Trí tuệ nhân tạo (AI) đem lại nhiều ưu việt trong đời sống, tuy nhiên đi kèm với nó là những rủi ro, giá trị đạo đức, đòi hỏi việc sử dụng AI có trách nhiệm.
Đây là điều được các chuyên gia nhấn mạnh tại Ngày hội trí tuệ nhân tạo 2023 (AI4VN) vừa được tổ chức tại TP.HCM từ ngày 21-22/9 vừa qua.
Theo ông Graham Harlow, Quyền Tổng lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TP.HCM, AI chính là trung tâm của cuộc cách mạng công nghệ toàn cầu trong thời gian tới và nhiều tiến bộ của công nghệ này đã được ứng dụng trong y học, giáo dục… Tuy nhiên, cần phải có các tiêu chuẩn để phát triển và sử dụng AI có trách nhiệm.
Đồng thời, thông qua các nghiên cứu chung, cần để AI nâng cao hiệu quả công việc chứ không phải kiểm soát con người; cần có bộ nguyên tắc về phát triển AI, trong đó, lấy con người làm trọng tâm và các nước cần thúc đẩy phát triển AI có trách nhiệm.
Đánh giá sự phát triển AI tại Việt Nam, bà Emily Hamblin Tổng lãnh sự quán Vương Quốc Anh tại TP.HCM chia sẻ, AI đang được phát triển tại Việt Nam với sự tham gia của đông đảo các doanh nghiệp và công nghệ này đã tác động mạnh mẽ đến mọi mặt, từ Chính phủ, hành chính công đến thương mại, y tế, giáo dục.
Tuy nhiên, bà cho rằng, mặc dù có những lợi thế, nhưng AI cũng mang đến rủi ro phức tạp hơn, đòi hỏi các quốc gia cần cân bằng sự phát triển với đạo đức, quản lý. Trong đó, những rào cản về đạo đức sẽ tác động đến niềm tin của người dùng, ngoài ra còn có các rào cản về dữ liệu và thị trường.
Đại diện cơ quan khoa học công nghệ của Australia, ông Kim Wimbush, Tham tán CSIRO kiêm Giám đốc chương trình Aus4Innovation cũng thừa nhận, AI mang lại những thách thức và rủi ro, vì vậy, cần đưa ra những quy tắc sử dụng để AI đáng tin cậy hơn là rất quan trọng.
Ông Christopher Thomas, đến từ Viện Alan Turing (Anh), cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của phát triển tiêu chuẩn trí tuệ nhân tạo hiệu quả và có trách nhiệm.
Theo ông, ở khía cạnh quản trị sử dụng AI trong dịch vụ công, cách tiếp cận sẽ tùy vào bối cảnh từ nhiều góc độ khác nhau, phụ thuộc giá trị hệ thống trí tuệ nhân tạo tác động lên từng ngành như y tế, thương mại.
Mỗi ngành có các hướng dẫn thông lệ xây dựng tiêu chuẩn khác nhau, tiêu chuẩn từng ngành cũng khác do đó cũng đòi hỏi cần có tiêu chuẩn để sử dụng AI tốt hơn.
Ông cho rằng, nên có "Sách trắng quy định về trí tuệ nhân tạo nhấn mạnh vai trò tiêu chuẩn giúp đáp ứng hệ thống pháp lý và nhằm sử dụng AI có trách nhiệm”.
Hiện nay, tại Anh phát triển trung tâm tiêu chuẩn trí tuệ nhân tạo nhằm thúc đẩy sử dụng AI có trách nhiệm (AI Standards Hub). Trung tâm tiêu chuẩn AI có vai trò quan trọng giúp các bên vừa có tiêu chuẩn chung nhưng vẫn thực hiện được nhiệm vụ đặc thù.
Các quy định được chuẩn hóa giúp khai phá tiềm năng, là công cụ để thực hiện đổi mới sáng tạo, đồng thời trao quyền cho các bên liên quan được tham gia xây dựng tiêu chuẩn.
Làm rõ hơn về cách sử dụng công nghệ AI có trách nhiệm, tại Workshop này, TS Allaine Cerwonka, đến từ Viện Alan Turing, nêu kinh nghiệm tiếp cận các quy định AI của chính phủ Anh. Bà dẫn Chiến lược quốc gia về AI của Anh thông qua năm 2021, được định hướng cụ thể gồm các báo cáo trách nhiệm sử dụng AI, cách thức thương mại AI, đẩy mạnh ứng dụng phát triển.
Sách trắng quy định về trí tuệ nhân tạo cũng có những quy định rõ ràng và đưa ra công cụ tư vấn cho chính phủ. Bà cũng chỉ ra thực tế AI đang phát triển quá nhanh do đó cần tiếp cận ở góc độ con người, kết nối cộng đồng để cùng nhau giải quyết các thách thức.
Nói về việc sử dụng AI có trách nhiệm tại Việt Nam, ông Lê Hồng Việt, Tổng giám đốc FPT Smart Cloud, cho rằng, thực tế Việt Nam chưa có khung chương trình, định nghĩa và chiến lược cụ thể về sử dụng AI có trách nhiệm, nhưng các doanh nghiệp bước đầu đã tuân thủ giá trị cốt lõi, nhằm thúc đẩy phát triển về công nghệ này trong thời gian tới.
