Nhu cầu điện năng sẽ tăng 8-10% mỗi năm trong thập kỷ tới
Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức cực lớn khi nhu cầu điện năng được dự báo tăng trung bình 8-10% mỗi năm trong thập kỷ tới. Con số này gióng lên hồi chuông báo động về khả năng đáp ứng điện của hệ thống năng lượng hiện tại khi các nguồn hóa thạch truyền thống đang dần cạn kiệt.
Phát biểu tại Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” do Tạp chí Kinh tế Việt Nam (VnEconomy) tổ chức ngày 29/7, ông Tạ Đình Thi - Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội - nhấn mạnh: “Nhu cầu điện năng tăng trung bình 8-10% mỗi năm trong thập kỷ tới trong khi đó, các nguồn năng lượng sơ cấp như thuỷ điện, than đá và dầu khí đang dần cạn kiệt, khiến Việt Nam phải phụ thuộc vào nhập khẩu từ năm 2015. Trong khi đó, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu, với thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 3,2% GDP hằng năm”.
Trước thực trạng này, ông Tạ Đình Thi cho rằng, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn mà là con đường tất yếu để đảm bảo an ninh năng lượng, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường.
Cùng quan điểm, ông Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam - cho biết vai trò “chìa khóa” của khoa học và công nghệ trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn và mở rộng không gian phát triển cho ngành năng lượng.
“Phát triển và ứng dụng khoa học công nghệ là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội. Đối với ngành năng lượng, khoa học công nghệ chính là công cụ để giải bài toán cung - cầu, giải quyết đồng thời yêu cầu tăng trưởng và phát triển bền vững”, ông Dũng nói.
Thực tế cho thấy, chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam đang đứng trước hai áp lực lớn: Một là tốc độ tăng trưởng nhu cầu điện chưa từng có tiền lệ, hai là mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 như cam kết tại COP26. Trong khi các nguồn năng lượng truyền thống không còn đủ sức gánh vác tăng trưởng, thì năng lượng tái tạo như điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối đang nổi lên như lời giải đầy hứa hẹn.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng đó, Việt Nam cần không chỉ chính sách phù hợp mà còn cần hệ sinh thái khoa học - công nghệ đủ mạnh, hệ thống lưới điện thông minh có khả năng tích hợp linh hoạt, cùng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ cho ngành năng lượng tương lai.
Thời gian qua, nhiều cơ chế, chính sách quan trọng đã được ban hành nhằm tạo nền tảng cho chuyển đổi năng lượng. Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về chiến lược phát triển năng lượng quốc gia, Quy hoạch điện VIII được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt với mục tiêu năng lượng tái tạo....
Tuy nhiên, từ chính sách đến thực thi vẫn còn một khoảng cách lớn. Hệ thống lưới điện truyền tải thiếu đồng bộ, cơ chế giá điện chưa hấp dẫn nhà đầu tư, năng lực nội địa trong nghiên cứu - sản xuất thiết bị còn hạn chế, trong khi khung pháp lý cho các công nghệ mới như lưu trữ năng lượng, hydro xanh, amoniac xanh, thu giữ carbon… vẫn chưa rõ ràng. Đây là những “nút thắt” mà nếu không được tháo gỡ kịp thời, sẽ làm chậm lại cả quá trình chuyển đổi năng lượng.
Trong bối cảnh hiện nay, ông Tạ Đình Thi cho rằng, cần đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo; thúc đẩy các công nghệ năng lượng tương lai như hydro xanh, lưu trữ điện và thu giữ carbon; hiện đại hóa lưới điện gắn với chuyển đổi số; tháo gỡ vướng mắc về cơ chế, tài chính và giá điện; đồng thời xây dựng hệ sinh thái công nghiệp năng lượng với doanh nghiệp nội địa mạnh và nguồn nhân lực chất lượng cao.
