Người phụ nữ có nhiều con cháu là liệt sĩ nhất Việt Nam, là nguyên mẫu tượng đài Bà Mẹ Việt Nam anh hùng 150.000m2 lớn nhất cả nước

14 lần tiền con đi, 12 lần khóc thầm lặng lẽ

Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Thứ (1904-2010), quê ở xóm Rừng, thôn Thanh Quýt, xã Điện Thắng Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (nay là phường Điện Thắng Trung, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam).

Trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, Mẹ đã động viên chồng và các con lên đường chiến đấu. Mẹ Thứ có 12 người con (11 trai và 1 gái), trong đó 9 con trai đã hy sinh. Người con cả và cũng là con gái duy nhất – bà Lê Thị Trị, là thương binh và cũng được trao tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam anh hùng khi chồng và 2 con gái của bà đều là liệt sĩ. Như vậy, Mẹ Thứ có 12 người con và cháu là liệt sĩ.

Ngày 18/6/1948, con trai Lê Tự Xuyến – chiến sĩ giao liên bị Pháp bắn tại đầu làng. Nửa tháng sau, ngày 5/10/1948, con trai Lê Tự Hàn Anh hy sinh khi đang làm nhiệm vụ tải thương. 10 ngày sau đó, Lê Tự Hàn Em ngã xuống trong trận chiến chống càn.

Con trai Lê Tự Lem, tròn 20 tuổi, hy sinh trong lúc chiến đấu tại huyện nhà vào tháng 4/1954. Trong vòng 6 năm, Mẹ Thứ mất 5 người con, nỗi đau nối tiếp nỗi đau, nhưng mỗi khi con trưởng thành, Mẹ lại tiếp tục động viên và tiễn con ra chiến trường.

Tháng 9/1966, Lê Tự Nự hy sinh. Năm 1972, hai người con Lê Tự Mười và Lê Tự Trịnh tiếp tục ngã xuống. Năm 1974, anh Lê Tự Thịnh – Đại đội trưởng bộ đội ở huyện Duy Xuyên hy sinh trong lần chỉ huy đơn vị đánh đồn giặc. Con trai cả Lê Tự Chuyển, chiến sĩ biệt động Sài Gòn hy sinh vào 9h sáng ngày 30/4/1975 ngay trên cầu Rạch Chiếc, cửa ngõ vào Sài Gòn, chỉ vài giờ trước khi đất nước thống nhất.

Con rể của Mẹ, Ngô Tường (chồng của Mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Trị), tham gia cách mạng từ thời kháng chiến chống Pháp, bị Mỹ bắt vào năm 1956 và bị tra tấn đến chết, được công nhận là liệt sĩ. Hai cháu ngoại của Mẹ (con gái của Mẹ Trị) là Ngô Thị Điểu và Ngô Thị Cúc, lần lượt hy sinh vào tháng 8/1970 và năm 1973.

Không chỉ vậy, trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, Mẹ còn cần mẫn đào hầm nuôi giấu chiến sĩ cách mạng ngay trong khu vườn nhà mình suốt 30 năm. Bao đêm dài, Mẹ thức canh những cuộc họp bí mật của cán bộ, chiến sĩ trong những hầm bí mật dưới lòng đất. Ngọn đèn luôn sáng bên bàn thờ như tín hiệu an toàn cho cán bộ và du kích trở về.

Khu vườn nhà Mẹ rộng với 5 căn hầm bí mật, bao quanh là nhiều cây xanh và cỏ để ngụy trang. Mẹ Thứ và các con thường mở cửa hầm hé để mọi người dễ thở, khi có động, họ giả vờ trông coi bò để chỉnh sửa, ngụy trang lại miệng hầm. Hàng trăm cán bộ, bộ đội và du kích đã được Mẹ Thứ và gia đình che chở, bảo vệ như thế.

Hiện thân của người Mẹ Việt Nam anh hùng

Năm 80 tuổi, Mẹ Thứ mất thị lực hoàn toàn. Mẹ sống với con gái ở quê nhà, sau đó chuyển ra Đà Nẵng sống cùng con út Lê Tự Tân cho đến khi qua đời ở tuổi 106.

"Lúc còn sống, mỗi khi tới kỳ giỗ chạp của các con hay ngày Tết Nguyên đán, ngày Thương binh Liệt sỹ, Mẹ thường chống gậy tìm đến bàn thờ thắp 9 ngọn nến, 9 nén hương và xếp 9 chiếc bát, 9 đôi đũa bên mâm cơm để gọi các con về với mẹ…", trích hồi tưởng của Mẹ Việt Nam anh hùng Lê Thị Trị, con gái đầu của Mẹ Nguyễn Thị Thứ.

Ngày 17/2/1994, Mẹ Nguyễn Thị Thứ đã được Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và Quốc hội Việt Nam trao tặng danh hiệu Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Mẹ Nguyễn Thị Thứ qua đời ngày 10/12/2010, thượng thọ 106 tuổi, an táng tại Nghĩa trang liệt sĩ huyện Điện Bàn. Từ tháng 12/2011, tại thị trấn Vĩnh Điện, huyện Điện Bàn có con đường tên là Mẹ Thứ.

Năm 2004, Đảng và Nhà quyết định xây dựng Quần thể tượng đài Bà Mẹ Việt Nam anh hùng. Ngày 27/7/2009, công trình được khởi công tại núi Cấm (thôn Phú Thạnh, xã Tam Phú, TP. Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam) rộng 150.000m2, hoàn thành ngày 24/3/2015. Đây là tượng đài Bà Mẹ Việt Nam anh hùng lớn nhất nước.

Đặc biệt, tượng đài được lấy nguyên mẫu từ Mẹ Nguyễn Thị Thứ, với ý tưởng: Mẹ là suối nguồn bao la, là linh hồn đất nước. Mẹ sinh ra từ mảnh đất anh hùng, sinh ra những người con anh hùng và sau này sẽ hòa mình vào đất, vào non nước Việt Nam. Mẹ sẽ sống mãi ngàn đời, truyền thêm sức mạnh cho các thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Họa sĩ Đinh Gia Thắng đã thực hiện bức tượng Mẹ Thứ cao 18,5m, rộng 84,7m. Bên trong tượng đài là Nhà tưởng niệm Mẹ Việt Nam anh hùng, với bia ghi danh gần 50.000 Mẹ Việt Nam anh hùng, giới thiệu hình ảnh, cuộc đời và sự cống hiến của các Mẹ.

Ngày 27/7 vừa qua, chương trình kỷ niệm 120 năm ngày sinh Mẹ Việt Nam anh hùng Nguyễn Thị Thứ đã được tổ chức tại Quảng trường Điện Bàn, phường Vĩnh Điện, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.

>> Ngôi làng duy nhất Việt Nam được ví như ‘Trung tâm Thủ đô lâm thời', không có liệt sĩ dù hàng trăm người ra trận, từng là nơi ở và làm việc của Bác Hồ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp