Ngôi làng nghèo bán 1.800 tấn 'kho báu', đổi đời nhờ ‘ngân hàng xanh’

Những ngôi làng cổ ở Trung Quốc đang tận dụng mô hình zero carbon kết hợp công nghệ hiện đại để biến rừng núi, nông sản và năng lượng sạch thành tài sản thực tế. Sáng kiến này vừa góp phần bảo vệ môi trường, vừa mang lại nguồn thu ổn định cho cộng đồng dân cư.

Ở làng Dư, tỉnh Chiết Giang, những con đường lát đá xanh về đêm sáng rực nhờ gạch năng lượng mặt trời thông minh, thay thế hoàn toàn điện lưới.

Tại làng Áo Sơn, tỉnh Tứ Xuyên, hệ thống điều khiển nhiệt - ẩm tự động trong vườn tằm giúp chất lượng kén tăng 30%, đồng thời tận dụng sinh khối từ cây dâu để phát điện phục vụ sinh hoạt. Những cải tiến này tạo nên bước ngoặt, đưa zero carbon trở thành xu hướng thay đổi đời sống các làng truyền thống Trung Quốc.

Zero carbon - chìa khóa biến “cảnh đẹp” thành nguồn thu

Các làng truyền thống Trung Quốc từng đối diện nghịch lý: cảnh quan đẹp nhưng người dân vẫn thiếu thu nhập. Giải pháp được đưa ra là chuyển đổi zero carbon, biến các ý tưởng xanh thành công cụ sinh kế.

Tại làng Kim Bát La, Thủ đô Bắc Kinh, mô hình “năng lượng mặt trời + lưu trữ + lưới điện thông minh” biến 3.000 mẫu ruộng thành nguồn carbon có thể giao dịch. Năm 2024, 1.800 tấn carbon đầu tiên được bán ra, mang về khoảng 1,2 triệu NDT (hơn 4,4 tỷ đồng) cho tập thể làng. Rừng xanh, sông suối trở thành “ngân hàng xanh”, đóng góp vào thu nhập và bảo vệ môi trường.

Ở làng Kinh Sơn, tỉnh Hàng Châu, nền tảng quản lý năng lượng trên mây theo dõi dữ liệu phát thải carbon theo thời gian thực. 30 hành vi giảm carbon được “điểm hóa” thành carbon credits, hỗ trợ người dân mua xe điện hoặc nhận ưu đãi khác. Zero carbon trở thành thói quen sống, đồng thời thúc đẩy gắn kết cộng đồng.

Nông nghiệp, năng lượng sạch và du lịch cộng hưởng

Chuyển đổi zero carbon đang mở ra cơ hội kinh tế mới. Làng Giang Hàng, tỉnh Tô Châu, kết hợp nông nghiệp truyền thống với năng lượng sạch bằng tấm năng lượng mặt trời trên mái nhà và cảnh quan.

Sản lượng điện hàng năm đạt 105 triệu kWh, phần dư được giao dịch qua nền tảng blockchain, đóng góp 37% thu nhập tập thể. Đây là minh chứng rõ ràng cho mô hình “nông nghiệp + năng lượng”, gia tăng giá trị kinh tế vượt xa canh tác truyền thống.

Du lịch cũng hưởng lợi từ mô hình zero carbon. Làng Đổng, tỉnh Quý Châu, áp dụng hệ thống homestay chứng nhận zero carbon với công nghệ thu nước mưa, bơm nhiệt địa nguồn, biến nhà cổ trăm năm thành công trình gần như không tiêu hao năng lượng. Du khách có thể theo dõi dấu chân carbon thông qua ứng dụng khi lưu trú, giúp giá phòng tăng 40% và đón hơn 500.000 lượt khách mỗi năm. Nhãn zero carbon đang trở thành yếu tố thu hút khách mới cho du lịch nông thôn.

Làng Dư đi đầu với mô hình “ngân hàng 2 núi + giao dịch carbon”, dựa trên câu nói nổi tiếng của cựu Bí thư tỉnh Chiết Giang, nay là Chủ tịch Tập Cận Bình: “Xanh là núi, vàng cũng là núi”. Các tài nguyên sinh thái như rừng trúc, chè, hồ, núi được đưa vào bảng cân đối tài sản, có thể cầm cố để vay vốn hoặc giao dịch trên sàn carbon.

Lần đầu tiên, làng Dư hoàn tất khoản vay cầm cố carbon trên sàn giao dịch xanh Bắc Kinh, biến tài nguyên sinh thái thành vốn lưu động, thúc đẩy phát triển nông thôn đồng thời bảo vệ môi trường. Năm 2021, làng Dư được Tổ chức Du lịch Thế giới Liên hợp quốc bình chọn là làng du lịch tốt nhất thế giới.

Kinh nghiệm quốc tế cũng được áp dụng sáng tạo. Làng Hồng, tỉnh An Huy, sử dụng công nghệ nhà thụ động của Đức với tường dày và kính ba lớp, giảm 70% năng lượng tiêu thụ nhưng vẫn giữ kiến trúc truyền thống “tường đầu ngựa, ngói xanh”. Đây là ví dụ điển hình về việc kết hợp bảo tồn di sản với ứng dụng công nghệ hiện đại.

Xây dựng làng zero carbon vẫn đối mặt chi phí cao, kỹ thuật phức tạp và mức độ tham gia hạn chế của người dân. Giải pháp được triển khai là mô hình “chính phủ hỗ trợ + doanh nghiệp nhượng lợi + cộng đồng cùng góp vốn”.

Dự báo tương lai của làng zero carbon Trung Quốc theo ba hướng: kết hợp học tập trải nghiệm, chăm sóc sức khỏe, giáo dục; thị trường giao dịch carbon trưởng thành, đưa carbon nông thôn vào hệ thống quốc gia; công nghệ số thâm nhập sâu, với AI quản lý carbon và truy xuất nguồn gốc blockchain trở thành tiêu chuẩn.

Theo Weixin/ Chinese Farmers’ Training Institute