Hàng loạt mẫu xe điện 'chết yểu', chuyện gì đang xảy ra ở thị trường ô tô Mỹ?

Mới chỉ nửa đầu năm 2025, nhưng danh sách các dự án xe điện bị "khai tử" đã bắt đầu dài ra một cách đáng buồn. Nhiều nhà sản xuất ô tô hàng đầu thế giới như Honda, Stellantis và Nissan đã công khai rút lui khỏi các kế hoạch sản xuất và kinh doanh xe điện chạy pin. Đây là động thái tiếp nối xu hướng đã diễn ra trong hai năm gần đây, khi hàng loạt hãng xe thừa nhận gặp khó khăn với các dự án xe điện của mình.

Việc hủy bỏ một mẫu xe không phải là dấu hiệu của một ngành công nghiệp đang phát triển ổn định. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống thường tuân theo chu kỳ sản phẩm từ 5 đến 7 năm. Điều này đồng nghĩa với việc họ đã đổ hàng triệu USD vào khâu thiết kế, lên kế hoạch và sản xuất cho những mẫu xe lẽ ra sẽ lăn bánh trên đường trong nhiều năm tới.

Do đó, việc dừng các dự án này đồng nghĩa với tổn thất lớn về tài chính và để lại khoảng trống đáng kể trong danh mục sản phẩm của họ. Đây là quyết định mà các nhà sản xuất ô tô sẽ không đưa ra nếu không có những lý do cực kỳ chính đáng, cho thấy những thách thức lớn mà họ đang phải đối mặt.

Vì sao xe điện "hụt hơi"?

Vậy lý do chính đáng đằng sau sự "chết yểu" của các dự án xe điện là gì? Câu trả lời nằm ở sự hỗn loạn chưa từng có trên thị trường xe điện.

Khoảng 5 năm trước, các nhà sản xuất ô tô đua nhau chạy theo Tesla và mức định giá "trên trời" của hãng xe này. Họ đưa ra những cam kết đầy tham vọng: Mercedes-Benz và Volvo tuyên bố chuyển đổi hoàn toàn sang xe điện vào năm 2030, trong khi General Motors đặt mục tiêu là năm 2035.

Tuy nhiên, mọi thứ dần thay đổi. Đại dịch COVID-19 bùng phát đã làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Sau đó, Chính phủ nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ, lại tiếp tục gây áp lực bằng một loạt chính sách trợ cấp và quy định nhằm thúc đẩy sản xuất xe không phát thải.

Mọi thứ trở nên phức tạp hơn khi tốc độ tăng trưởng doanh số xe điện bắt đầu chậm lại. Tại Mỹ, Chính phủ liên bang đã bất ngờ đảo ngược các chính sách thúc đẩy sản xuất xe điện và pin, trong khi chính sách thuế quan mới lại gây xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu.

Kết quả là nhiều lời hứa "điện hóa" đầy hào nhoáng của các nhà sản xuất ô tô đã âm thầm biến mất.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, việc các hãng xe "quay xe" với xe điện là một quyết định có cơ sở. Mark Wakefield, Giám đốc bộ phận ô tô toàn cầu tại công ty tư vấn AlixPartners, nhận định: "Mọi thứ vẫn diễn ra bình thường, vì sự gián đoạn là động lực chính trong 5 năm qua. Năm nào cũng có một cú sốc".

Năm nay, AlixPartners đã giảm dự báo doanh số xe điện và hybrid vào năm 2030 xuống mức thấp, chỉ bằng 46% so với dự báo của năm ngoái.

Việc hủy bỏ các dự án xe điện cũng có thể là dấu hiệu cho thấy các hãng xe đang rút kinh nghiệm và thích nghi nhanh hơn. "Có rất nhiều điều đang diễn ra, rất nhiều thứ bị đặt dấu hỏi và sau đó bị loại bỏ", chuyên gia Wakefield nói.

Khả năng thay đổi đội hình sản phẩm nhanh hơn được xem là chìa khóa để cạnh tranh với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc - những đối thủ đáng gờm có thể đưa một mẫu xe điện mới từ ý tưởng đến tay người tiêu dùng chỉ trong chưa đầy hai năm.

Điều này cũng có nghĩa là nhiều khả năng sẽ có thêm nhiều thay đổi trong tương lai gần. Bà Hannah Hess, Phó giám đốc phụ trách năng lượng và khí hậu tại Rhodium Group, một công ty nghiên cứu, cho biết: "Xuyên suốt chuỗi cung ứng ô tô, các công ty đang giữ im lặng về các dự án xe điện của họ”.

Dưới đây là danh sách chi tiết các mẫu xe điện đã bị "khai tử" hoặc hoãn ra mắt trong hai năm qua, cho thấy bức tranh rõ nét về sự thay đổi chiến lược của các hãng xe lớn tại thị trường phương Tây:

• Xe SUV điện 3 hàng ghế của Ford: Ngừng sản xuất từ tháng 8/2024. Sau khi xem xét lại chiến lược và nhận thấy khách hàng cần nhiều lựa chọn, Ford đã cắt giảm chi tiêu cho xe điện và tập trung hơn vào xe hybrid. Mẫu SUV điện 3 hàng ghế này là một trong những nạn nhân của sự thay đổi này.
• Xe SUV điện 5 và 7 chỗ của Honda: Bị khai tử vào tháng 7/2025. Honda hủy bỏ kế hoạch ra mắt một dòng xe điện mới dự kiến vào năm 2026 do nhu cầu xe điện tại Mỹ giảm sút. Hãng xe Nhật Bản sẽ tập trung vào sản xuất xe hybrid và tiếp tục phát triển dòng sedan và SUV điện "0 Series" dự kiến ra mắt vào năm sau.
• MB.EA-Large của Mercedes-Benz: Ngừng hoạt động từ tháng 5/2024. Ban đầu, Mercedes-Benz có kế hoạch xây dựng một nền tảng xe điện mới cho các mẫu EQS và EQE thế hệ tiếp theo. Tuy nhiên, doanh số ban đầu kém của hai mẫu xe này đã buộc hãng phải tập trung vào nền tảng hiện có.
• Xe sedan điện của Nissan và Infiniti: Bị khai tử vào tháng 4/2025. Chủ tịch Nissan Bắc Mỹ, Christian Meunier, cho biết hãng đang "lắng nghe dữ liệu thị trường" khi khách hàng Mỹ ngày càng chuộng xe SUV hơn xe sedan. Hai mẫu sedan điện đã bị khai tử và sẽ được thay thế bằng ít nhất hai mẫu SUV điện mới.
• Dòng xe Volvo All-EV: Bị dừng vào tháng 9/2024. Chỉ ba năm sau khi tuyên bố sẽ trở thành một công ty sản xuất xe điện hoàn toàn vào năm 2030, Volvo đã thay đổi quyết định, viện dẫn "điều kiện thị trường và nhu cầu khách hàng đang thay đổi".
• Maserati MC20 Folgore: Bị khai tử vào tháng 3/2025. Thương hiệu xe sang của Stellantis đã hủy bỏ dự án xe thể thao điện này vì khách hàng của họ "chưa sẵn sàng chuyển sang xe điện trong tương lai gần".
• Apple Car: Dự án Titan đầy tham vọng của Apple chính thức bị "khai tử" vào tháng 2/2024 sau một thập kỷ phát triển bí mật. Nguyên nhân bao gồm nhiều thay đổi về chiến lược và nhân sự, thị trường xe điện hạ nhiệt và việc Apple chuyển hướng sang các dự án AI.
• Fisker Pear: Bị dừng vào tháng 6/2024. Mẫu xe điện nhỏ gọn của Fisker đã bị tạm dừng do "khó khăn tài chính" và cuối cùng, công ty đã nộp đơn xin phá sản.

Danh sách các mẫu xe điện bị trì hoãn cho thấy ngay cả các thương hiệu siêu xe và các "ông lớn" trong ngành cũng đang thận trọng hơn với chiến lược điện hóa:

• Ferrari EV 2: Trì hoãn đến ít nhất năm 2028. Ban đầu dự kiến ra mắt vào cuối năm 2026, nhưng Ferrari không nhận thấy nhu cầu đủ lớn đối với một mẫu xe thể thao chạy điện và lo ngại về trọng lượng pin sẽ ảnh hưởng đến trải nghiệm lái xe.
• Lamborghini Lanzador: Trì hoãn đến ít nhất năm 2029. Mẫu xe điện đầu tiên của Lamborghini đã bị hoãn lại do tốc độ chấp nhận xe điện chậm hơn dự kiến và những thay đổi liên tục về quy định. CEO Stephan Winkelmann cho biết: "Vòng đời của xe điện ngày càng ngắn lại do có rất nhiều quy định mới ban hành mỗi năm. Điều này khiến cuộc sống của chúng tôi trở nên phức tạp hơn".
• Lamborghini Urus: Mẫu SUV này sẽ tiếp tục là xe hybrid plug-in cho đến năm 2035, thay vì được điện hóa hoàn toàn như kế hoạch ban đầu.
• Porsche 718 EV: Trì hoãn vào tháng 5/2025. Việc ra mắt mẫu xe điện 718 thế hệ tiếp theo đã bị hoãn không chỉ vì nhu cầu thấp hơn dự kiến mà còn do các vấn đề chuỗi cung ứng, bao gồm việc nhà cung cấp pin Northvolt phá sản.
• Tesla Model 2: Kế hoạch sản xuất một mẫu xe điện giá cả phải chăng, dự kiến bắt đầu vào tháng 6/2025, đang bị đặt dấu hỏi. Tesla hiện tập trung vào dịch vụ taxi tự lái và chưa công bố bất kỳ thông tin nào về mẫu xe mới này. Mọi người đang chờ đợi thông tin cập nhật từ CEO Elon Musk trong cuộc họp báo cáo thu nhập quý sắp tới.
• Buick EV: Bị trì hoãn vào tháng 7/2024. Mẫu xe điện đầu tiên của Buick đã bị hoãn lại. Đồng thời, lời hứa của GM về việc chỉ bán xe điện vào năm 2035 cũng đã âm thầm bị hủy bỏ. GM gần đây đã thông báo sẽ chi 4 tỷ USD để tăng sản lượng cả xe điện và xe xăng.

Tham khảo WIRED