'Nhiều thực phẩm như giá đỗ ngâm tẩm, có cơ quan quản lý thị trường nhưng tại sao người sản xuất mua được hóa chất dễ dàng?'

Sáng 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi). Báo cáo của Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nêu rõ: Việc lạm dụng một số hóa chất sai mục đích thời gian qua, như các hợp chất xyanua và khí N2O (khí cười), đã gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng, trật tự xã hội, khiến cử tri và nhân dân bức xúc.

Do đó, để siết chặt quản lý hóa chất độc hại và kiểm soát rủi ro an toàn, an ninh, dự thảo Luật Hóa chất (sửa đổi) đã cập nhật nhiều quy định mới so với Luật năm 2007. Đáng chú ý, dự thảo bổ sung cơ chế quản lý toàn vòng đời hóa chất - từ khâu sản xuất, nhập khẩu đến lưu hành với mức độ kiểm soát chặt chẽ theo từng danh mục; đồng thời, quy định thêm biện pháp kiểm tra đối với hóa chất và dịch vụ tồn trữ cần kiểm soát đặc biệt.

"Hiện nay, một loại hóa chất có thể được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, do nhiều bộ cùng quản lý, điều này dễ dẫn tới tình trạng doanh nghiệp khai báo không trung thực mục đích sử dụng để lựa chọn cơ chế thông thoáng hơn", ông nêu thực tế.

Vì vậy, ông Huy kiến nghị Chính phủ nghiên cứu phương án phân công rõ ràng, hợp lý giữa các bộ, ngành trong quản lý nhà nước về hóa chất. Cụ thể, đề xuất giao một đầu mối thống nhất quản lý hoạt động sản xuất, kinh doanh hóa chất cần kiểm soát đặc biệt; các bộ khác quản lý theo lĩnh vực sử dụng. Đồng thời, cần tăng cường năng lực quản lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật liên quan như thương mại, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Ảnh: Hồng Phong).

>>> Phát hiện ‘thịt bò 100%’ làm từ nội tạng thối rữa và vụn bánh mì: Bê bối lừa đảo kéo dài 24 năm khiến cả ngành thực phẩm rúng động

Tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thanh Hải phản ánh công tác quản lý hóa chất còn lỏng lẻo, thể hiện qua tình trạng hóa chất xả thải ra môi trường và hóa chất trong thực phẩm bày bán tràn lan. Bà chỉ ra nguyên nhân một phần là do đầu mối quản lý chưa rõ ràng, phân công chưa hiệu quả.

Vì thế, với lần sửa đổi này, bà đề nghị quy định rõ phân công đầu mối quản lý và xác định rõ cơ quan chịu trách nhiệm chính cũng như cơ quan phối hợp.

“Ví dụ, nhiều thực phẩm như giá đỗ ngâm tẩm hóa chất, có cơ quan quản lý thị trường nhưng tại sao người sản xuất giá mua được hóa chất dễ dàng? Đầu mối là Bộ Công Thương, Bộ Y tế hay Bộ Nông nghiệp chịu trách nhiệm?”, bà Hải đặt câu hỏi và cho rằng, tại phiên họp hôm qua, Chủ tịch Quốc hội cũng đã phát biểu mạnh mẽ về tiêu chuẩn hàng hóa và nêu phải có cơ quan chịu trách nhiệm.

Bà Hải nhấn mạnh, trong đời sống hàng ngày, người dân có thể tiếp xúc với thực phẩm, hoa quả ngâm tẩm hóa chất độc hại, do đó đề nghị trong Luật Hóa chất cần truyền tải thông điệp rõ ràng: Khi xảy ra các vụ việc về hóa chất xả thải hay thực phẩm bị ngâm hóa chất, phải xác định rõ trách nhiệm của cơ quan liên quan.

“Như quả táo mua cửa hàng đắt tiền để mấy tháng không hỏng, trong khi hoa quả ngày xưa chỉ 1-2 ngày là bị nẫu. Giờ nhặng còn không muốn bâu vào những thực phẩm, hoa quả đó”, bà Hải nêu thực tế và kiến nghị bổ sung quy định rõ ràng: Nơi nào xảy ra sự cố liên quan hóa chất thì các bộ, ngành được giao nhiệm vụ chủ trì hoặc phối hợp phải chịu chế tài tương ứng.

Bà cũng kiến nghị kiểm soát chặt chẽ tổ chức, cá nhân sử dụng hóa chất cần đăng ký mục đích, nhu cầu sử dụng trên nền tảng dữ liệu số, đồng thời quy định nghiêm ngặt về đối tượng được phép bán hóa chất.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Cơ quan soạn thảo và Cơ quan thẩm tra tiếp tục rà soát, chỉnh lý dự thảo luật cho gọn, rõ, quy định theo tư duy đổi mới xây dựng pháp luật hiện nay. Thường nói đến hóa chất, người ta nghĩ đến các chất độc hại, chất phụ gia, những nơi sản xuất hóa chất, cả người nông dân trồng lúa, hay trồng cây hoa trái, rau... đều sử dụng hóa chất. Do vậy, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần quy định chặt chẽ hơn về mua bán, vận chuyển, nhập khẩu hóa chất không rõ nguồn gốc.

"Cùng với đó, bổ sung tiêu chí hóa chất độc hại và các trường hợp phòng ngừa, ứng phó sự cố hóa chất, điều này rất quan trọng đối với công tác quản lý nhà nước, bộ quản lý hay giao địa phương quản lý, cần phải quy định rõ", Chủ tịch Quốc hội cho hay.

Ngoài ra, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, đánh giá tác động các thủ tục như cấp chứng chỉ, tư vấn hóa chất để không gây khó khăn cho doanh nghiệp.

>>> Vụ tin đồn thịt heo C.P. Việt Nam: Bộ NN&MT sẽ kiên quyết xử lý đến cùng, quyết 'không dung thứ'