Trung Quốc thách thức quyền lực của USD, nhưng liệu nhân dân tệ có đủ sức?

Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC), ông Pan Gongsheng, mới đây đã vạch ra một tầm nhìn cho một hệ thống tiền tệ quốc tế đa cực hơn – trong đó đồng Nhân dân tệ (CNY) sẽ giữ vai trò lớn hơn trên sân khấu toàn cầu.

Phát biểu tại một diễn đàn chính sách quan trọng trong tuần này, ông Pan kêu gọi xây dựng một trật tự tiền tệ quốc tế mà tại đó “các đồng tiền chủ quyền cùng tồn tại và cạnh tranh lẫn nhau trong khuôn khổ kiểm soát và cân bằng”.

Ông cảnh báo về sự bất ổn vốn có của hệ thống tiền tệ hiện nay – nơi mà một đồng tiền duy nhất chi phối phần lớn hoạt động thanh toán toàn cầu. Theo ông, điều này tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng khi tiền tệ bị biến thành công cụ trừng phạt đơn phương trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang.

“Cơ sở hạ tầng thanh toán xuyên biên giới truyền thống rất dễ bị chính trị hóa, quân sự hóa và biến thành công cụ trừng phạt đơn phương”, ông Pan phát biểu.

Tuyên bố này được đưa ra chỉ một ngày sau khi bà Christine Lagarde – Chủ tịch Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) – nhấn mạnh về thời khắc “toàn cầu hóa của đồng euro”.

Bà Lagarde viết trong một bài đăng blog: “Chúng ta đang chứng kiến sự dịch chuyển sâu rộng trong trật tự toàn cầu: các thị trường mở và các quy tắc đa phương đang rạn nứt, và ngay cả vai trò thống trị của đồng USD – trụ cột của hệ thống hiện tại – cũng không còn chắc chắn”. Điều này, theo bà, tạo ra cơ hội để đồng euro gia tăng sức ảnh hưởng toàn cầu.

Niềm tin vào đồng USD lung lay, tạo khoảng trống chiến lược cho Trung Quốc

Vị thế toàn cầu của đồng USD thời gian gần đây đang bị đặt dấu hỏi, do tác động của nhiều yếu tố: bất ổn thương mại và chính trị, đặc biệt dưới thời chính quyền Donald Trump. Theo một báo cáo của DBS tháng 5 vừa qua, các nhà đầu tư lo ngại Mỹ đang dần rời xa những chính sách kinh tế từng làm nền tảng cho vị thế đồng USD kể từ sau Thế chiến II.

Những lo ngại về nguy cơ khủng hoảng nợ công tại Mỹ cũng góp phần thúc đẩy làn sóng bán tháo tài sản Mỹ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia tại Oxford Economics, sự xói mòn niềm tin vào tài sản Mỹ vẫn chưa đủ để kết thúc kỷ nguyên thống trị của đồng USD. Dù vậy, họ lưu ý rằng nếu áp lực tiếp diễn trong dài hạn, vị thế dự trữ quốc tế của đồng USD có thể bị suy giảm.

Trung Quốc không muốn thay thế USD mà tìm cách giảm rủi ro địa chính trị

Theo đánh giá của giới phân tích, bài phát biểu của ông Pan không nhằm thể hiện tham vọng thay thế đồng USD, bởi hiện tại tỷ trọng của Nhân dân tệ trong thương mại và dự trữ toàn cầu vẫn còn tương đối nhỏ. Thay vào đó, nó phản ánh mức độ cấp bách ngày càng cao của giới hoạch định chính sách Trung Quốc trong việc “giảm lệ thuộc” vào đồng bạc xanh, nhất là khi Bắc Kinh chuẩn bị cho một cuộc đối đầu địa chính trị kéo dài với Washington.

Ông Allan von Mehren – chuyên gia kinh tế Trung Quốc tại Ngân hàng Danske – nhận định: “Hiện đang xuất hiện một cơ hội chiến lược, khi nhiều quốc gia – đặc biệt là ở Nam bán cầu và thậm chí cả châu Âu – bắt đầu tìm kiếm giải pháp thay thế cho đồng USD. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để Trung Quốc thuyết phục các nước thực hiện nhiều giao dịch song phương bằng đồng Nhân dân tệ thay vì USD”.

Quốc tế hóa Nhân dân tệ còn đầy thách thức

Tại diễn đàn trong tuần này, PBOC công bố một loạt biện pháp nhằm nâng cao sức hấp dẫn toàn cầu của đồng Nhân dân tệ, bao gồm việc ra mắt trung tâm vận hành cho đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY).

Cùng ngày, sáu ngân hàng nước ngoài đã ký kết thỏa thuận tham gia Hệ thống Thanh toán Liên ngân hàng Xuyên biên giới (CIPS) của Trung Quốc – được coi là phương án thay thế hệ thống SWIFT do phương Tây kiểm soát.

Tuy nhiên, việc mở rộng phạm vi sử dụng toàn cầu của đồng Nhân dân tệ không phải là điều dễ dàng. Mặc dù Trung Quốc đã thúc đẩy quá trình quốc tế hóa đồng tiền của mình trong nhiều năm qua, kết quả vẫn khá hạn chế.

Theo các nhà kinh tế tại Morgan Stanley, để mở rộng ảnh hưởng tiền tệ, Trung Quốc cần một nền kinh tế năng động và môi trường pháp lý có thể dự đoán được. Tuy nhiên, tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc gần đây đã chững lại rõ rệt, và Bắc Kinh đang gặp khó trong việc chuyển dịch mô hình sang tiêu dùng nội địa làm động lực chính.

Các chuyên gia Morgan Stanley nhấn mạnh, để khôi phục niềm tin toàn cầu vào triển vọng tăng trưởng của Trung Quốc, chính phủ cần mạnh dạn gia tăng vay nợ công để tái cân bằng nền kinh tế, đồng thời tạo thêm động lực sử dụng Nhân dân tệ trong và ngoài nước.

Theo WSJ

>> Chủ nợ lớn thứ 3 của Mỹ bất ngờ ‘xả mạnh’ 8,2 tỷ USD trái phiếu, chuyện gì xảy ra?