'Kho báu' bất ngờ xuất hiện, bí mật lịch sử tưởng ngủ yên suốt hơn 2.000 năm
Lần đầu tiên, một thỏi kim loại dạng thấu kính lồi nguyên vẹn đã được tìm thấy tại Thụy Điển. Kết quả phân tích đồng vị và thành phần hóa học do nhóm khảo cổ học thuộc Đại học Gothenburg thực hiện đã mang lại những phát hiện bất ngờ.
“Do hình dáng và kích thước đặc biệt, ban đầu chúng tôi cho rằng đây là hiện vật thuộc thời kỳ đồ đồng. Thế nhưng, kết quả lại chỉ ra nó được chế tác từ hợp kim đồng – kẽm – thiếc – chì, điển hình cho thời kỳ đồ sắt và các giai đoạn sau đó”, nhà khảo cổ học Serena Sabatini cho biết.
Các thỏi kim loại dạng thấu kính lồi thường được làm bằng đồng, nhưng cũng có thể được đúc từ đồng thau hoặc các hợp kim gốc đồng khác. Đây là dạng hiện vật khá phổ biến, được tìm thấy nhiều ở Địa Trung Hải, khắp châu Âu lục địa và dọc bờ biển Đại Tây Dương. Trong suốt thời kỳ đồ đồng và đồ sắt, chúng đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển kim loại.
“Nhờ sự hợp tác trong cộng đồng nghiên cứu khảo cổ – luyện kim, chúng tôi đã phối hợp với một nhóm học giả Ba Lan, những người đang nghiên cứu các hiện vật thời kỳ đồ sắt có thành phần hóa học gần như giống hệt thỏi kim loại của chúng tôi”, Sabatini chia sẻ.
Kết quả này chứng minh rằng những phát hiện đơn lẻ – vốn được coi là khó giải thích – vẫn có thể được đặt vào bối cảnh lịch sử cụ thể nếu được phân tích cẩn trọng bằng cách tiếp cận liên ngành, kết hợp giữa khảo cổ học và khoa học tự nhiên.
“Việc hợp tác và trao đổi dữ liệu quốc tế cũng đóng vai trò thiết yếu, giúp phát hiện các mô hình và thông tin mà nếu chỉ nhìn vào bối cảnh địa phương thì sẽ không bao giờ được biết đến”, Sabatini nhấn mạnh.
Nghiên cứu sử dụng những phương pháp phân tích quen thuộc trong lĩnh vực khảo cổ luyện kim – nhánh khảo cổ chuyên về nghiên cứu kim loại cổ đại – như phân tích đồng vị chì và nguyên tố vi lượng. Các kỹ thuật này, được áp dụng từ thập niên 1980, cho phép truy nguyên nguồn gốc khai thác của kim loại.
“Điểm mới trong nghiên cứu lần này là chúng tôi tiến thêm một bước: Kết hợp dữ liệu phân tích với những hiểu biết lịch sử – khảo cổ hiện có. Nhờ vậy, chúng tôi không chỉ đề xuất được bối cảnh lịch sử cho thỏi kim loại dạng thấu kính lồi tại Sardal, mà còn cho cả các thỏi kim loại dạng thanh ở vùng Iława Lakeland, Đông Bắc Ba Lan.
Sự tương đồng đáng kinh ngạc về thành phần kim loại ở tất cả các hiện vật này cũng củng cố giả thuyết về mạng lưới giao thương và tiếp xúc văn hóa quanh khu vực Baltic trong thời kỳ tiền La Mã ở Bắc Âu (cách nay khoảng 1.500-2.000 năm)”, Sabatini kết luận.
