Kinh doanh trên Shopee, Lazada, TikTok Shop sẽ thay đổi ra sao dưới luật mới?

Việt Nam hiện là thị trường TMĐT phát triển nhanh thứ ba Đông Nam Á, với tốc độ tăng trưởng trung bình từ 18% - 25%/năm.

Theo Báo cáo của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương, 2025), doanh thu TMĐT tại Việt Nam dự kiến đạt 35 tỷ USD vào cuối năm 2025, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh chóng này cũng kéo theo nhiều vấn đề như trốn thuế, hàng giả, gian lận thương mại, thiếu minh bạch trong giao dịch, cạnh tranh không công bằng giữa doanh nghiệp nội địa và nền tảng xuyên biên giới.

Để giải quyết những thách thức này, Bộ Công Thương đang xây dựng Dự thảo Luật TMĐT với mục tiêu tăng cường tính minh bạch, đảm bảo công bằng trong kinh doanh và bảo vệ người tiêu dùng.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Siết chặt định danh người bán: Kết thúc thời kỳ “ẩn danh” trên sàn TMĐT

Một trong những nội dung quan trọng nhất của Dự thảo Luật TMĐT là quy định bắt buộc định danh điện tử đối với tất cả người bán trên Shopee, Lazada, TikTok Shop.

Theo đó, cá nhân và doanh nghiệp bán hàng phải cung cấp tên thương nhân, địa chỉ, mã số định danh cá nhân hoặc doanh nghiệp, mã số thuế trước khi được phép hoạt động trên nền tảng TMĐT.

Theo Bộ Công Thương, việc định danh này giúp kiểm soát chặt chẽ giao dịch TMĐT, ngăn chặn tình trạng bán hàng giả, hàng kém chất lượng và gian lận thuế. “Nếu triển khai bài bản, định danh người bán sẽ giúp tăng tính minh bạch, bảo vệ người tiêu dùng và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh hơn” – ông Phan Minh Nhựt, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam (VACIP) nhận định.

Tuy nhiên, việc triển khai cần có lộ trình phù hợp để tránh gây khó khăn cho người bán nhỏ lẻ. Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, nếu không có hướng dẫn cụ thể, nhiều hộ kinh doanh nhỏ sẽ gặp rào cản khi tham gia nền tảng TMĐT vì chưa quen với các thủ tục hành chính số hóa. Ngoài ra, việc định danh cũng đặt ra vấn đề bảo mật thông tin cá nhân, đòi hỏi các cơ quan chức năng phải có giải pháp bảo vệ dữ liệu hiệu quả.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật TMĐT còn yêu cầu người bán công khai điều kiện giao dịch, chính sách đổi trả, phương thức thanh toán và vận chuyển nhằm tăng cường sự minh bạch trong thương mại điện tử. Điều này buộc các sàn TMĐT phải đầu tư mạnh hơn vào hệ thống kiểm soát và đảm bảo tuân thủ quy định của người bán.

Thuế TMĐT: Nỗi lo của hàng trăm nghìn người bán nhỏ lẻ

Dự thảo Luật TMĐT quy định các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, TikTok Shop phải có trách nhiệm kê khai và thu thuế thay cho người bán. Theo Báo cáo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI, 2024), hiện có khoảng 650.000 gian hàng trực tuyến phát sinh giao dịch trên các sàn TMĐT, với tổng doanh số của 5 nền tảng lớn đạt 318.900 tỷ đồng trong năm 2024. Tuy nhiên, phần lớn người bán là hộ kinh doanh cá thể, ít có kinh nghiệm kê khai thuế đầy đủ.

Theo TS. Vũ Đình Ánh, chuyên gia kinh tế, việc thu thuế TMĐT là cần thiết để đảm bảo công bằng giữa kinh doanh trực tuyến và kinh doanh truyền thống. Tuy nhiên, nếu không có chính sách phù hợp, quy định này có thể tạo gánh nặng tài chính và thủ tục cho người bán nhỏ lẻ. “Hệ thống thuế cần đơn giản, dễ tiếp cận, tránh gây cản trở cho hộ kinh doanh cá thể” – ông nhấn mạnh.

Ngoài ra, quy định mới yêu cầu các nền tảng TMĐT phải báo cáo định kỳ về doanh số của người bán cho cơ quan thuế. Điều này giúp giảm tình trạng trốn thuế nhưng cũng làm dấy lên lo ngại về bảo mật thông tin kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ.

Kiểm soát TMĐT xuyên biên giới: Sàn nội địa chịu áp lực lớn hơn

Dự thảo Luật TMĐT cũng đưa ra quy định chặt chẽ hơn đối với các nền tảng TMĐT xuyên biên giới như TikTok Shop, Temu, Shein. Theo đó, các nền tảng này phải có văn phòng đại diện hoặc đơn vị ủy quyền tại Việt Nam, đồng thời chịu trách nhiệm bồi thường nếu có vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng kém chất lượng.

Ông Nguyễn Minh Đức, đại diện Ban Pháp chế VCCI, nhận xét: “Hiện nay, các sàn TMĐT xuyên biên giới như Shein, Temu chỉ bị kiểm soát khi số đơn hàng tại Việt Nam đạt 100.000 đơn/năm, trong khi Shopee, Lazada phải tuân thủ quy định ngay từ đơn hàng đầu tiên. Điều này tạo ra sự bất công trong cạnh tranh”.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật TMĐT cũng tăng cường kiểm soát hoạt động livestream bán hàng – hình thức đang bùng nổ trên TikTok Shop. Theo Bộ Công Thương (2024), 40% tổng doanh số của TikTok Shop đến từ livestream. Quy định mới có thể yêu cầu người livestream phải đăng ký kinh doanh hoặc kê khai thuế, nhằm hạn chế tình trạng bán hàng không rõ nguồn gốc.

Người bán cần làm gì để thích ứng với luật mới?

Trước những thay đổi lớn sắp tới, các cá nhân và doanh nghiệp kinh doanh trên Shopee, Lazada, TikTok Shop cần chủ động thích ứng bằng cách hoàn tất thủ tục định danh điện tử để tránh bị gián đoạn kinh doanh. Đồng thời, cần kê khai thuế đầy đủ để tránh bị xử phạt hoặc khóa tài khoản.

Bên cạnh đó, người bán cần minh bạch thông tin sản phẩm, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng, có tem mác hợp lệ để tránh bị nền tảng và cơ quan quản lý xử lý vi phạm. Ngoài ra, việc đa dạng hóa kênh bán hàng, tránh phụ thuộc quá nhiều vào một nền tảng TMĐT duy nhất, cũng là chiến lược quan trọng để giảm rủi ro kinh doanh.

Dự thảo Luật TMĐT sẽ tạo ra một bước ngoặt quan trọng trong thị trường TMĐT tại Việt Nam. Những quy định về định danh người bán, thuế, kiểm soát TMĐT xuyên biên giới sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, bảo vệ người tiêu dùng và tạo sự công bằng trong cạnh tranh.

Tuy nhiên, những thay đổi này cũng đặt ra không ít thách thức cho người bán, đặc biệt là các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Chủ động thích ứng với luật mới sẽ là chìa khóa giúp người bán hàng duy trì hoạt động ổn định trong môi trường TMĐT ngày càng minh bạch và cạnh tranh hơn.

>> Cuộc cách mạng định hình tương lai: Doanh nghiệp Việt đã sẵn sàng cho AI, Blockchain và Fintech?