đồng đô la Australia suy yếu.

Một thách thức khác vẫn tồn tại đối với thị trường này là mạng lưới đường bay hiện chỉ kết nối đến Bangkok và Phuket. Vì 60% du khách Australia chọn Phuket làm điểm đến chính, cơ quan này đã xây dựng kế hoạch khuyến khích họ mở rộng hành trình sang các tỉnh lân cận như Phangnga và Krabi.

TAT cũng có kế hoạch thúc đẩy lượng khách trong suốt cả năm, không chỉ tập trung vào các mùa cao điểm như kỳ nghỉ lễ hoặc kỳ nghỉ hè của học sinh.

Chiến lược cân bằng thị trường bằng cách phục vụ đa dạng các nhóm khách, bao gồm gia đình và các thị trường ngách như LGBTQ, người cao tuổi và các đoàn tổ chức hội nghị, cũng là một phần quan trọng nhằm duy trì lượng khách du lịch quanh năm, không phụ thuộc vào mùa lễ hội.

“Người Australia yêu thích thiên nhiên và các hoạt động ngoài trời như lướt sóng. Văn phòng Sydney cũng sẽ thúc đẩy các chương trình du lịch văn hóa – những trải nghiệm mà họ khó tìm thấy ở quê nhà”, ông Pichaya cho biết.

Ông cũng lưu ý rằng Thái Lan đang phải cạnh tranh với nhiều quốc gia châu Á khác cùng nhắm đến thị trường du lịch Australia. Các quốc gia này bao gồm Indonesia – điểm đến hàng đầu của khách du lịch Australia với 1,7 triệu lượt khách trong năm ngoái, và các điểm đến đang lên như Nhật Bản, nơi đã đón 920.000 du khách Australia năm ngoái.

Theo Bangkok Post

>> Ấn Độ lần đầu thừa nhận tổn thất, gửi cảnh báo 'rắn' tới Pakistan