Từ ngành 'không có điểm dừng' trở thành 'cơn ác mộng': Gần 200.000 cửa hàng trà sữa ở Trung Quốc biến mất chỉ trong vòng 1 năm

Từng là “ngôi sao” sáng chói của thị trường đồ uống, ngành trà sữa tại Trung Quốc nay lại đối diện với một bức tranh u ám. Số liệu từ Canyandata và Yicai Global cho thấy, chỉ trong vòng 12 tháng tính đến tháng 11/2024, có tới 197.000 cửa hàng trà sữa phải đóng cửa – một cú sốc lớn với thị trường vốn được xem là không có điểm dừng.

Tăng trưởng nóng và hệ quả “bong bóng”

Trong chưa đầy một thập kỷ, trà sữa đã trở thành ngành kinh doanh cực kỳ sôi động với hơn 500.000 cửa hàng phủ khắp Trung Quốc. Tốc độ mở rộng quá nhanh tạo nên một “bong bóng” khổng lồ: thương hiệu mới mọc lên dày đặc, công thức bị sao chép tràn lan, sản phẩm dần trở nên đơn điệu, thiếu khác biệt.

Sự sụp đổ này hé lộ một bong bóng tăng trưởng đã đến lúc vỡ tung

Khi hầu hết các hãng đều bán một loại trà sữa trân châu với mức giá rẻ, cạnh tranh chuyển thành cuộc chiến giá không khoan nhượng. Những chuỗi lớn như Mixue đi theo mô hình giá siêu rẻ (chỉ từ 2–3 USD/ly), buộc các thương hiệu khác phải hạ giá theo, khiến biên lợi nhuận toàn ngành sụt giảm.

Điều này mang lại lợi ích ngắn hạn cho khách hàng, nhưng lại bào mòn sức sống của doanh nghiệp. Chỉ cần chi phí nguyên liệu, thuê mặt bằng hoặc nhân công tăng nhẹ, nhiều cửa hàng nhỏ lẻ lập tức lâm nguy.

Ngay cả các thương hiệu lớn cũng không tránh khỏi cú sốc này. Cha Bai Dao phải đóng 245 cửa hàng chỉ trong nửa đầu 2024; Nayuki Tea (Naixue) trong quý III/2024 đã đóng 89 cửa hàng trực thuộc và khai tử hoàn toàn chuỗi phụ Tai Gai.

Các thương hiệu lớn cũng không tránh khỏi cú sốc này

Những thương hiệu từng nổi tiếng như Fuxiaotao hay Heilongtang cũng teo tóp nhanh chóng: từ hàng trăm, hàng nghìn cửa hàng chỉ còn vài chục. Bối cảnh kinh tế chậm lại, sức mua của giới trẻ suy giảm, trong khi giá một ly trà sữa 15–20 Nhân dân tệ nay lại trở thành “xa xỉ” với nhiều người có thu nhập bấp bênh.

Nỗ lực tìm đường sống

Ngành trà sữa Trung Quốc dựa nhiều vào mô hình nhượng quyền. Dù giúp mở rộng quy mô nhanh và giảm chi phí đầu tư, nhưng hệ quả là khó kiểm soát chất lượng đồng bộ và hiện tượng “tự cạnh tranh” (cannibalization) khi cửa hàng cùng thương hiệu mọc san sát, tranh giành khách lẫn nhau.

Theo số liệu CNBC, tỷ lệ đóng cửa có thể lên tới 20%, thời gian hoàn vốn kéo dài 18–24 tháng, tạo áp lực lớn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

Trước tình trạng bão hòa, nhiều thương hiệu lớn như Mixue hay Auntea Jenny bắt đầu mở rộng ra nước ngoài. Tuy nhiên, việc khác biệt khẩu vị, chi phí chuỗi cung ứng cao, cùng yêu cầu thay đổi công thức tại thị trường bản địa khiến không phải thương hiệu nào cũng thành công.

Ngành trà sữa từng là “giấc mơ ngọt ngào” của hàng triệu nhà đầu tư, nhưng giờ đây đã biến thành cơn ác mộng

Ngoài ra, trà sữa đang vấp phải xu hướng tiêu dùng mới: người trẻ ưu tiên đồ uống lành mạnh như cà phê lạnh, matcha hay nước trái cây lên men. Nếu các chính phủ áp dụng thuế đường hoặc khuyến khích thực phẩm “healthy”, ngành trà sữa sẽ càng chịu áp lực.

Cú sụp đổ của gần 200.000 cửa hàng trong vòng một năm là hồi chuông cảnh tỉnh. Nó phơi bày điểm yếu cố hữu của ngành F&B Trung Quốc: tăng trưởng nóng, dễ sao chép, cạnh tranh khốc liệt, trong khi sức mua giảm và chi phí leo thang.

Đợt thanh lọc này cho thấy chỉ những thương hiệu có chiến lược rõ ràng, chuỗi cung ứng mạnh, kiểm soát chi phí chặt chẽ và sản phẩm khác biệt mới có thể trụ lại.

Ngành trà sữa từng là “giấc mơ ngọt ngào” của hàng triệu nhà đầu tư, nhưng giờ đây đã biến thành cơn ác mộng. Và từ sau cú bùng nổ này, chỉ những thương hiệu thực sự bền vững mới có cơ hội tồn tại.