Muốn xây nhà trên đất rừng đặc dụng, người dân phải đáp ứng điều kiện gì?

Đất rừng đặc dụng là loại đất bao gồm đất có rừng đặc dụng tự nhiên, đất có rừng đặc dụng trồng và đất được sử dụng để bảo vệ, phát triển rừng đặc dụng. Đây là loại đất đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển hệ sinh thái, đồng thời phục vụ các mục đích khoa học, giáo dục và du lịch bền vững. Một số khu rừng đặc dụng tiêu biểu ở Việt Nam hiện nay có thể kể đến như: Vườn quốc gia Ba Bể, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, Vườn quốc gia Cát Tiên…

Theo Điều 186 Luật Đất đai 2024, Nhà nước giao đất rừng đặc dụng để quản lý, sử dụng và bảo vệ, phát triển rừng theo quy định của pháp luật về lâm nghiệp cho các đối tượng bao gồm: Ban quản lý rừng đặc dụng; tổ chức khoa học và công nghệ, đào tạo, giáo dục nghề nghiệp liên quan đến lâm nghiệp; Ban quản lý rừng phòng hộ, tổ chức kinh tế, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân; cộng đồng dân cư tại địa phương nơi có rừng đặc dụng.

Bên cạnh đó, khoản 2 Điều 54 Luật Lâm nghiệp 2017 cũng quy định rằng Ban quản lý rừng đặc dụng có thể giao khoán bảo vệ và phát triển rừng cho hộ gia đình, cá nhân hoặc cộng đồng dân cư tại chỗ. Trong trường hợp cần thiết, Ban quản lý phối hợp với chính quyền địa phương để lập dự án di dân, tái định cư, trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt nhằm đưa người dân ra khỏi phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc dụng.

>> Hơn 3 tháng nữa, cao tốc gần 12.000 tỷ do liên danh Tập đoàn Đèo Cả thực hiện sẽ chính thức thông xe

Trước đây, Luật Đất đai 2013 quy định đất rừng đặc dụng chỉ được phép chuyển đổi mục đích sử dụng trong nhóm đất nông nghiệp, không cho phép chuyển sang nhóm đất phi nông nghiệp, bao gồm đất thổ cư. Điều này đồng nghĩa với việc không được phép xây dựng nhà ở trên đất rừng đặc dụng.

Tuy nhiên, theo điểm b khoản 1 Điều 121 Luật Đất đai 2024, có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, đã bổ sung quy định mới về các trường hợp cần xin phép cơ quan Nhà nước khi chuyển mục đích sử dụng đất, trong đó có việc chuyển đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất sang loại đất phi nông nghiệp.

Pháp luật hiện hành quy định rằng đất được phép xây dựng nhà ở phải là đất thổ cư – loại đất dành riêng cho việc xây dựng nhà và các công trình phục vụ đời sống dân sinh. Đối với đất rừng đặc dụng, nếu muốn xây dựng nhà ở, trước tiên phải hoàn tất thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo đúng quy định pháp luật.

Như vậy, chỉ khi đất rừng đặc dụng được chuyển đổi sang đất phi nông nghiệp một cách hợp pháp thì mới có thể xây dựng nhà ở trên loại đất này. Quy trình chuyển đổi đòi hỏi sự phê duyệt từ cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và phải tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Đất đai 2024.