Khu rừng duy nhất được Chủ tịch Hồ Chí Minh chọn làm nơi thành lập 'đội quân chủ lực' đầu tiên của Cách mạng Việt Nam

Cách TP. Cao Bằng khoảng 50km về phía Tây Nam, rừng Trần Hưng Đạo nằm dưới chân núi Slam Cao, giữa hai xã Tam Kim và Hoa Thám (huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng).

Với diện tích hơn 200ha, khu rừng này có nhiều cây cổ thụ hiếm. Đỉnh Slam Cao rất thuận tiện cho việc bố trí quan sát. Rừng Trần Hưng Đạo sở hữu địa thế thuận lợi cho hoạt động cách mạng, nhưng lại bất lợi cho địch. Chính vì vậy, sau nhiều năm bôn ba hoạt động ở nước ngoài trở về, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn nơi đây để thành lập đội quân chủ lực đầu tiên của lực lượng vũ trang cách mạng.

Tại khu rừng này, vào ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân đã được thành lập, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam ngày nay.

Hiện rừng Trần Hưng Đạo là trung tâm các di tích lịch sử cách mạng liên quan đến sự kiện thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân, gồm 5 điểm di tích: rừng Trần Hưng Đạo, hang Thẳm Khẩu, đồn Phai Khắt, Vạ Phá (xã Tam Kim) và Di tích đồn Nà Ngần (xã Hoa Thám).

Trong khu rừng hiện trưng bày bức phù điêu lớn khắc họa 34 chiến sĩ trong buổi lễ thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Bức phù điêu được sáng tác dựa trên bức ảnh tư liệu ghi lại thời khắc thành lập đội vào ngày 22/12/1944.

Phía trên cùng là hình ảnh mô phỏng những tán cây rừng biểu trưng cho đại ngàn hùng vĩ, che chở và bảo vệ cho đội quân cách mạng. Ở trung tâm là hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng 34 chiến sĩ trong ngày thành lập. Hai bên là hình ảnh liên Tỉnh ủy Cao - Bắc - Lạng và bà con nhân dân trong vùng đến dự buổi lễ hôm đó.

Từ bức phù điêu, đi theo con đường bê tông với những bậc cao dần, du khách sẽ bắt gặp hai bên là những cây cổ thụ cao rợp bóng. Đi khoảng 200m đến ngã ba rẽ phải xuống 10 bậc là khu đất bằng nơi ghi dấu sự kiện thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Nơi đây vẫn còn cây sau trắng già, được các chiến sĩ dùng để giương cao lá cờ đỏ sao vàng chứng kiến sự ra đời của đội.

Tại đây, hiện có một tấm bia 4 mặt khắc chữ vàng ghi toàn văn bản Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc; 10 lời thề danh dự do Đại tướng Võ Nguyên Giáp đọc, nay là 10 lời thề danh dự của Quân đội nhân dân Việt Nam và danh sách 34 chiến sĩ đầu tiên.

Cách nhà bia trung tâm khoảng 30m là mô phỏng lán trại cũ của Đội - hai dãy nhà xây theo kiểu nhà của người miền xuôi, bằng chất liệu bê tông cốt thép. Đối diện lán nghỉ là dãy nhà bếp ăn của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân.

Cũng từ nhà bia, qua 505 bậc là đỉnh Slam Cao, vị trí cao nhất của núi Dền Sinh. Đỉnh núi này là nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp lựa chọn để quan sát, chuẩn bị cho trận đánh vào đồn Phai Khắt - trận đánh đầu tiên của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân.

Gần đó, Bản Um nằm trong một thung lũng tương đối bằng phẳng, dưới chân đồi Slam Khẩu. Phía trước có thể nhìn thấy cánh đồng Bản Um và đường vào Khu di tích Rừng Trần Hưng Đạo, phía sau là đồi Slam Khẩu, đường xuống xã Thượng Ân (Ngân Sơn - Bắc Kạn), vị trí kín đáo, xa dân, có thể “tiến khả dĩ công, thoái khả dĩ thủ”.

Tại đây, vào tháng 2/1944, Tổng bộ Việt Minh Cao Bằng đã mở lớp huấn luyện bồi dưỡng cán bộ cho toàn tỉnh do đồng chí Võ Nguyên Giáp và Lê Thiết Hùng phụ trách. Lớp huấn luyện quân sự là bước chuẩn bị về lực lượng, góp phần tích cực vào việc thành lập Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Hiện nay, Vạ Phá còn lại dấu tích lán trại của lớp học quân sự, có diện tích khoảng 150m2.

Chỉ với 34 chiến sĩ ban đầu nhưng nhờ sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự chỉ huy tài tình của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, rừng Trần Hưng Đạo đã trở thành nơi ghi dấu sự ra đời của một đội quân hùng mạnh.

Ba ngày sau khi được thành lập, thắng lợi của trận Phai Khắt đêm 25/12/1944 đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thần của bộ đội, tự vệ, du kích và đồng bào cả nước, là điểm khởi đầu cho truyền thống "đã ra quân là đánh thắng" của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Chỉ 10 năm sau đó, lần đầu tiên, đội quân của quốc gia nhỏ bé đã đánh thắng trận chiến Điện Biên Phủ...

Từ chân đất mũ nan, vũ khí thô sơ, Quân đội nhân dân Việt Nam đã vượt qua hơn 3 thập kỷ gian khổ, hy sinh, chiến thắng những đội quân hùng mạnh nhất thế giới, xoay chuyển lịch sử dân tộc.

Sau 80 năm, đội quân ấy đã trưởng thành như kỳ vọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ vài chục chiến sĩ đầu tiên, nay đã có hàng chục quân binh chủng hiện đại bảo vệ và xây dựng đất nước, tham gia cứu hộ cứu nạn quốc tế, gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc.

>> Học viện trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam, đào tạo hơn 500 tiến sĩ, hơn 1.000 tướng lĩnh Quân đội