NSND là cháu ruột của cố Tổng Bí thư Trần Phú: Mẹ, em trai và chồng đều được phong tặng NSND, là nghệ sĩ duy nhất được trao danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới
Bà đã có nhiều đóng góp tiêu biểu cho nghệ thuật nước nhà và được mệnh danh là một "huyền thoại sống" của ngành piano Việt Nam.
GS.TS, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Thu Hà (tên khai sinh là Trần Bạch Thu Hà) là con gái đầu lòng của Nghệ sĩ Nhân dân Thái Thị Liên và nhà cách mạng Trần Ngọc Danh, em trai của Tổng Bí thư Trần Phú. Bà Trần Thu Hà gọi Tổng Bí thư Trần Phú là bác ruột. Mặc dù sinh ra ở Praha (Tiệp Khắc), trong lý lịch của bà, phần quê quán vẫn ghi là xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.
Sinh năm 1949, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Thu Hà bắt đầu hành trình âm nhạc từ khi còn nhỏ. Khi mới 2 tuổi, bà theo bố mẹ về sống ở chiến khu Việt Bắc. Năm 1969, bà được tuyển chọn đi du học ngành âm nhạc tại Kiev. Sau 6 năm học tập tại nước ngoài, bà trở về Việt Nam tiếp tục công tác âm nhạc trong. Sau đó 8 năm, vằn năm 1984, NSND Trần Thu Hà quay lại Liên Xô để học nghiên cứu sinh và nhận bằng Tiến sĩ Âm nhạc tại Nhạc viện Tchaikovski ở Moskv.
Dù có mẹ là người hướng dẫn tận tình, nhưng với điều kiện vật chất hạn chế, việc học đàn vẫn phải tranh thủ. Tuy vậy, với tài năng và sự kiên trì, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Thu Hà đã dành hơn 60 năm học và dạy piano chuyên nghiệp, được công nhận là một "huyền thoại sống" của ngành piano Việt Nam.
Tại Việt Nam, bà đã giảng dạy tại khoa Piano, Nhạc viện Hà Nội, sau này là Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam. Là một giáo sư đầu ngành Piano, bà đã đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ từ bậc sơ cấp đến Tiến sĩ âm nhạc tại Nhạc viện Hà Nội và Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh. Những học trò của bà đã đạt được thành công lớn, như Nguyễn Hoàng Phương, người đoạt giải nhất cuộc thi tài năng trẻ dương cầm quốc tế năm 1999 tại Nhật Bản; Trần Thái Linh, người đoạt giải nhất đồng đội tại cuộc thi hòa tấu kèn-piano châu Á năm 2005 tại Thái Lan; Lưu Hồng Quang, người giành giải đặc biệt trong cuộc thi piano mang tên Chopin châu Á năm 2006 và giải ba tại cuộc thi piano quốc tế ở Ý. Bà cũng đã hướng dẫn thành công hai học trò bảo vệ thành công Tiến sĩ âm nhạc và hiện tại bà đang hướng dẫn ba nghiên cứu sinh cùng nhiều học viên cao học.
Bên cạnh công việc giảng dạy, bà còn đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo quan trọng tại Nhạc viện Hà Nội, bao gồm chức vụ trưởng khoa và giám đốc Nhạc viện. Dưới sự lãnh đạo của bà, Nhạc viện Hà Nội đã phát triển mạnh mẽ, trở thành trung tâm đào tạo âm nhạc hàng đầu khu vực, cung cấp các chương trình đào tạo từ bậc sơ cấp đến nghiên cứu sinh.
Ngoài công tác giảng dạy và quản lý, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Thu Hà còn là một nghệ sĩ piano nổi bật trong nhóm nhạc cổ điển "Ngũ tấu Hà Nội". Nhóm này, gồm 5 thành viên là các giáo sư, giảng viên Nhạc viện Hà Nội đã tạo nên một hiện tượng trong âm nhạc Việt Nam đương đại.
Với những đóng góp to lớn trong lĩnh vực đào tạo, biểu diễn và quản lý, Nghệ sĩ Nhân dân Trần Thu Hà trở thành nghệ sĩ đầu tiên tại Việt Nam được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới, cùng với Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, và Huy chương Vì sự nghiệp Âm nhạc Việt Nam.
Một điều đặc biệt nữa là bà có em trai cùng mẹ khác cha, nghệ sĩ dương cầm Đặng Thái Sơn, người được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân khi mới 26 tuổi. Chồng bà là GS. Nghệ sĩ Nhân dân Trung Kiên, nguyên Thứ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin, cũng là người thầy của nhiều nghệ sĩ tên tuổi và là bố của nhạc sĩ Quốc Trung.
