Nobel Y học 2025 vinh danh ba nhà khoa học

Theo CNN, giải Nobel Y học năm 2025 đã được trao cho ba nhà khoa học là Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell (Mỹ) và Shimon Sakaguchi (Nhật Bản). Họ được vinh danh vì những đóng góp mang tính đột phá trong nghiên cứu hệ miễn dịch, cơ chế giúp cơ thể chống lại hàng nghìn loại vi khuẩn xâm nhập.

Ủy ban Nobel cho biết ba nhà khoa học cùng chia sẻ giải thưởng vì những khám phá liên quan đến khả năng dung nạp miễn dịch ngoại vi.

Ba nhà khoa học đã xác định được "tế bào T điều hòa", hoạt động giống như lực lượng bảo vệ của hệ thống miễn dịch và ngăn chặn các tế bào miễn dịch tấn công cơ thể chúng ta, nguyên nhân gây ra các bệnh tự miễn.

Olle Kämpe - Chủ tịch Ủy ban Nobel, cho biết: "Những khám phá của họ có ý nghĩa quyết định đối với sự hiểu biết của chúng ta về cách thức hoạt động của hệ thống miễn dịch và lý do tại sao không phải tất cả chúng ta đều mắc các bệnh tự miễn dịch nghiêm trọng".

Những phát hiện này góp phần lớn vào sự phát triển các phương pháp điều trị y tế với hy vọng có thể chữa khỏi các bệnh tự miễn, cũng như cung cấp các phương pháp điều trị ung thư hiệu quả hơn và giảm các biến chứng sau khi cấy ghép tế bào gốc và nội tạng.

Daniel Kastner - một nhà nghiên cứu lỗi lạc tại Viện Y tế Quốc gia Mỹ, cho biết các bệnh tự miễn như lupus, viêm khớp dạng thấp và đa xơ cứng là một loạt các bệnh ảnh hưởng đến bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, thường gây ra những hậu quả nghiêm trọng hoặc tử vong. "Các tế bào điều hòa T đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc ngăn ngừa hoặc cải thiện tác động của chúng", ông nói.

Hệ thống miễn dịch được Ủy ban Nobel gọi là "kiệt tác tiến hóa", bảo vệ con người khỏi bệnh tật bằng cách phân biệt tác nhân gây bệnh với các tế bào của cơ thể, sau đó chúng tấn công các vi khuẩn xâm nhập này.

Để trốn hệ thống miễn dịch, các tác nhân gây bệnh phát triển những điểm tương đồng với tế bào người như một hình thức ngụy trang. Nếu mầm bệnh ngụy trang thành công có thể dẫn đến một loại hỏa hoạn sinh học thân thiện, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công các tế bào của chính nó, không thể phân biệt được giữa mầm bệnh xâm nhập và mầm bệnh đã có sẵn.

Sakaguchi là một nhà miễn dịch học người Nhật. Ông hiện đang làm việc tại Đại học Osaka. Năm 1995, ông có khám phá mang tính đột phá giúp giải thích tại sao hệ thống miễn dịch không tấn công cơ thể chúng ta thường xuyên hơn.

Bằng cách nghiên cứu chuột và vai trò của tuyến ức - cơ quan nơi tế bào T trưởng thành, Sakaguchi nhận thấy hệ miễn dịch phải có một dạng “người bảo vệ” khác để ngăn cơ thể tự tấn công chính nó. Loại tế bào miễn dịch mới được xác định này được đặt tên là “tế bào T điều hòa”.

Brunkow và Ramsdell đều là người Mỹ, đã phát triển dựa trên khám phá của Sakaguchi vào đầu những năm 2000 khi họ giải thích lý do tại sao một loài chuột cụ thể lại đặc biệt dễ mắc các bệnh tự miễn.

Sau nhiều năm thí nghiệm, nghiên cứu, Brunkow và Ramsdell đã xác định được một đột biến trong một gen cụ thể ở những con chuột đó, mà họ đặt tên là FOXP3. Tiếp đó, họ chứng minh rằng các đột biến ở gen tương đương này ở người gây ra hội chứng IPEX - một bệnh rối loạn miễn dịch hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, thường khởi phát từ nhỏ.

Năm 2003, Sakaguchi đã liên kết những phát hiện của họ với khám phá của ông vào những năm 1990, chứng minh rằng gen FOXP3 chi phối sự phát triển của tế bào T điều hòa.

Brunkow cũng là quản lý chương trình tại Viện Sinh học Hệ thống ở Seattle. Ramsdell là người đồng sáng lập Sonoma Biotherapeutics - một công ty công nghệ sinh học ở San Francisco.

Năm ngoái, giải thưởng đã được trao cho các nhà khoa học Hoa Kỳ Victor Ambros và Gary Ruvkun vì công trình khám phá microRNA - một phân tử điều khiển hoạt động của tế bào trong cơ thể.

Năm 2023, giải thưởng được trao cho Katalin Karikó và Drew Weissman vì công trình nghiên cứu về vắc-xin RNA thông tin (mRNA) - một công cụ quan trọng trong việc ngăn chặn sự lây lan của Covid-19.

Giải thưởng có giá trị tiền mặt là 1 triệu USD.

Nguồn: CNN