HPA và cuộc so găng mô hình 2F - 3F trong ngành chăn nuôi: Ai hiệu quả hơn?

Trong bức tranh ngành nông nghiệp Việt Nam, mô hình 3F (Feed - Farm - Food) được xem là tiêu chuẩn tối ưu, giúp doanh nghiệp kiểm soát toàn chuỗi từ thức ăn - chăn nuôi - giết mổ và phân phối. Dabaco, BAF hay Masan MEATLife đều theo mô hình này và đã chứng minh hiệu quả bằng mức lợi nhuận bứt phá năm 2025.

Tuy nhiên, giữa “rừng” doanh nghiệp 3F, HPA - Nông nghiệp Hòa Phát, chỉ vận hành mô hình 2F (Feed - Farm) nhưng lại ghi nhận kết quả vượt trội, cho thấy một hướng đi khác biệt: Tập trung vào mảng có lợi nhuận cao nhất và bỏ qua khâu Food đòi hỏi vốn lớn, rủi ro cao. Sự khác biệt này tạo nên một trường hợp đặc biệt đáng quan tâm, nhất là khi doanh nghiệp chuẩn bị niêm yết HoSE vào tháng 12/2025.

Thành lập từ năm 2016, HPA hiện sở hữu 4 công ty con với tổng vốn góp 2.550 tỷ đồng, vận hành 7 trang trại lợn quy mô gần 388ha, thuộc nhóm lớn nhất Việt Nam.

Sau 9 tháng năm 2025, HPA ghi nhận 6.259 tỷ đồng doanh thu và 1.689 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, vượt xa kế hoạch năm. Mảng chăn nuôi lợn tiếp tục là đầu tàu tăng trưởng khi đạt hơn 2.900 tỷ doanh thu và 1.052 tỷ lợi nhuận gộp; biên lãi cao hơn phần lớn doanh nghiệp 3F trên thị trường.

Trong khi đó, mô hình 3F, dù phổ biến và có những ưu thế rõ rệt trong việc kiểm soát chất lượng và ổn định đầu ra, lại không phải lúc nào cũng đảm bảo hiệu quả như lý thuyết.

Dabaco và BAF là hai ví dụ tiêu biểu cho việc vận hành 3F thành công, với mức lợi nhuận tăng trưởng lần lượt 150% và 70% trong 9 tháng năm 2025. Nông nghiệp BAF mới đây đã hợp tác cùng tập đoàn Muyuan của Trung Quốc để triển khai dự án chăn nuôi công nghệ cao quy mô 12.000 tỷ đồng tại Tây Ninh.

Theo đánh giá của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, mô hình này có tính phù hợp cao, đồng thời cho biết nhiều doanh nghiệp lớn như Xuân Thiện, GreenFeed, Dabaco Việt Nam… cũng đang quan tâm. Nếu dự án khởi đầu thuận lợi, xu hướng chăn nuôi heo bằng nhà cao tầng có thể lan rộng tại nhiều địa phương.

Trái với hai doanh nghiệp trên, HAGL lại cho thấy mặt trái của mô hình 3F khi mảng lợn suy giảm mạnh. Dù báo lãi sau thuế hơn 1.300 tỷ sau 9 tháng, gần như toàn bộ đến từ trồng trọt; mảng heo chỉ mang về 174 tỷ doanh thu và lỗ gộp 24 tỷ. Chuỗi Bapi từng được kỳ vọng mở rộng mạnh đã thu hẹp từ gần 200 cửa hàng xuống còn hơn 50 trước khi được HAGL chuyển nhượng toàn bộ.

Đây là minh chứng rõ ràng cho thực tế rằng mô hình 3F chỉ phát huy hiệu quả khi doanh nghiệp có năng lực phân phối mạnh và nguồn lực tài chính đủ lớn để chịu đựng giai đoạn đầu tư dàn trải.

Trong bối cảnh đó, HPA lựa chọn cách tiếp cận khác: Bỏ qua khâu giết mổ - phân phối vốn tốn nhiều vốn và có mức cạnh tranh gay gắt, tập trung vào hai mắt xích có biên lợi nhuận tương đối ổn định và dễ kiểm soát hơn. Dù chỉ vận hành theo mô hình 2F, HPA vẫn nằm trong nhóm doanh nghiệp chăn nuôi lớn nhất, biên lợi nhuận cao hơn cả Dabaco - doanh nghiệp điển hình của mô hình 3F.

Điều này phản ánh hiệu suất vận hành tương đối tối ưu của HPA, đặc biệt trong bối cảnh ngành chăn nuôi chịu nhiều rủi ro như dịch bệnh, cạnh tranh từ thịt nhập khẩu hay biến động giá ngũ cốc toàn cầu.

Năng lực tài chính là một yếu tố khiến HPA nổi bật so với phần còn lại. Báo cáo từ Vietcap cho thấy, tính đến cuối quý III/2025, HPA duy trì tỷ lệ nợ vay ròng trên vốn chủ chỉ 10,1%, thấp hơn nhiều so với mức 74% của các doanh nghiệp cùng ngành. ROE trượt 12 tháng đạt 53,1%, cao gấp hơn 25 lần mức trung vị ngành. Biên lợi nhuận ròng cũng đạt gần 20%, trong khi mức trung vị ở nhóm chăn nuôi chỉ quanh 1%. Điều này giúp HPA chuẩn bị niêm yết với định giá thuộc nhóm hấp dẫn nhất ngành: P/E 12 tháng gần nhất chỉ 6,5 lần, thấp hơn nhiều mức trung vị 21,5 lần của nhóm so sánh. P/B 3,7 lần dù cao hơn ngành (1,6 lần) nhưng hợp lý nhờ mức ROE ấn tượng.

Một khác biệt nữa của HPA so với phần lớn doanh nghiệp 3F là chính sách cổ tức tiền mặt. Trong hai năm gần nhất, HPA chi trả cổ tức tương đương 253% và 99% lợi nhuận - mức hiếm thấy trong ngành nông nghiệp vốn đòi hỏi tái đầu tư lớn. Lợi suất cổ tức dự kiến 12 tháng tới đạt khoảng 9,2% tại mức giá IPO, vượt xa nhiều doanh nghiệp cùng lĩnh vực.

Việc HPA chuẩn bị niêm yết trong tháng 12/2025, sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận IPO, đánh dấu bước chuyển quan trọng.

Theo đó, công ty đang trong giai đoạn chào bán 30 triệu cổ phiếu giá 41.900 đồng/cp, dự kiến huy động 1.257 tỷ đồng để tăng vốn cho các công ty thành viên trong mảng chăn nuôi và thức ăn chăn nuôi. Đây là hướng đầu tư phù hợp với chiến lược tập trung của HPA, giúp doanh nghiệp củng cố vị thế trước rủi ro cạnh tranh ngày càng lớn và bứt tốc khi nguồn cung lợn giảm, giá thức ăn chăn nuôi hạ nhiệt.

Trong cuộc chơi mà phần lớn các doanh nghiệp đặt cược vào mô hình 3F, HPA đang chứng minh rằng mô hình 2F tinh gọn, đi kèm nền tảng tài chính mạnh và khả năng vận hành công nghiệp hóa, vẫn có thể vượt trội về hiệu quả. Với định giá hấp dẫn, hiệu quả tài chính vượt trội và hỗ trợ từ hệ sinh thái Hòa Phát, HPA được kỳ vọng trở thành điểm sáng mới của ngành chăn nuôi khi bước vào giai đoạn kinh doanh mới.