Quốc gia Đông Nam Á tung kế hoạch trị giá 80 tỷ USD cứu thủ đô đang chìm dần

Indonesia đang tìm kiếm sự hỗ trợ từ Trung Quốc để triển khai dự án xây dựng bức tường biển trị giá 80 tỷ USD dọc theo bờ biển phía bắc đảo Java. Các quan chức cho rằng công trình này cần thiết để bảo vệ hàng triệu cư dân và các ngành công nghiệp quan trọng khỏi tình trạng nước biển dâng cao và đất liền sụt lún, mặc dù dự án đối mặt với nhiều chỉ trích về chi phí và tác động môi trường.

Theo Văn phòng Nội các Indonesia, Tổng thống Prabowo Subianto đã đề cập đến dự án này với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc gặp ngày 3/9, bên lề lễ diễu hành Ngày Chiến thắng tại Bắc Kinh.

Tiếp theo cuộc gặp, ngày 9/9, Tổng thống Prabowo đã triệu tập Bộ trưởng Điều phối Cơ sở hạ tầng và Phát triển Khu vực Agus Harimurti Yudhoyono cùng Giám đốc Cơ quan Quản lý Bờ biển Bắc Java Didit Herdiawan Ashaf để bàn thảo chi tiết dự án.

Dự án đã tăng giá từ 60 tỷ USD theo ước tính tháng 10/2023 lên 80 tỷ USD theo dự báo mới nhất.

"Việc bảo vệ bờ biển phía bắc Java không chỉ cần thiết mà còn vô cùng quan trọng đối với các cộng đồng dọc bờ biển, thường xuyên bị đe dọa bởi sụt lún đất, lở đất và lũ lụt do thủy triều", Bộ trưởng Agus phát biểu với báo giới hôm 9/9. "Chúng tôi cũng muốn bảo vệ các khu công nghiệp chiến lược và đặc khu kinh tế dọc bờ biển phía bắc Java".

Tháng 6 vừa qua, Tổng thống Prabowo công bố kế hoạch xây dựng bức tường chắn sóng dài 500km từ Banten (Tây Java) đến Gresik (Đông Java), dự kiến hoàn thành trong 15-20 năm. Các khu vực ưu tiên gồm Vịnh Jakarta, phía bắc Semarang, Pekalongan và Brebes ở Trung Java - những nơi thường xuyên chịu ảnh hưởng lũ lụt do thủy triều.

Giai đoạn đầu tiên sẽ tập trung xây dựng bức tường biển tại Vịnh Jakarta với chi phí 8-10 tỷ USD, dự kiến hoàn thành trong 8-10 năm.

"Chúng tôi chào đón đầu tư từ các công ty Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Châu Âu và Trung Đông. Các bên quan tâm đều được mời tham gia. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ không chờ đợi mà sẽ tận dụng thế mạnh hiện có để tiến hành dự án", Tổng thống Prabowo khẳng định.

Tình trạng sụt lún nghiêm trọng

Số liệu chính thức cho thấy bờ biển phía bắc Java đang sụt lún với tốc độ 25cm mỗi năm, trong khi Jakarta sụt lún 14cm hàng năm, chủ yếu do khai thác nước ngầm quá mức.

Các chuyên gia kỹ thuật cảnh báo một phần ba diện tích Jakarta có thể bị ngập vào năm 2050 nếu tình trạng sụt lún tiếp diễn với tốc độ hiện tại.

Thống đốc Jakarta Pramono Anung cho biết thủ đô phải chi ít nhất 5.000 tỷ rupiah (305 triệu USD) hàng năm để xây dựng bức tường biển dài 19km tại Vịnh Jakarta.

Dự án kè biển khổng lồ là phần mở rộng của chương trình phát triển ven biển quy mô lớn cho Jakarta, khởi động từ 2014 nhằm bảo vệ thành phố khỏi lũ lụt do thủy triều và sụt lún đất. Chương trình cũng bao gồm kế hoạch xây dựng bờ kè ven biển dài 46km tại thủ đô vào năm 2040.

Tranh cãi về chi phí xây dựng khổng lồ

Các nhà môi trường và chuyên gia đã cảnh báo dự án tường biển khổng lồ có thể gây rủi ro cho nguồn tài chính vốn hạn hẹp của Indonesia và đe dọa hệ sinh thái mỏng manh ở bờ biển phía bắc Java.

"Chúng tôi cho rằng giải pháp này là sai lầm. Dự án dài 500km từ Banten về phía đông với ngân sách hơn 1.000 nghìn tỷ rupiah. Câu hỏi chính là liệu toàn bộ bờ biển phía bắc Java có thực sự cần một bức tường biển khổng lồ? Liệu đây có phải giải pháp duy nhất cho vấn đề ngập lụt?", bà Susan Herawati, Tổng thư ký Liên minh Nhân dân vì Công lý Nghề cá, nêu quan điểm với tờ This Week in Asia.

Bà Susan cũng bày tỏ nghi ngờ về kế hoạch tài trợ: "Ngân sách nhà nước không thể trang trải chi phí. Chúng tôi sẽ nhận viện trợ hay vay vốn từ Trung Quốc? Có vẻ như sẽ có cả viện trợ và vay vốn, nhưng Indonesia vẫn phải vay nợ, và người dân sẽ phải trả nợ."

Trước những quan ngại từ giới chuyên môn, Bộ trưởng Agus cho biết các quan chức vẫn đang "tinh chỉnh" chương trình tài trợ, nhưng sẽ "đảm bảo mọi thứ có mục tiêu cụ thể hơn, hiệu quả hơn và thực sự giải quyết các vấn đề hiện có".

Nhà kinh tế học Anto Prabowo từ Đại học Sebelas Maret đề xuất chính quyền Prabowo nên huy động tài trợ từ cả nguồn công và tư, bao gồm các nhà đầu tư toàn cầu.

Trong tuyên bố ngày 6/9 được hãng thông tấn Antara trích dẫn, ông Anto cho biết chính phủ có thể phát hành "trái phiếu Hồi giáo xanh cho các dự án thân thiện môi trường, thu hút nhà đầu tư Trung Đông và toàn cầu", tiềm năng mang lại lợi nhuận tới 2 tỷ USD mỗi năm.

Một cuộc khảo sát do Destructive Fishing Watch, một tổ chức phi chính phủ tập trung vào các hoạt động đánh bắt cá bất hợp pháp, công bố vào tháng 4 cho thấy 39% trong số 105 người được hỏi lo ngại rằng bức tường chắn biển sẽ chặn đường ra biển của ngư dân địa phương.

Khảo sát cũng cho thấy hơn một nửa số người được hỏi không đồng tình với dự án, và gần 60% tin rằng đây không phải là giải pháp cho vấn đề ngập lụt do thủy triều ở Jakarta.

"Phần lớn người được hỏi thích không gian mở xanh hơn là những bức tường biển khổng lồ. Họ muốn các giải pháp dựa trên thiên nhiên, chứ không phải những giải pháp như những bức tường biển khổng lồ," Luthfian Haekal, một nhà nghiên cứu của tổ chức phi chính phủ, cho biết.

Ông đề xuất chính phủ nên tiến hành một nghiên cứu để xác định những khu vực nào dọc theo bờ biển phía bắc Java thực sự cần đê biển hoặc rừng ngập mặn để đối phó với mực nước biển dâng.

Theo bà Susan, việc chuyển đổi đất đai hàng loạt ở bờ biển phía bắc Java cũng cần phải dừng lại. Phần lớn đất đã được chuyển đổi thành các khu công nghiệp, du lịch và cảng biển, làm giảm khả năng phục hồi của bờ biển.

Ông Agus cho biết không phải tất cả các khu vực đều cần tường chắn biển và dự án cần được điều chỉnh dựa trên điều kiện địa lý cụ thể. Theo ông, một số khu vực "ở trong tình trạng rất tồi tệ" do sụt lún đất đáng kể, cần phải xây dựng một bức tường chắn biển cách bờ biển vài km.

Ông Agus đề xuất một giải pháp kết hợp nhiều phương pháp: "Một số khu vực vẫn có thể được cải thiện bằng cách gia cố kè ven biển. Chúng không cần đê biển, và [trồng] rừng ngập mặn sẽ tốt hơn, hiệu quả hơn và mang lại hiệu suất cao hơn cho những khu vực này."

Tham khảo South China Morning Post (SCMP), Reuters