"Tự chủ toàn diện", 2 bệnh viện đầu ngành khó khăn tới "kiệt quệ", có nguy cơ đóng cửa

Bệnh viện Bạch Mai khó khăn tới "kiệt quệ"

PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai cho biết, trong 3 năm qua, Bệnh viện chật vật, nhiều khó khăn để duy trì khám chữa bệnh cho người dân.

Không nói đến 2 năm dịch bệnh (năm 2020, 2021), ngay cả trong năm 2022, khi mà số bệnh nhân nội trú, ngoại trú tăng đột biến thì nguồn thu cũng rất hạn hẹp, không đủ để chi trả giữ chân người giỏi, chứ không nói đến việc đầu tư trang thiết bị, cải tạo cơ sở vật chất.

Bệnh viện còn liên quan đến một số vụ án, đặc biệt là quá trình liên doanh, liên kết lắp đặt 11 máy (gồm hệ thống chụp cắt lớp, robot phẫu thuật, máy nội soi...) bị xác định có dấu hiệu phạm tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; vụ án cựu giám đốc nâng khống giá thiết bị y tế. Do đó nhiều máy móc thiết bị hiện đại, đắt tiền bị niêm phong phục vụ điều tra.

Vì vậy hồi tháng 8, Bạch Mai xin dừng thí điểm tự chủ toàn diện theo Nghị quyết 33 của Chính phủ, chuyển sang thực hiện tự chủ theo Nghị định 60, tức chỉ tự chủ chi thường xuyên.

Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ, 10 năm trước Bạch Mai tự hào về trang thiết bị, máy móc phục vụ cho chẩn đoán hình ảnh, ung bướu và y học hạt nhân; là bệnh viện đầu tiên ở Đông Nam Á có máy chụp 256 dãy. Ngoài thu bảo hiểm y tế, đơn vị còn thu thêm thiết bị liên doanh liên kết, có nguồn tài chính tốt, đảm bảo chi thường xuyên, đời sống cán bộ nhân viên ổn định, an tâm công tác.

Hiện, bệnh viện thiếu trang thiết bị trầm trọng. Nhiều máy móc thiết bị, đặc biệt là máy phục vụ cho hệ thống chẩn đoán điều trị ung bướu và y học hạt nhân như máy Pet CT, cộng hưởng từ, xạ phẫu; máy hiện đại phục vụ phẫu thuật như thiết bị vi phẫu, robot... phải lưu kho hai năm nay vì được xem là tang vật của vụ án. Bệnh nhân đến khám không có thiết bị điều trị, bệnh viện phải chuyển một lượng lớn người bệnh đến bệnh viện khác để chụp Pet, xạ trị...

Một ngày bệnh viện có 1.000 bệnh nhân được chỉ định nội soi tiêu hóa nhưng không thực hiện hết được mà chỉ được một nửa do thiết bị xuống cấp. Lĩnh vực tim mạch, hệ thống phẫu thuật nội soi, robot trong phẫu thuật thần kinh, cột sống, máy robot Rosa... hiện tại cũng không hoạt động do liên quan đến vật tư kèm theo. Kính hiển vi, dàn máy nội soi không có để phục vụ cho phẫu thuật thần kinh.

Bạch Mai còn một ít thiết bị, hiện tích cực mua sắm nhưng nguồn tài chính không cho phép, cần hàng nghìn tỷ đồng song không có tiền để mua. 95% máy xét nghiệm trong bệnh viện là máy đặt, máy mượn, sau khi trúng thầu hóa chất, thời gian qua BHXH không cho phép dùng dịch vụ chẩn đoán trên loại máy này, gây khó khăn cho bệnh viện trong chẩn đoán điều trị bệnh nhân. Gần đây, nghị quyết mới của Chính phủ ban hành đã tháo gỡ vướng mắc này, hiệu lực trong một năm.

Thời gian qua, 11/27 đề án tại Bạch Mai được thanh tra Chính phủ kiểm tra phát hiện có vi phạm. Một loạt dự án liên doanh liên kết không tiếp tục được nữa, chỉ còn một vài đề án thực hiện trong những tháng cuối cùng của hợp đồng.

Thí điểm tự chủ toàn diện bệnh viện, đã đến lúc cần nhìn lại

Bạch Mai là bệnh viện tuyến cuối tại miền Bắc và là một trong 4 bệnh viện cả nước thí điểm tự chủ toàn diện theo Nghị quyết 33 (nhóm một).

Nghị quyết 33 giao các bệnh viện tự chủ toàn diện, tức được quyết định giá dịch vụ y tế, dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu theo khung giá được Bộ Y tế ban hành; kê khai, công khai giá theo quy định pháp luật. Bên cạnh đó, các bệnh viện quyết định quy mô, lựa chọn phát triển các chuyên ngành mũi nhọn, thực hiện mô hình như doanh nghiệp, có hội đồng quản lý gồm 7 đến 11 người... mà không cần thông qua Bộ Y tế.

Bệnh viện Bạch Mai thực hiện tự chủ tài chính toàn diện từ đầu năm 2020, song dịch Covid-19 bùng phát khiến bệnh viện bị phong tỏa từ cuối tháng 3 cùng năm. Trong suốt 2 năm đại dịch vừa qua, bệnh viện hỗ trợ chống dịch trên khắp cả nước. Số lượng người bệnh đến khám giảm mạnh do dịch bệnh, nguồn thu sụt giảm 50%.

Liên tục gặp phải nhiều khó khăn, vì vậy hồi tháng 8, Bệnh viện Bạch Mai đã xin dừng tự chủ tài chính. Trong cuộc họp với Bộ Y tế, lãnh đạo Bệnh viện cho biết 2 năm ảnh hưởng của dịch Covid-19 đã khiến Bệnh viện thất thu hơn 4.000 tỷ đồng.

Ngoài Bệnh viện Bạch Mai, còn có 3 bệnh viện khác là Chợ Rẫy, Hữu nghị Việt Đức và Bệnh viện K được giao thí điểm tự chủ toàn diện theo Nghị quyết 33.

"Nối gót" Bạch Mai, cuối tháng 8/2022, sau 2 năm thí điểm, Bệnh viện K cũng xin dừng tự chủ toàn diện do nguồn vốn thấp, thiếu kinh phí đầu tư, hoạt động quản lý chưa phân cấp rõ...

Bệnh viện K cũng gặp nhiều khó khăn khi bắt đầu thí điểm lúc dịch Covid-19 bùng phát. Bệnh viện bị phong tỏa cùng với số lượng người bệnh đến khám giảm mạnh do dịch bệnh, nguồn thu sụt giảm 35-40%, tương đương khoảng 1.300 tỷ.

2 bệnh viện còn lại là Chợ Rẫy và Việt Đức ngay từ đầu (năm 2019) kế hoạch thí điểm đã xin không thực hiện "do chưa đủ điều kiện".

Nhân lực giỏi rời khỏi bệnh viện do đi sớm về khuya mà tiền lương không tăng

Theo chia sẻ của Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, việc bệnh viện giảm thu chi, ảnh hưởng rất lớn đến thu nhập người lao động. Trong khi đó, trang thiết bị thiếu, bệnh viện thay đổi ca kíp, sáng sớm phải chụp chiếu cho người bệnh ngoại trú, buổi chiều và đêm dành cho bệnh nhân nội trú. Bác sĩ đi sớm về khuya, kể cả cuối tuần nhưng không có tiền tăng thêm, nhân viên không an tâm làm việc. Thu nhập tăng thêm chỉ bằng 1/3, 1/5 những năm trước. Ví dụ trước đó họ được 10 triệu đồng thu nhập tăng thêm, nay chỉ 2 triệu.

Thu nhập giảm tạo nên làn sóng nhân viên y tế sang các nơi khác làm việc. Một bệnh viện tư nhân đón rất nhiều bác sĩ của Bạch Mai sang, lương có thể 200-300 triệu đồng một tháng, còn được sử dụng các trang thiết bị hiện đại nhất.

Do đó, từ đầu năm đến nay có hơn 100 cán bộ giỏi xin rời chuyển mặc dù ban lãnh đạo bệnh viện động viên ở lại. Bệnh viện có tuyển được các cán bộ trẻ về nhưng để có cán bộ giỏi cần hàng chục năm đào tạo. Việc này tạo lỗ hổng về nhân lực rất lớn.

Trước những bất cập và sự kiến nghị của Bộ Y tế, mới đây, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cho phép Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện K dừng tự chủ toàn diện theo Nghị quyết 33 và thực hiện tự chủ theo Nghị định 60 để đảm bảo chất lượng và hoạt động của bệnh viện.