Mỹ vội vã gom một mặt hàng, nhập khẩu từ Trung Quốc tăng gấp 7 lần sau thỏa thuận thương mại tạm thời

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan Trung Quốc, Mỹ đã nhập khoảng 353 tấn nam châm vĩnh cửu đất hiếm từ Trung Quốc trong tháng 6 — tăng gấp 7 lần so với tháng 5, dù vẫn thấp hơn khoảng một nửa so với cùng kỳ năm ngoái.

Trước đó, vào tháng 4, Bắc Kinh siết chặt kiểm soát xuất khẩu nhiều loại nam châm quan trọng – vốn được sử dụng trong các lĩnh vực công nghệ cao như ô tô điện, tua-bin gió và máy chụp cộng hưởng từ MRI – yêu cầu doanh nghiệp phải xin giấy phép mới được xuất hàng ra nước ngoài. Động thái này được xem là đòn đáp trả của Trung Quốc trước việc Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc.

Trung Quốc hiện chiếm khoảng 90% thị phần sản xuất nam châm đất hiếm toàn cầu, đồng thời gần như độc quyền các công đoạn tinh luyện loại nguyên liệu này – yếu tố sống còn đối với chuỗi cung ứng công nghệ thế giới.

Trong tháng 6, tổng lượng nam châm đất hiếm xuất khẩu toàn cầu của Trung Quốc đạt 3.188 tấn, tăng gần 160% so với tháng 5, nhưng vẫn giảm 38% so với cùng kỳ 2024. Mỹ là thị trường lớn thứ hai sau Đức trong danh sách các điểm đến chính.

Sự gia tăng đột biến trong xuất khẩu diễn ra chỉ vài tuần sau khi Bắc Kinh và Washington đạt được khung thỏa thuận thương mại mới, theo đó Trung Quốc nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, còn Mỹ giảm một số hạn chế với các công ty công nghệ Trung Quốc.

Ngay sau đó, nhiều nhà sản xuất nam châm đất hiếm tại Trung Quốc đã thông báo được cấp phép xuất khẩu trở lại. Nvidia – gã khổng lồ AI của Mỹ – cũng tuyên bố sẽ nối lại việc xuất khẩu chip H20 sang Trung Quốc, sau khi bị cấm hồi tháng 4.

Việc khan hiếm nam châm trong nhiều tháng đã khiến một số ngành công nghiệp chao đảo. Một loạt nhà cung ứng linh kiện ô tô châu Âu đã buộc phải tạm dừng sản xuất, trong khi lĩnh vực robot hình người – như dự án Tesla Optimus – cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Elon Musk từng tiết lộ việc phát triển robot bị đình trệ vì thiếu vật liệu từ Trung Quốc.

Cuộc khủng hoảng này đang buộc các chính phủ phương Tây phải đẩy nhanh tái cấu trúc chuỗi cung ứng đất hiếm, nhưng theo giới chuyên gia, việc xây dựng chuỗi thay thế Trung Quốc là vô cùng phức tạp và tốn thời gian.

“Quá trình tinh luyện và tách đất hiếm cực kỳ phức tạp. Trung Quốc có lợi thế vượt trội sau hàng thập kỷ đầu tư nghiên cứu”, chuyên gia Yue Wang từ Wood Mackenzie chia sẻ với CNBC.

Mỹ xoay trục sang tái chế

Trong lúc chưa thể xây dựng được nguồn cung ổn định, Mỹ đang thúc đẩy giải pháp tái chế đất hiếm trong nước. Apple mới đây đã công bố thỏa thuận trị giá 500 triệu USD với hãng khai khoáng MP Materials để xây dựng cơ sở tái chế nam châm phục vụ chuỗi cung ứng cho iPhone.

Bình luận trên CNBC, chuyên gia Peter Alexander từ công ty tư vấn tài chính Z-ben Advisors nhận định: “Những nhượng bộ gần đây của Washington về công nghệ cho thấy Trung Quốc đang nắm lợi thế thương lượng cực kỳ lớn trong quan hệ thương mại song phương với Mỹ”.

Theo CNBC

>> Mỹ khẩn cấp rút 4 tỷ USD khỏi đường sắt cao tốc, Trung Quốc liên tiếp phá kỷ lục và xuất khẩu công nghệ đi khắp thế giới: Bức tranh trái ngược ở 2 siêu cường, nguyên nhân do đâu?