Trung Quốc 'phản đòn', ra tay với kho dự trữ đất hiếm của phương Tây
Bắc Kinh đang gửi thông điệp rõ ràng tới các công ty nước ngoài: ngừng tích trữ đất hiếm và sản phẩm liên quan, nếu không muốn đối mặt với nguy cơ khan hiếm nghiêm trọng hơn.
Theo các nguồn tin, chính quyền Trung Quốc đã cảnh báo các công ty phương Tây không được xây dựng kho dự trữ đất hiếm quy mô lớn, chủ yếu là nam châm vĩnh cửu dùng trong động cơ điện và nhiều công nghệ trọng yếu khác, khi nhu cầu tăng mạnh vì lo ngại lệnh hạn chế xuất khẩu của Bắc Kinh.
Một nguồn tin cho biết: “Bắc Kinh nói rõ rằng các công ty không thể đi tích trữ đất hiếm khổng lồ, nếu không sẽ bị thiếu hàng”.
Nguồn tin khác cho biết nhà chức trách đang chủ ý giới hạn hạn ngạch xuất khẩu được phê duyệt để ngăn tình trạng tích trữ. “Từ giờ đây sẽ là một đòn bẩy chiến lược”, người này nói.
Trung Quốc hiện xử lý khoảng 90% nguồn cung đất hiếm toàn cầu và sản xuất 94% nam châm vĩnh cửu. Quyền kiểm soát này từng được Bắc Kinh sử dụng như một “vũ khí” trong chiến tranh thương mại với Mỹ.
Tháng 4, Trung Quốc đã đưa 7 loại đất hiếm trung và nặng vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, cùng với nam châm vĩnh cửu và một số sản phẩm hoàn thiện, nhằm đáp trả “ngày giải phóng” áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Động thái này gây thiếu hụt ở nhiều ngành, đặc biệt là ô tô.
Dù Washington và Bắc Kinh vừa gia hạn thêm 90 ngày “đình chiến thuế quan”, kiểm soát đất hiếm vẫn là một phần then chốt trong đàm phán.
Siết hạn ngạch, lọc hồ sơ từng dòng
Bắc Kinh kiểm soát sản lượng đất hiếm qua hạn ngạch khai thác và chế biến, với chỉ hai doanh nghiệp nhà nước được cấp hạn ngạch năm ngoái. Sau khi Mỹ và châu Âu phản ứng vì thiếu hụt, Trung Quốc cho phép nối lại một phần xuất khẩu, nhưng dữ liệu thương mại cho thấy việc quản lý vẫn rất chặt.
Theo khảo sát của Hội đồng Doanh nghiệp Mỹ - Trung (USCBC) tháng trước, một nửa số công ty thành viên cho biết phần lớn hồ sơ xin mua đất hiếm bị treo hoặc bị từ chối.
Tháng 6, Trung Quốc xuất khẩu 3.188 tấn nam châm đất hiếm vĩnh cửu, tăng gấp đôi so với tháng 5 nhưng giảm 38% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong ba tháng kể từ khi áp hạn chế, lượng xuất khẩu chỉ bằng khoảng một nửa so với năm trước.
USCBC cho biết các đơn hàng lớn, đặc biệt nếu cao hơn mức trung bình lịch sử, sẽ bị soi kỹ vì nghi ngờ tích trữ. Hồ sơ bị xét duyệt “từng dòng” và bất kỳ sai sót nào cũng có thể khiến bị trả lại hoặc chậm xử lý. Những trường hợp khẩn cấp thường được các hiệp hội ngành đưa lên Bộ Thương mại Trung Quốc để được ưu tiên xét duyệt nhanh.
Sản xuất dịch chuyển về Trung Quốc
Tình trạng này đã buộc một số doanh nghiệp phương Tây chuyển khâu sản xuất về Trung Quốc để lắp ráp nam châm đất hiếm ngay tại đây, qua đó dễ dàng xuất khẩu sản phẩm.
Ông Louis Pinkham, CEO hãng sản xuất động cơ Mỹ Regal Rexnord, cho biết công ty đã dịch chuyển một phần sản xuất sang Trung Quốc nhằm giảm rào cản xuất khẩu. “4 tháng qua, tuần nào tôi cũng phải tham gia một hoặc hai cuộc họp để xử lý tình hình này. Rõ ràng đây không phải là cách sử dụng thời gian hiệu quả”, ông nói với giới phân tích.
Theo FT
