Gia đình hiếm hoi có 3 anh em đều là lãnh đạo kiệt xuất, được tặng Huân chương Sao Vàng: Người từng từ chối nhận giải Nobel, 2 người được phong hàm cấp Tướng

Dòng họ Phan ở Nam Định nổi tiếng với truyền thống khoa cử, đời nào cũng có người đỗ đạt và được phong quan. Trong dòng họ ấy, gia đình cụ Phan Đình Quế và cụ Đinh Thị Hoàng có 5 người con trai, trong đó 3 người tham gia cách mạng và sau này đều trở thành những lãnh đạo cấp cao, gồm các ông Lê Đức Thọ (Phan Đình Khải), Đinh Đức Thiện (Phan Đình Dinh) và Mai Chí Thọ (Phan Đình Đống).

Chồng mất sớm, một mình nuôi dạy các con, thân mẫu của ông Lê Đức Thọ – cụ Đinh Thị Hoàng (1882-1956) là một người phụ nữ sớm có tư tưởng tiến bộ. Khi biết các con trai dấn thân vào con đường cách mạng, cụ không những ủng hộ mà còn âm thầm tiếp sức.

Dù 3 người con bị giam giữ trong các nhà tù của thực dân Pháp như Sơn La, Hỏa Lò, Hòa Bình… cụ vẫn lặn lội đi thăm. Trước những trận đòn roi tàn bạo giáng xuống con mình, cụ không gục ngã mà luôn động viên các con và bạn tù kiên định lý tưởng đã chọn.

Ngôi nhà của cụ cũng là một cơ sở cách mạng quan trọng, từng nuôi giấu, bảo vệ nhiều cán bộ cấp cao của Đảng trong thời kỳ hoạt động bí mật ở Nam Định, như các đồng chí Trường Chinh, Nguyễn Văn Linh, Nguyễn Lương Bằng, Hoàng Quốc Việt...

Trong 5 người con trai của cụ, có 3 người được Đảng và Nhà nước truy tặng Huân chương Sao Vàng – phần thưởng cao quý nhất của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Ông Lê Đức Thọ: Người đầu tiên từ chối nhận Giải Nobel

Ông Lê Đức Thọ (1911-1990), tên thật là Phan Đình Khải, là một trong những lãnh đạo tiền bối của cách mạng Việt Nam, học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông từng giữ cương vị Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, có nhiều năm hoạt động tại chiến trường Nam Bộ và đảm nhiệm nhiều trọng trách trong Đảng.

Ngay cả trong lao tù khắc nghiệt, ông vẫn kiên định: “Người cách mạng ở bất kỳ đâu, trong hoàn cảnh nào cũng phải chăm lo việc học tập để nâng cao trình độ, để cống hiến được nhiều hơn cho phong trào”.

Dấu ấn lớn nhất trong sự nghiệp của ông là vai trò Cố vấn đặc biệt của đoàn đàm phán Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa tại Hội nghị Paris năm 1973 về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Cuộc đàm phán kéo dài gần 5 năm, với 202 phiên họp chung và 24 cuộc tiếp riêng. Trong suốt thời gian đó, ông Lê Đức Thọ đã thể hiện bản lĩnh ngoại giao kiên cường, góp phần quan trọng vào thành công của Hiệp định Paris – văn kiện đánh dấu bước ngoặt lớn trong lịch sử đấu tranh giành độc lập của dân tộc.

Sự kiện ký kết Hiệp định Paris trở thành tiếng vang lớn trên toàn thế giới. Năm 1973, Ủy ban Nobel quyết định trao Giải Nobel Hòa bình cho ông Lê Đức Thọ, nhưng ông đã từ chối nhận với lý do “hòa bình vẫn chưa thực sự lập lại trên đất nước Việt Nam”.

Thượng tướng Đinh Đức Thiện: Vị tướng Hậu cần tài ba

Thượng tướng Đinh Đức Thiện (1913-1987), tên thật là Phan Đình Dinh, là người con thứ tư trong gia đình. Ông từng giữ chức Chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng và là Cục trưởng đầu tiên của Cục Vận tải từ năm 1949.

Được mệnh danh là “anh cả” của ngành Vận tải quân sự, ông là người thầy mẫu mực trong công tác vận chuyển chiến lược thời chiến. Dù trong hoàn cảnh khó khăn, ông vẫn kiên trì áp dụng cơ giới hóa và có nhiều đề xuất táo bạo nhằm nâng cao hiệu quả vận tải phục vụ chiến trường.

Năm 1968, tuyến đường Trường Sơn – huyết mạch chi viện cho miền Nam rơi vào tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng do thiếu xăng dầu. Ông đã mạnh dạn đề xuất xây dựng hệ thống đường ống xăng dầu xuyên Trường Sơn – một quyết định mang tính chiến lược.

Đến đầu năm 1973, sau thành công của Hội nghị Paris, bộ đội hậu cần đã hoàn tất tuyến đường ống dài hơn 1.000km nối từ Bắc vào Nam, góp phần chuẩn bị lực lượng cho chiến dịch thống nhất đất nước.

Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào hay trên cương vị công tác nào, ông Đinh Đức Thiện luôn trăn trở, tìm kiếm những giải pháp tối ưu để giải quyết công việc một cách nhanh chóng, gọn gàng và hiệu quả. Ông luôn gần gũi, thân thiết với bộ đội. Trong ký ức của nhiều cán bộ, chiến sĩ, hình ảnh ông hiện lên với vóc dáng cao lớn, mái tóc bạc và bộ quần áo bà ba đã bạc màu - dáng vẻ gần gũi ấy khiến người ta liên tưởng đến một người nông dân cần mẫn hơn là một vị tướng Hậu cần tài ba.

Sau này, ông Đinh Đức Thiện đảm nhiệm nhiều cương vị quan trọng như Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, Bộ trưởng Bộ Cơ khí và Luyện kim…

Đại tướng Mai Chí Thọ: Đại tướng đầu tiên của lực lượng Công an Nhân dân

Người con út trong gia đình là Đại tướng Mai Chí Thọ (1922-2007), tên thật là Phan Đình Đống. Ông là vị tướng đầu tiên của lực lượng Công an Nhân dân được phong hàm Đại tướng.

Ông Mai Chí Thọ tham gia cách mạng từ rất sớm, mới 14 tuổi đã bắt đầu hoạt động và đến năm 19 tuổi thì chính thức trở thành Đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương.

Trong kháng chiến chống Mỹ, ông hoạt động chủ yếu tại miền Nam. Sau ngày đất nước thống nhất, ông giữ nhiều vị trí lãnh đạo trọng yếu tại TP. Hồ Chí Minh: Giám đốc Công an, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND thành phố. Cùng với các đồng chí Nguyễn Văn Linh và Võ Văn Kiệt, ông là một trong ba nhân vật chủ chốt khởi xướng và thúc đẩy công cuộc Đổi mới ở TP. Hồ Chí Minh trước năm 1986.

Năm 1986, ông được điều ra Trung ương giữ chức Thứ trưởng, sau đó là Bộ trưởng Bộ Công an. Ông được bầu vào Bộ Chính trị khóa VI và là Đại biểu Quốc hội các khóa VI, VII, VIII.

Với những cống hiến đặc biệt xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng, ba anh em ông Lê Đức Thọ, Thượng tướng Đinh Đức Thiện và Đại tướng Mai Chí Thọ đều được Nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng. Tên tuổi của họ được đặt cho nhiều tuyến phố, công trình tại các địa phương trên cả nước – như một cách tri ân và ghi nhớ công lao của 3 người con ưu tú từ một gia đình cách mạng.