Mặt bằng lãi suất cho vay thấp, các ngân hàng đang làm gì để cân bằng giữa tăng trưởng huy động và tín dụng?

Tăng trưởng tín dụng: Áp lực và triển vọng

Theo Mirae Asset Securities Việt Nam, tăng trưởng tín dụng tính đến quý III/2024 đạt mức 9%, nhỉnh hơn so với quý II nhưng vẫn dưới kỳ vọng của NHNN. Ước tính đến cuối tháng 10/2024, tăng trưởng tín dụng đạt 10,1%, chủ yếu nhờ vào các biện pháp kỹ thuật tăng cuối kỳ thay vì sự hồi phục thực sự của nhu cầu tín dụng.

Tăng trưởng tín dụng so với đầu năm giai đoạn 2018-2024. Nguồn: NHNN, Dữ liệu doanh nghiệp, Bloomberg, Mirae Asset Việt Nam.

Mirae Asset dự báo tăng trưởng tín dụng thực tế năm 2024 sẽ đạt khoảng 13,5–14%, thấp hơn mục tiêu 15%. Điều này phản ánh xu hướng giảm dần sự phụ thuộc của nền kinh tế vào tín dụng, đồng thời cho thấy các lĩnh vực như chế biến chế tạo, vốn dẫn dắt tăng trưởng tín dụng, đang dần ổn định khi nhu cầu xuất khẩu tăng trở lại nhờ tồn kho quốc tế giảm. Trong khi đó, tín dụng bán lẻ vẫn yếu, khiến nhiều ngân hàng phải điều chỉnh trọng tâm sang các phân khúc khác để tối ưu hóa nguồn lực​.

Áp lực lãi suất và sự cạnh tranh trong huy động vốn

Năm 2024, mặt bằng lãi suất cho vay được duy trì ở mức thấp nhằm kích thích tăng trưởng tín dụng, nhưng điều này lại làm giảm biên lợi nhuận (NIM) trung bình, vốn chỉ còn 3,47% trong quý III/2024.

Biên lợi nhuận ròng (NIM) của các ngân hàng giai đoạn 2022-2024. Nguồn: Mirae Asset Vietnam, Dữ liệu doanh nghiệp.

Theo Mirae Asset, dự báo lãi suất huy động sẽ tăng thêm 50 điểm cơ bản trong ngắn hạn, đặc biệt khi sự cạnh tranh trong huy động vốn đang ngày càng gay gắt. Các ngân hàng phải nỗ lực cân bằng giữa tăng trưởng tín dụng và thu hút nguồn vốn, trong khi lãi suất thấp tiếp tục ảnh hưởng đến tính hấp dẫn của các khoản vay​.

Diễn biến lãi suất huy động kỳ hạn 6 tháng và 12 tháng theo nhóm ngân hàng (2019-2024). Nguồn: NHNN, Mirae Asset Vietnam, Dữ liệu doanh nghiệp.

Tăng trưởng huy động vốn trong quý III/2024 đạt 5,3%, thấp hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng, dẫn đến tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) tại nhiều ngân hàng tiến gần mức trần 85% do NHNN quy định. Theo quy định mới, từ năm 2025, chỉ 20% tiền gửi từ Kho bạc Nhà nước (KBNN) được tính vào LDR, đòi hỏi các ngân hàng phải đẩy mạnh huy động vốn từ khách hàng cá nhân và doanh nghiệp để duy trì thanh khoản.

Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) của các ngân hàng giai đoạn 2019-2024. Nguồn: NHNN, Dữ liệu doanh nghiệp, Mirae Asset Vietnam.

Để đối phó, các ngân hàng đã triển khai nhiều chiến lược như phát hành giấy tờ có giá kỳ hạn ngắn và tăng lãi suất huy động ở các kỳ hạn nhất định nhằm thu hút vốn. Những biện pháp này cho thấy sự linh hoạt trong cách các ngân hàng điều chỉnh hoạt động trước bối cảnh huy động vốn gặp nhiều khó khăn​.

Kiểm soát nợ xấu và quản trị rủi ro

Tỷ lệ nợ xấu (NPL) trung bình trong quý III/2024 giảm nhẹ xuống 2,47%, một phần nhờ vào các biện pháp kiểm soát chất lượng tài sản chặt chẽ hơn. Bên cạnh đó, tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) tăng lên mức 83%, cho thấy khả năng chống chịu của hệ thống ngân hàng trước các biến động kinh tế.

Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLR) của các ngân hàng giai đoạn 2022-2024. Nguồn: VBMA, Dữ liệu doanh nghiệp, Mirae Asset Vietnam.

Tuy nhiên, rủi ro vẫn tồn tại trong các khoản vay liên quan đến bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh dòng tiền của các doanh nghiệp phát hành còn yếu. Những thay đổi trong chính sách cũng đặt ra áp lực lớn đối với việc duy trì chất lượng tài sản, khiến nhiều ngân hàng phải tăng cường trích lập dự phòng rủi ro​.

Khả năng sinh lời và định giá ngành

Mặc dù biên lợi nhuận toàn ngành suy giảm do chi phí huy động vốn tăng cao, lợi nhuận ròng quý III/2024 vẫn tăng 17,7% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, tốc độ này vẫn chưa đáp ứng kỳ vọng, phản ánh áp lực trong việc cân bằng giữa tăng trưởng và quản trị rủi ro. Mirae Asset nhận định rằng định giá ngành ngân hàng hiện tại đang ở mức thấp hơn trung bình 5 năm, tạo cơ hội cho các nhà đầu tư dài hạn.

Với các điều kiện thuận lợi từ chính sách hỗ trợ kinh tế và triển vọng phục hồi của thị trường tiêu dùng, ngành ngân hàng có thể kỳ vọng vào sự tăng trưởng ổn định hơn trong năm 2025, mặc dù vẫn phải đối mặt với những thách thức ngắn hạn trong việc đạt được các mục tiêu lợi nhuận đề ra​.

Để đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14–15% vào năm 2025, sự phối hợp chặt chẽ giữa NHNN và các ngân hàng là rất quan trọng. Việc cải thiện cấu trúc tài sản, nâng cao chất lượng tín dụng và hiệu quả quản trị rủi ro sẽ đóng vai trò cốt lõi trong việc giúp các ngân hàng vượt qua thách thức. Với tiềm năng từ đầu tư công và sự hồi phục của nền kinh tế, ngành ngân hàng vẫn có triển vọng phát triển bền vững trong dài hạn.

>> Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang phục hồi