Từ biện pháp phong sát nghệ sĩ tại Trung Quốc, Hàn Quốc, bài học nào cho việc quản lý KOL tại Việt Nam?
Nội dung này đã được bà Nguyễn Thị Thanh Huyền nêu ra trong phát biểu tham luận tại Hội nghị “KOL với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.
Sáng 18/8, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia phối hợp cùng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an) tổ chức Hội nghị “KOL với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, quy tụ hơn 300 gương mặt có tầm ảnh hưởng trên cả nước.
Tại phiên tham luận của Hội nghị với chủ đề “Hành trình và những giá trị”, 6 tham luận đã được trình bày đã tập trung vào nhiều vấn đề trọng tâm như nâng cao trách nhiệm xã hội của KOL, xây dựng không gian mạng an toàn, khuyến khích sáng tạo gắn với giá trị nhân văn và mở rộng hợp tác giữa cơ quan quản lý, nền tảng số và cộng đồng sáng tạo nội dung.
Một trong những điểm đáng chú ý tại sự kiện là tham luận của bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch). Trong bài trình bày, bà Huyền nhấn mạnh vai trò của việc quản lý hoạt động KOL, coi đây là giải pháp quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững, đồng thời gìn giữ môi trường trực tuyến lành mạnh và có trách nhiệm.
Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử cho biết hiện chưa có quy định cụ thể để quản lý hiệu quả hoạt động của KOL, trong khi thực tế vẫn còn nhiều trường hợp vi phạm pháp luật, đạo đức và đi ngược thuần phong mỹ tục. Bà nhấn mạnh cần sớm ban hành chế tài nhằm xử lý nghiêm sai phạm, thậm chí áp dụng biện pháp hạn chế biểu diễn và hạn chế sự xuất hiện trên truyền thông đối với những cá nhân có hành vi gây tác động tiêu cực đến xã hội.
“Cần có quy tắc về việc người nổi tiếng tự do sáng tạo nội dung như thế nào, cái gì được phép, cái gì không được phép”, bà Huyền nêu quan điểm. Theo bà, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch năm qua đã xây dựng quy chế về việc hạn chế sự xuất hiện của nghệ sĩ, người nổi tiếng có vi phạm trên không gian mạng. Tuy nhiên, để quy chế này đi vào thực tiễn cần có thời gian tuyên truyền, hướng dẫn cũng như sự phối hợp của nhiều bộ, ngành liên quan.
Trong bài tham luận của mình, bà Nguyễn Thị Thanh Huyền lấy ví dụ về biện pháp quản lý người nổi tiếng tại Trung Quốc và Hàn Quốc. Theo Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, đây là 2 quốc gia có nhiều nét tương đồng về văn hóa và xã hội với Việt Nam.
Tại Trung Quốc, người nổi tiếng được coi là biểu tượng của các giá trị văn hóa và lối sống, đặc biệt đối với giới trẻ. Vì vậy, quản lý KOL được xác định là trọng tâm trong quản trị văn hóa. Quốc gia này áp dụng 2 nguyên tắc “quản đúng” và “dùng đúng”. “Quản đúng” nghĩa là giám sát chặt chẽ để bảo đảm KOL tuân thủ pháp luật, không lan truyền tin giả hay vi phạm chuẩn mực đạo đức, văn hóa. Khi tham gia quảng cáo, KOL buộc phải minh bạch thông tin, nếu gây hại cho quyền lợi người tiêu dùng sẽ bị xử phạt nghiêm khắc, từ hành chính đến hình sự.
Đặc biệt, Trung Quốc còn áp dụng biện pháp mạnh tay gọi là phong sát, được triển khai từ năm 2014. Biện pháp này đã khiến nhiều nghệ sĩ, ca sĩ chấm dứt sự nghiệp. Quyền quyết định phong sát thuộc về ba cơ quan gồm: Tổng Cục Phát thanh Truyền hình, Cục Quản lý không gian mạng và Ban Tuyên giáo. Việc thực thi do các Đài Phát thanh – Truyền hình, cơ quan tổ chức biểu diễn, công ty truyền thông và nền tảng mạng xã hội tiến hành. Thời gian phong sát có thể kéo dài nhiều năm, thậm chí vĩnh viễn.
Hay, tại Hàn Quốc - nơi người nổi tiếng được coi là tấm gương cho giới trẻ. Do đó, bất kỳ hành vi lệch chuẩn, vi phạm pháp luật hay bê bối đời tư đều dễ dẫn đến sự tẩy chay mạnh mẽ của công chúng. Việc phong sát tại Hàn Quốc không do cơ quan quản lý nhà nước quyết định mà do các cơ quan truyền thông, đài truyền hình lớn phối hợp thực hiện, dưới sự giám sát của các hiệp hội nghề nghiệp. Biện pháp này xuất hiện từ năm 2004 và trở thành quy định chặt chẽ từ năm 2011, với thời hạn áp dụng từ vài năm đến vĩnh viễn.
Từ kinh nghiệm quản lý của 2 quốc gia trên có thể thấy, KOL, người nổi tiếng không chỉ tạo ra ảnh hưởng tích cực mà còn cần ý thức rõ trách nhiệm xã hội. Câu hỏi đặt ra là liệu Việt Nam có nên áp dụng những biện pháp mạnh mẽ như Trung Quốc và Hàn Quốc trong quản lý KOL.
Phó Cục trưởng khuyến nghị, các công ty quảng cáo và nhãn hàng cần cân nhắc kỹ lưỡng khi lựa chọn KOL hợp tác nhằm bảo đảm an toàn thương hiệu và tính minh bạch nguồn gốc sản phẩm. Đồng thời, KOL cũng cần tham gia tích cực vào truyền thông chính sách, sáng tạo nội dung số lành mạnh, giữ gìn và lan tỏa văn hóa dân tộc, trở thành “đại sứ văn hóa”, đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
