Người đàn ông cho cả châu Âu vay tiền, giàu đến mức mua được ngai vàng
"Người giàu có" này cũng chính là người đặt những viên gạch đầu tiên cho ngân hàng và thị trường tín dụng hiện đại.
Nếu Elon Musk hay Jeff Bezos làm giàu bằng công nghệ, thì Jakob Fugger, 1 doanh nhân sống cách đây hơn 500 năm, lại giàu bằng thứ quyền lực tối thượng: quyền cho cả Hoàng đế La Mã vay tiền để lên ngôi. Và lịch sử ghi nhận rằng, ông không chỉ giàu, mà giàu tới mức có thể định hình cả cấu trúc quyền lực châu Âu.
Những tư liệu lưu trữ tại Encyclopaedia Britannica mô tả Fugger như “nhà tài chính có ảnh hưởng lớn nhất châu Âu thời Phục hưng”. GermanHistoryDocs - kho tư liệu lịch sử châu Âu - ghi nhận: Năm 1519, Fugger tài trợ tài chính cho hoàng tử xứ Habsburg là Charles, giúp ông này chi trả cho các cuộc vận động để được bầu làm Hoàng đế La Mã Thần thánh Charles V. Đổi lại, Fugger nhận được các đặc quyền về kinh tế, trong đó có độc quyền khai thác mỏ và ưu đãi thuế tại nhiều vùng lãnh thổ.
Không phải quý tộc. Không phải vua. Một thương nhân đã can thiệp vào việc định đoạt ai sẽ trở thành Hoàng đế. Và đó chỉ là điểm khởi đầu.
Người đàn ông khiến cả châu Âu phải vay tiền
Jakob Fugger sinh năm 1459 tại Augsburg, Đức, trong một gia đình thương nhân chuyên về vải. Nhưng Fugger không muốn dừng lại ở việc buôn vải. Ông chuyển sang lĩnh vực ít ai ngờ: khai thác bạc và đồng tại Tirol (Áo) và Hungary. Theo National Museum of Switzerland, bằng việc kiểm soát các mỏ kim loại chiến lược, Fugger nắm quyền dẫn dắt nguồn cung đồng cho toàn châu Âu - kim loại quan trọng để đúc tiền và sản xuất vũ khí.
Và khi kiểm soát kim loại dùng để đúc tiền, ông đã kiểm soát cả tiền tệ. Đó là đòn bẩy giúp Fugger trở thành người đứng sau các khoản vay cho Giáo hoàng, vua Tây Ban Nha và Hoàng đế La Mã. Britannica ghi nhận rằng, ông là người cho vua Charles V vay khoản tiền khổng lồ nhằm chi trả cho các cuộc vận động chính trị - những cuộc bỏ phiếu của các tuyển hầu để chọn hoàng đế.
Số tiền của ông lớn đến mức nào?
Không tài liệu nào ghi rõ con số tài sản tuyệt đối (vì thời đó chưa có khái niệm “tỷ phú USD”), nhưng Britannica thường mô tả Fugger bằng cụm từ “the Rich” - “Người giàu có”.
Một số nhà sử học kinh tế ước tính, nếu quy đổi theo tỷ lệ GDP và sức ảnh hưởng tài chính tương đương ngày nay, Jakob Fugger có thể đạt mức tài sản tương đương hàng trăm tỷ USD, thậm chí vượt hẳn các tỷ phú hiện đại. Điều quan trọng không phải là số tiền, mà là quyền lực ông nắm giữ: Fugger có thể làm rung chuyển cả lịch sử châu Âu chỉ bằng một quyết định tài chính.
Khi vua và hoàng tử phải ký vào những cam kết vay nợ để được ông hỗ trợ, Fugger biến tài sản thành quyền lực chính trị. Và ông làm điều đó công khai, không giấu giếm.
GermanHistoryDocs và các tài liệu lưu trữ của Augsburg cho biết Fugger chính là người đặt những viên gạch đầu tiên cho ngân hàng và thị trường tín dụng hiện đại. Ông áp dụng sổ sách kế toán kép, cho vay có lãi suất, và thiết lập hệ thống thư tín thương mại xuyên quốc gia để truyền thông tin nhanh hơn đối thủ.
Ông thậm chí xây dựng cả khu nhà ở xã hội cho người nghèo - Fuggerei - khu nhà công cộng hoạt động đến tận ngày nay ở Augsburg. Người dân sống tại đó chỉ phải trả mức thuê tượng trưng khoảng 1 đức-gulden mỗi năm (hiện nay tương đương 1 euro) và phải cầu nguyện cho gia đình Fugger mỗi ngày.
Trong một bức thư nổi tiếng ghi lại trên GermanHistoryDocs, Fugger từng viết: “Chúng ta phải sống mà không sợ bất kỳ ai.”
Câu nói đó không phải sự kiêu ngạo. Đó là chân lý của một người biết rằng, khi Hoàng đế còn phải đến gõ cửa văn phòng của ông để vay tiền, thì quyền lực thực sự nằm ở đâu.
