Hơn 2.300 mảnh vỡ tên lửa đang bay quanh Trái Đất, tiềm ẩn nguy cơ rơi trúng máy bay chở khách
Ngay cả một mảnh vỡ nhỏ, chỉ nặng khoảng một gram, cũng có thể gây thiệt hại đáng kể nếu va trúng kính chắn gió hoặc động cơ máy bay.
Một nghiên cứu mới cảnh báo nguy cơ ngày càng gia tăng của rác vũ trụ đối với hàng không dân dụng, bao gồm khả năng các mảnh vỡ va chạm với máy bay chở khách hoặc máy bay thương mại khác. Dù chưa có sự cố nào được ghi nhận, hậu quả tiềm tàng có thể rất nghiêm trọng.
Nhóm nghiên cứu tại Đại học British Columbia đã mô phỏng quỹ đạo rơi của các mảnh vỡ tên lửa và đối chiếu với dữ liệu bay toàn cầu. Theo Interesting Engineering hôm 10/2, sự gia tăng nhanh chóng của các vụ phóng vệ tinh điển hình như Starlink của SpaceX cùng với lưu lượng hàng không ngày càng dày đặc đã đẩy nguy cơ va chạm lên mức đáng báo động.
"Việc hồi quyển không kiểm soát của những vật thể trong vũ trụ tạo ra nguy cơ va chạm với máy bay đang bay. Dù khả năng va chạm rất thấp, hậu quả có thể to lớn. Hơn nữa, nguy cơ tăng lên do sự gia tăng của cả hoạt động hồi quyển và các chuyến bay", nhóm nghiên cứu nhấn mạnh.
Sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp vũ trụ đã kéo theo sự gia tăng số lượng vệ tinh trên quỹ đạo, đồng nghĩa với việc ngày càng có nhiều vật thể hỏng hoặc ngừng hoạt động. Khi các vệ tinh hết hạn sử dụng, chúng rơi trở lại Trái Đất, phần lớn bị đốt cháy trong khí quyển.
Tuy nhiên, một số mảnh vỡ vẫn có thể tồn tại và đe dọa sự an toàn của máy bay. Đặc biệt, việc các công ty tư nhân triển khai hàng loạt chòm vệ tinh lớn trong những năm tới có thể làm vấn đề này trở nên trầm trọng hơn.
Nghiên cứu cho thấy hiện có hơn 2.300 mảnh vỡ tên lửa đang bay quanh Trái Đất, rơi xuống một cách không kiểm soát. Tại các khu vực có mật độ hàng không cao, đặc biệt quanh những sân bay lớn, nguy cơ bị ảnh hưởng bởi vật thể không gian không kiểm soát ước tính vào khoảng 0,8% mỗi năm. Con số này tăng lên đến 26% ở những khu vực có lưu lượng không lưu dày đặc như vùng Đông Bắc nước Mỹ, Bắc Âu và nhiều thành phố lớn thuộc khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
Ngay cả một mảnh vỡ nhỏ, chỉ nặng khoảng một gram, cũng có thể gây thiệt hại đáng kể nếu va trúng kính chắn gió hoặc động cơ máy bay. Aerospace Corporation từng ước tính nguy cơ máy bay bị rác vũ trụ đâm trúng vào năm 2021 là gần 1/100.000 – một mức được đánh giá là quá cao. Việc theo dõi các vật thể rơi xuống cũng gặp nhiều khó khăn, buộc nhà chức trách phải đóng cửa không phận để đề phòng, dẫn đến tình trạng chậm chuyến và hoãn bay.
Trước áp lực đảm bảo an toàn hàng không trong khi hạn chế tác động kinh tế, giới chức trách buộc phải cân nhắc kỹ lưỡng trước khi ra quyết định đóng cửa không phận. Một ví dụ điển hình là vụ hồi quyển của mảnh vỡ tên lửa Trường Chinh 5B vào năm 2022. Dù cuối cùng tên lửa rơi xuống đại dương mà không gây thiệt hại, sự kiện này vẫn làm dấy lên lo ngại về mức độ an toàn của các khu vực dân cư, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn để giảm thiểu nguy cơ từ các vật thể hồi quyển không kiểm soát.
Nhằm hạn chế rủi ro, các nhà nghiên cứu đề xuất áp dụng biện pháp kiểm soát đối với quá trình hồi quyển của tên lửa. Hiện tại, công nghệ này mới chỉ được sử dụng trong chưa đầy 35% số lần phóng. Nhóm nghiên cứu cảnh báo rằng, trong nhiều thập kỷ tới, nhà chức trách sẽ tiếp tục phải đối mặt với thách thức từ những vụ rơi không kiểm soát, theo bài báo đăng trên tạp chí Scientific Reports.
Nguồn: Interesting Engineering
