Thương lái Trung Quốc vung tiền như nước thu mua, giá 18 triệu/kg, nông dân Việt 'bứng tận gốc' loại thảo dược quý đem bán

Những ngày gần đây, tại nhiều vùng rừng núi phía Bắc Việt Nam như Quảng Ninh, Bắc Giang, Lạng Sơn hay Ba Vì (Hà Nội), người dân xôn xao trước làn sóng thu mua cây trà hoa vàng (Camellia chrysantha) từ các thương lái Trung Quốc. Giá loại cây này tăng vọt, dao động từ 8–10 triệu đồng/kg hoa khô, với loại đặc biệt lên tới 18 triệu đồng/kg. Lá khô cũng có thể bán với giá 300.000–500.000 đồng/kg, khiến người dân đổ xô đi hái, thậm chí đào cả cây mang bán.

Tại xã Đạp Thanh, huyện Ba Chẽ (Quảng Ninh), nơi được xem là “thủ phủ” của cây trà hoa vàng với hơn 200 ha canh tác, không khí sản xuất cũng trở nên nhộn nhịp hơn bao giờ hết. Người dân nơi đây đã gắn bó với loài cây này từ nhiều năm nay, nhưng chưa bao giờ chứng kiến mức độ “sốt giá” và săn lùng như hiện tại.

Theo các nhà khoa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, cây trà hoa vàng là loài thực vật quý hiếm, phân bố tự nhiên ở Việt Nam và một số khu vực phía Nam Trung Quốc. Với hàm lượng hoạt chất chống oxy hóa cao, loài cây này được ghi nhận có tác dụng ổn định huyết áp, giảm mỡ máu, hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch, tiểu đường, đặc biệt là phòng ngừa ung thư.

Không chỉ là thảo dược quý, trà hoa vàng còn có hương thơm nhẹ, vị ngọt dịu, nên được sử dụng như một loại trà uống hằng ngày cho người cao tuổi hoặc người cần tăng cường sức đề kháng. Trong dân gian, cây còn được ví là “nhân sâm phương Đông”, trở thành biểu tượng của sức khỏe và trường thọ.

Trà hoa vàng có nhiều công dụng quý, đang được thương lái Trung Quốc tích cực thu mua với giá cao. Ảnh minh họa

>> Loại hoa khô giá 1,3 triệu đồng/kg nhưng bị 'bỏ quên' tại Việt Nam

Tuy nhiên, sự gia tăng đột biến về nhu cầu và giá trị thị trường cũng kéo theo mối lo lớn: cây trà hoa vàng đang đứng trước nguy cơ bị tuyệt chủng ngoài tự nhiên. Ông Bùi Đắc Sáng, chuyên gia nghiên cứu dược liệu cảnh báo rằng tình trạng “bứng cây tận gốc” để bán cho thương lái đang diễn ra ở nhiều địa phương, dẫn đến hệ quả là cạn kiệt nguồn gen quý hiếm, đồng thời phá vỡ hệ cân bằng sinh thái trong rừng.

Không ít khu vực đã ghi nhận việc người dân chặt phá rừng để trồng trà hoa vàng đơn canh. Đây là hành vi sai lầm có thể làm suy thoái đất, gia tăng xói mòn và mất đa dạng sinh học.

Điểm đặc biệt của cây trà hoa vàng là khả năng sinh trưởng dưới tán rừng, ưa bóng râm và không cần ánh sáng trực tiếp. Chính vì thế, nếu được trồng đúng cách theo mô hình xen canh trong rừng phòng hộ, loài cây này có thể giúp người dân tăng thu nhập mà không phải đốn rừng làm nương rẫy.

Ngoài ra, hệ rễ của cây còn có tác dụng giữ đất, chống xói mòn, nhất là ở những vùng đồi dốc. Tán lá dày của cây giúp duy trì độ ẩm, điều hòa vi khí hậu và tạo môi trường sống cho nhiều loài sinh vật khác. Một lợi ích đáng chú ý nữa là khả năng hấp thụ CO₂ mạnh, góp phần giảm ô nhiễm không khí và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Trước nhu cầu tăng cao từ thị trường, việc phát triển cây trà hoa vàng cần đi đôi với bảo tồn nguồn gen và định hướng phát triển bền vững. Theo chuyên gia Bùi Đắc Sáng, các địa phương cần có quy hoạch vùng trồng, khuyến khích mô hình trồng xen với rừng tự nhiên, đồng thời tuyệt đối tránh tình trạng phá rừng để mở rộng diện tích.

>> Loại rau bán khắp chợ Việt, giá từ 5.000 đồng/bó mà chứa sắt nhiều gấp 7 lần thịt bò