Trả đũa ông Trump, quốc gia châu Á 'phanh gấp' kế hoạch chi tỷ đô mua vũ khí Mỹ

Hãng thông tấn Reuters ngày 9/8 đưa tin, New Delhi đã tạm ngưng kế hoạch mua các loại vũ khí và máy bay mới của Mỹ, theo ba quan chức Ấn Độ am hiểu vấn đề cho biết.

Đây là dấu hiệu rõ ràng đầu tiên cho thấy sự bất mãn của Ấn Độ - nền kinh tế lớn thứ 3 châu Á (chỉ sau Trung Quốc và Nhật Bản) sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế lên hàng xuất khẩu của nước này, kéo quan hệ song phương xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.

Hai nguồn tin cho biết Ấn Độ dự kiến sẽ cử Bộ trưởng Quốc phòng Rajnath Singh sang Washington trong vài tuần tới để công bố một số thương vụ mua bán, nhưng chuyến đi này đã bị hủy.

Ngày 6/8, Tổng thống Trump áp thêm mức thuế 25% lên hàng hóa Ấn Độ để trừng phạt việc New Delhi mua dầu của Nga, với lý do quốc gia đông dân nhất thế giới (hơn 1,465 tỷ dân) đang góp phần tài trợ cho chiến dịch quân sự tại Ukraine của Moscow. Động thái này nâng tổng thuế quan áp lên hàng xuất khẩu Ấn Độ lên 50% – một trong những mức thuế cao nhất so với các đối tác thương mại của Mỹ.

Tổng thống Trump vốn có “truyền thống” thay đổi quyết định về thuế quan rất nhanh và Ấn Độ cho biết họ vẫn tích cực tham gia các cuộc thảo luận với Washington. Một nguồn tin cho hay các thương vụ quốc phòng có thể vẫn diễn ra khi nền kinh tế top 3 châu Á nắm rõ hơn về chính sách thuế quan và định hướng quan hệ song phương, nhưng “sẽ không sớm như dự kiến”.

Một quan chức khác nói rằng chưa có chỉ thị chính thức bằng văn bản nào về việc Ấn Độ tạm dừng mua vũ khí Mỹ, đồng nghĩa với việc New Delhi vẫn có thể nhanh chóng đảo ngược quyết định, mặc dù “chưa có tiến triển mới, ít nhất là ở thời điểm hiện tại”.

Sau thông tin của Reuters, Chính phủ Ấn Độ đã ra tuyên bố dẫn nguồn từ Bộ Quốc phòng, gọi các thông tin về việc tạm dừng đàm phán là “sai sự thật và bịa đặt”, đồng thời khẳng định các thương vụ vẫn tiến triển theo “quy trình hiện hành”.

Ấn Độ, nước vốn đã xây dựng mối quan hệ đối tác chặt chẽ với Mỹ trong những năm gần đây, cho rằng mình đang bị đối xử bất công, trong khi Washington và các đồng minh châu Âu vẫn tiếp tục giao thương với Moscow khi điều đó có lợi cho họ.

Reuters lần đầu đưa tin rằng các cuộc thảo luận về việc Ấn Độ mua xe bọc thép chiến đấu Stryker do General Dynamics Land Systems sản xuất và tên lửa chống tăng Javelin do Raytheon cùng Lockheed Martin phát triển đã bị tạm dừng vì lý do thuế quan.

Hồi tháng 2 năm nay, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã công bố kế hoạch mua sắm và sản xuất chung các loại khí tài quân sự này.

Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Rajnath Singh cũng dự kiến sẽ công bố thương vụ mua 6 máy bay trinh sát P8I của Boeing và hệ thống hỗ trợ cho Hải quân nước này trong chuyến đi Mỹ vừa bị hủy. Hai nguồn tin cho biết, các cuộc đàm phán cho thương vụ trị giá 3,6 tỷ USD này đã ở giai đoạn cuối.

Reuters cho hay, Boeing, Lockheed Martin và General Dynamics đã chuyển câu hỏi của báo chí sang Chính phủ Mỹ và Ấn Độ. Trong khi đó, Raytheon không phản hồi yêu cầu bình luận.

Quan hệ giữa Ấn Độ với Nga có thay đổi vì Mỹ?

Mối quan hệ an ninh ngày càng sâu sắc giữa Ấn Độ và Mỹ, được thúc đẩy bởi sự cạnh tranh chiến lược chung với Trung Quốc, từng được nhiều nhà phân tích Mỹ ca ngợi là một trong những tiến bộ chính sách đối ngoại nổi bật của nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Donald Trump (2017 – 2021).

Ấn Độ là nước nhập khẩu vũ khí lớn thứ hai thế giới và Nga từ lâu là nhà cung cấp hàng đầu của họ. Tuy nhiên, những năm gần đây, Ấn Độ đã chuyển hướng sang mua vũ khí từ các nước phương Tây như Pháp, Israel và Mỹ, theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI).

Sự thay đổi này một phần do khả năng xuất khẩu vũ khí của Nga bị hạn chế vì đang phải phục vụ chiến dịch quân sự ở Ukraine. Một số loại vũ khí của “xứ sở bạch dương” cũng bị đánh giá là kém hiệu quả trong chiến đấu, theo các nhà phân tích phương Tây.

Một quan chức Ấn Độ cho biết, mối quan hệ quốc phòng rộng hơn giữa Mỹ và Ấn Độ, bao gồm chia sẻ thông tin tình báo và tập trận chung, vẫn diễn ra suôn sẻ.

Theo hai nguồn tin khác của Ấn Độ, quốc gia Nam Á này cũng để ngỏ khả năng cắt giảm nhập khẩu dầu từ Nga và thực hiện các thỏa thuận ở những nơi khác, bao gồm cả Mỹ, nếu mức giá tương đương.

Một nguồn tin cho biết, các lời đe dọa của ông Trump và làn sóng chủ nghĩa dân tộc chống Mỹ đang gia tăng ở Ấn Độ đã “khiến việc chuyển hướng từ Nga sang Mỹ trở nên khó khăn về mặt chính trị đối với ông Modi”. Tuy nhiên, mức chiết khấu cho giá dầu nhập khẩu từ Nga đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2022.

Theo Reuters, Bộ Dầu khí Ấn Độ hiện chưa phản hồi yêu cầu bình luận.

Dù rạn nứt quan hệ Mỹ - Ấn diễn ra đột ngột nhưng trước đó, đôi bên đã có nhiều căng thẳng. New Delhi nhiều lần bác bỏ tuyên bố của Tổng thống Trump rằng Mỹ đã làm trung gian ngừng bắn giữa Ấn Độ và Pakistan sau 4 ngày giao tranh hồi tháng 5 năm nay. Về phần mình, ông Trump cũng từng mời Tổng tư lệnh quân đội Pakistan tới Nhà Trắng chỉ vài tuần sau xung đột.

Theo một quan chức Ấn Độ và một nguồn tin Nga am hiểu về các cuộc đàm phán, trong những tháng gần đây, Moscow tích cực chào mời New Delhi mua các công nghệ quốc phòng mới như hệ thống tên lửa phòng không S-500.

Hai quan chức Ấn Độ cho biết, hiện nước này chưa thấy cần mua thêm vũ khí mới từ Nga.

Tuy vậy, một quan chức khác nhận định New Delhi khó có thể hoàn toàn từ bỏ vũ khí Nga do mối quan hệ hợp tác quốc phòng kéo dài hàng thập kỷ, đồng nghĩa với việc hệ thống quân sự Ấn Độ vẫn cần sự hỗ trợ từ Moscow.

Đại sứ quán Nga tại New Delhi hiện chưa phản hồi yêu cầu bình luận.

Theo Reuters