Mỹ "khủng hoảng" vì giá dầu tăng chưa thấy điểm dừng

Giá xăng - nguyên nhân chính gây ra lạm phát cao nhất ở Mỹ trong 40 năm - đạt kỷ lục 5 USD/gallon (3,78 lít), tương đương 1,32 USD/lít vào ngày 11/6 và có rất ít dấu hiệu cho thấy xăng sẽ sớm giảm giá, theo AP.

Cũng trong ngày 11/6, Tổng thống Joe Biden cho biết ông vẫn chưa quyết định có thăm Saudi Arabia - nước sản xuất dầu mỏ lớn hàng đầu thế giới - hay không. Bất kỳ chuyến thăm nào như vậy đều nhằm mục đích tăng cường quan hệ với quốc gia Arab vào thời điểm ông Biden đang cố gắng tìm cách hạ giá xăng dầu.

Nhiều thành viên cánh hữu đổ lỗi cho tổng thống về giá xăng cao. Những người khác đổ lỗi cho chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraina. Đảng Dân chủ cáo buộc các công ty dầu mỏ đang đục khoét giá.

Trên thực tế, giá cả đã tăng mạnh kể từ tháng 4/2020, khi cú sốc của đại dịch COVID-19 khiến giá xăng xuống dưới 1,80 USD/gallon (0,47 USD/lít), theo số liệu của chính phủ. Sau đó, giá xăng lên 3 USD vào tháng 5/2021 và vượt qua 4 USD vào tháng 3 này.

Trong bối cảnh đó, du lịch đường bộ của Mỹ vẫn diễn ra tương đối mạnh, chỉ thấp hơn vài điểm phần trăm so với mức trước đại dịch Covid-19, ngay cả khi giá cả tăng lên.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế dự đoán nhu cầu có thể bắt đầu giảm nếu giá xăng vẫn trên 5 USD/gallon trong một thời gian dài. Reid L'Anson, nhà kinh tế cấp cao của Kpler cho biết “mức 5 USD là mức mà nhu cầu xăng có thể bị ảnh hưởng rất nặng nề".

Theo số liệu của Bộ Năng lượng Mỹ, sau khi điều chỉnh theo lạm phát, mức trung bình xăng của Mỹ vẫn thấp hơn khoảng 8% so với mức cao nhất tháng 6/2008 vào khoảng 5,41 USD/gallon.

Chi tiêu của người tiêu dùng cho đến nay vẫn có khả năng phục hồi ngay cả khi lạm phát đang ở mức cao nhất trong hơn 4 thập kỷ, với bảng cân đối kế toán hộ gia đình được hỗ trợ bởi các chương trình cứu trợ đại dịch và thị trường việc làm thắt chặt đã thúc đẩy mức tăng lương mạnh, đặc biệt là đối với những người lao động có thu nhập thấp hơn.

Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, sản phẩm xăng được cung cấp là 9,2 triệu thùng mỗi ngày vào tuần trước, gần như phù hợp với mức trung bình theo mùa trong 5 năm.

Giá xăng cao diễn ra khi các công ty dầu khí lớn đạt lợi nhuận bội thu. Shell đã báo cáo một quý kỷ lục vào tháng 5, Chevron Corp và BP đã công bố những con số lợi nhuận tốt nhất của họ trong một thập kỷ.

Các công ty lớn khác, bao gồm Exxon Mobil và TotalEnergies, cũng như các nhà khai thác đá phiến độc lập của Mỹ, đã báo cáo những số liệu mạnh mẽ, thúc đẩy việc mua lại cổ phiếu và đầu tư cổ tức. Nhiều công ty cho biết họ sẽ tránh đầu tư quá mức để tăng sản lượng do các nhà đầu tư muốn giữ giới hạn chi tiêu, thay vì phản ứng với giá dầu hơn 100 USD đã kéo dài trong nhiều tháng.

Chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraina và các lệnh trừng phạt do Mỹ và các đồng minh áp đặt lên Mátxcơva đã góp phần vào sự gia tăng. Nga là nước sản xuất dầu hàng đầu.

Mỹ là nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới nhưng khả năng biến dầu thành xăng của nước này đã giảm 900.000 thùng dầu mỗi ngày kể từ cuối năm 2019, theo Bộ Năng lượng.

Nguồn cung dầu và xăng ngày càng thắt chặt hơn khi mức tiêu thụ năng lượng tăng lên cùng với sự phục hồi kinh tế. Ngoài ra, người Mỹ thường lái xe nhiều hơn bắt đầu từ Ngày Tưởng niệm, vào cuối tháng 5, làm tăng thêm nhu cầu.

Các nhà phân tích cho rằng không có biện pháp khắc phục nhanh chóng, vì nguồn cung không thể tăng trong một sớm một chiều và nếu có bất cứ điều gì thì nguồn cung dầu toàn cầu sẽ thắt chặt hơn khi các lệnh trừng phạt Nga được giữ nguyên. Các nhà lãnh đạo Liên minh Châu Âu EU đã tuyên bố sẽ cấm hầu hết dầu của Nga vào cuối năm nay. Mỹ đã áp đặt lệnh cấm này.

"Bảo vệ tự do sẽ phải trả giá đắt" - ông Biden tuyên bố. Mỹ có thể yêu cầu Saudi Arabia, Venezuela hoặc Iran giúp đỡ nhưng mỗi lựa chọn đều mang những toan tính về đạo đức và chính trị. Các nguồn tin cho biết Tổng thống Joe Biden đang lên kế hoạch cho chuyến đi tới Saudi Arabia, Châu Âu và Israel vào cuối tháng 6.

Các đảng viên Đảng Cộng hòa đã kêu gọi ông Biden tăng sản lượng dầu trong nước, chẳng hạn bằng cách cho phép khoan ở nhiều vùng đất liên bang hơn và ngoài khơi, hoặc hủy bỏ quyết định thu hồi giấy phép đối với đường ống có thể chở dầu của Canada đến các nhà máy lọc dầu ở vùng Vịnh.

Tuy nhiên, các đảng viên Dân chủ và các nhà bảo vệ môi trường nói rằng điều đó sẽ làm giảm sút các nỗ lực hạn chế biến đổi khí hậu.

Vào cuối tháng 3, ông Biden thông báo khai thác thêm một lần nữa kho dự trữ xăng dầu chiến lược. Giá trung bình cho mỗi gallon đã tăng 77 xu kể từ đó, mà các nhà phân tích cho rằng một phần là do sự thắt chặt của quá trình lọc dầu.

Hiện tại, các nhà máy lọc dầu đang sử dụng khoảng 94% công suất, nhưng công suất lọc dầu tổng thể của Mỹ đã giảm, với ít nhất 5 nhà máy chế biến dầu đóng cửa trong thời gian đại dịch.

Các nhà phân tích cho biết, điều đó đã khiến Mỹ thiếu hụt về cơ cấu công suất lọc dầu lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ.